بالا بودن آنزیم های کبدی در آزمایش آنزیم های کبدی چیزی غیرمعمول نیست و ممکن است برای افراد بسیاری با دلایل متفاوتی رخ دهد. اما آن‌چه که اهمیت دارد این است که بر روی چه چیزی باید تمرکز شود و پس از فهمیدن بالا بودن آنزیم های کبدی چه کاری باید انجام داد. کبد تقریبا با انجام آن چه برای بدن شما حیاتی است ارتباط دارد. شکستن ذرات غذا برای جذب، پاکسازی خون، تولید پروتئین، سم زدایی و حتی ذخیره انرژی بعضی از کارهای مهم کبد است. اگر کمی در بدن تان مشکلی وجود داشته باشد و علایمی مثل زردی پوست و لکنت زبان پیدا کنید بلافاصله باید آزمایش آنزیم های کبدی بدهید. در واقع این تست آنزیم ها و پروتئین های مختلفی را که در خون شما وجود دارد بررسی می کند. آنزیم ها نوع خاصی از پروتئین ها هستند که به بدن کمک می کنند تا در مواقع خاص واکنش های سریعی از خود نشان دهد و بدن تان را در برابر خطرات مختلف حفظ کند. آزمایش آنزیم های کبدی نشان می دهد کبد شما و همچنین سایر اعضا بدن شما چقدر سالم یا بیمار است. از اهمیت آزمایش آنزیم های کبدی ، زمان آزمایش و معنای آن در نت نوشت امروز آگاه شوید.
بیشتر بخوانید: سم زدایی کبد با این مواد غذایی معجزه آسا به آسانی امکانپذیر است
بیشتر بخوانید: علائم کبد چرب و درمان های طبیعی آن
آنزیم‌های کبدی چیستند؟
کبد از جمله مهم‌ترین اعضای بدن انسان است، چرا که به واسطه‌ی آن است که اکثر پروتئین های بدن انسان تولید می‌شوند. همچنین این عضو حیاتی موجب تشکیل مایع صفراوی و برخی هورمون‌های خاص می‌شود و نقشی عمده در دفع سموم بدن دارد. اما فرآیندهای فوق از طریق تولید آنزیم‌هایی کبدی به انجام می‌رسند. بدون آن‌ها سرعت این فرآیندهای شیمیایی به اندازه‌ی کافی نخواهد بود.
بیشتر بخوانید: استامینوفن برای کبد دشمن درجه یک است، از آن دوری کنید!
بالا بودن آنزیم های کبدی در آزمایش خون
نکته‌ای که می‌بایست حتماً در نظر گرفته شود این است که آنزیم‌های کبدی در درون سلول‌های کبدی فعالیت می‌کنند، لذا نمی‌توان مقادیر زیادی از آن‌ها را در خون پیدا کرد. اما آن هنگام که کبد دچار آسیب می‌شود چه اتفاقاتی رخ می‌دهد؟
در این صورت، سلول‌های کبد تخریب می‌شوند و آنزیم‌های کبدی وارد خون می‌گردند. اما نکته‌ی بعدی این است که چه چیز موجب بالا بودن آنزیم های کبدی می‌شود؟ آیا این امر نیز با توجه به نتایج آزمایش خون قابل تشخیص است؟
قابل تشخیص است اما نه صرفاً با آزمایش خون بلکه با کمک برخی آزمایش‌های فیزیکی!
عموماً آنزیم‌های کبدی که در آزمایش خون بالا شناخته می‌شوند به قرار زیر اند. آزمایش خون را با نتایج زیر تطبیق دهید:
- ALT—Alanine transaminase (≤ ۳۴ IU/L for women, ≤ ۵۲ IU/L for men)
- AST—Aspartate transaminase (≤ ۳۴ IU/L for women, ≤ ۴۰ IU/L for men)
- ALP—Alkaline phosphatase (20-140 IU/L for both men and women)
- GGT—Gamma-glutamyl transpeptidase (5-55 IU/L for women, 15-85 IU/L for men)
توجه: محدوده‌های ذکر شده در فوق ممکن است از هر آزمایشگاه به آزمایشگاهی دیگر متفاوت باشند. در واقع، این محدوده‌ها نسبی هستند.
خبر خوبی که برایتان داریم این است که شما می‌توانید دریابید چه چیزی موجب بالا بودن آنزیم های کبدی شده و همچنین چه کارهایی موجب پایین آوردن آن‌ها می‌شود. بدون آن که نیازی به شناخت فعالیت‌های ذکر شده باشد. برای این کارها باید صرفاً گام‌های زیر را یک به یک طی کنید.
بیشتر بخوانید: خواص خارمریم برای پاکسازی کبد
گام اول:
هیچ یک از آنزیم‌های بالا منحصر به کبد نیستند. در واقع ما آن‌ها را برای ساده سازی، آنزیم‌های کبدی می‌نامیم. به صورت کلی، موقعیت‌ها و شرایط بسیاری وجود دارند که به عنوان مثال AST بالا است و کبد سالم. با این حال، از میان ۴ آنزیم فوق، ALT از غلظت بالایی در کبد برخوردار است و به همین دلیل می‌توان آن را به مثانه‌ی شاخصی برای محلی سازی دانست. پس از این اگر ALT بالا باشد، روشی آسان برای تصدیق این که این فرآیند به واقع در کبد در حال رخ دادن است این است که AST را به نسبت ALT حساب کنیم. برای انجام این کار، کافی است صرفاً تعداد AST را بر تعداد ALT تقسیم کنیم:
- محدوده‌ی طبیعی: ۰٫۹۱- ۱٫۷۵
- بالاتر از ۲: به احتمال زیاد، یک اندام عضلانی آسیب دیده است (مثلاً ماهیچه‌های قلب و یا ماهیچه‌های اسکلتی). یا این مورد می‌تواند نشانی از کبد الکلی باشد اگر همزمان GGT نیز بالا باشد.
- کمتر از ۰٫۹: احتمالاً فرآیند پاتولوژیک بر روی کبد تأثیر می‌گذارد.
اگر ALP بالا باشد، دو مورد اصلی جهت بررسی وجود دارد: یکی مجرای صفراوی است و دیگری استخوان‌ها. می‌بینید که دو مورد برای بررسی وجود دارد و غیرممکن است که بدون آنالیز ایزومر بتوان یکی از آن‌ها را تشخیص داد. اما نکته‌ی خوبی که می‌تواند در این امر یاری‌دهنده باشد، توجه به علائم زیر است:
- اگر ALP به سبب آسیب‌های مربوط به مجرای صفراوی بالا باشد، سایر آنزیم‌های کبدی نیز افزایش می‌یابند، خصوصاً ALT و GGT. برخی علائم فیزیکی نیز ممکن است دیده شوند از جمله: زردی پوست، احساس درد در سمت راست و بالای شکم، احساس طعم تلخ در دهان و … .
- اما اگر ALP به سبب مشکلات مربوط به استخوان بالا باشد، ممکن است سایر آنزیم‌های کبدی در وضع طبیعی باشند. سایر علائم نیز عبارت اند از: احساس درد در حین حرکت، شکستگی استخوان، محدودیت در حرکت اندام‌ها و … .
اگر GGT بالا باشد، احتمال آن که فرآیند پاتولوژیک در کبد باشد بالا است. اگر همزمان، ALP یا ALT نیز بالا باشند، به احتمال بسیار این مشکل مربوط به مشکلات صفراوی، از جمله سنگ‌های صفراوی و مشکلات التهابی مجرای صفراوی، می‌باشد. اما در کل بالا بودن GGT به تنهایی می‌تواند ناشی از مصرف الکل و همچنین بیماری کبد الکلی باشد.
بیشتر بخوانید: علت کبد چرب چیست؟ کبد چرب یک بیماری پنهان ولی بسیار خطرناک!
گام دوم:
بدن انسان مجموعه‌ای از یک سری داده‌ها و اعداد نیست، بلکه معاینه‌ی فیزیکی نیز لازم است. در ادامه می‌توانید شایع‌ترین علل افزایش آنزیم‌های کبدی و برخی نشانه‌های آن‌ها را مشاهده کنید:
وضعیت: سنگ در کیسه صفرا
آنزیم‌های بالا: ALP, GGT, ALT, AST
علائم اصلی: احساس درد در ربع بالا و سمت راست شکم، احساس درد به هنگام پریدن و برخی حرکات خاص، عدم تحمل غذاهای پر چربی. اگر مجرای صفراوی توسط سنگ مسدود شود، ممکن است پوست به رنگ زرد دیده شود.
وضعیت: مصرف الکل
آنزیم‌های بالا: GGP, ALP, AST
علائم اصلی: سابقه مصرف الکل، بیماری‌های مزمن کبدی (هپاتیت و سیروز کبدی) و … .
وضعیت: هپاتیت (حاد و مزمن)
آنزیم‌های بالا: ALT, AST
علائم اصلی: این روند عموماً روندی ست نفهته و علائم خاصی به واسطه‌ی آن بروز نمی‌یابند. اما گاه ممکن است بزرگی کبد، احساس درد در ربع بالا و سمت راست شکم و … بروز یابند.
سم زدایی کبد برای یک کبد سمی با وجود این همه غذاهای فراوری شده و مواد افزودنی و نگهدارنده، آلودگی هوا و محیط زیست حیاتی است. یکی از مهم ترین ارگان هایی که بدن به وسیله ی آن خود را از شر سموم خلاص می کند کبد است. کنترل اکثر مواد شیمیایی خون، تولید صفرا برای تجزیه چربی و آماده کردن آن ها برای هضم و جذب توسط کبد انجام می شود. تمام خونی که از معده و روده خارج می شود به کبد می رود و در آن جا تجزیه و پردازش می شوند تا به عنوان مواد غذایی و ویتامین ها و املاح معدنی و آهن توسط بدن مصرف شوند. اگر کبد به درستی کار نکند هضم مواد غذایی مخصوصا چربی ها به شدت تحت تاثیر قرار می گیرد. بنابراین در این مقاله می خواهیم مواد غذایی را به شما معرفی کنیم تا با گنجاندن آن ها در رژیم غذایی تان و سم زدایی کبد کبدی سالم و سرحال داشته باشید.
بیشتر بخوانید: استامینوفن برای کبد دشمن درجه یک است، از آن دوری کنید!
گام سوم: پایین آوردن آنزیم‌های کبدی
- نخستین کار، کشف علت بالا بودن آنزیم های کبدی است. با کشف علت می‌توان نسبت به پایین آوردن آنزیم‌های کبدی اقدام کرد.
- بهتر است از استرس دوری شود. همچنین می‌بایست به اندازه‌ی کافی بنوشید، بخورید و بخوابید.
- برخی تقویت کننده‌های کبد نیز ممکن است مؤثر باشند از جمله خار مریم و ریشه قاصدک.
دو نکته
۱- در کلیت امر، بالا بودن آنزیم های کبدی در آزمایش خون به معنی آن است که نوعی آسیب در کبد وجود دارد. این امر می‌تواند ناشی از بسیاری چیزها باشد از جمله الکلی که شب پیش نوشیده شده و یا وجود مشکلات صفراوی. در کل، مشخصه‌ی آن‌چنان دقیقی از آزمایش بیرون نمی‌توان آورد.
۲- البته بالا بودن آنزیم های کبدی خیلی خطرناک نیست اما، چنان که گفته شد، می‌تواند نشان از یک آسیب کبدی باشد.
چه موقع نیاز به آزمایش آنزیم های کبدی داریم؟
در صورتی که به بیماری خاصی مثل هپاتیت مبتلا هستید هر چند وقت یک بار پزشک متخصص ضمن درمان های متداول آزمایش را برای شما تجویز می کند. ولی به طور کلی اگر علائم زیر را در بدن تان مشاهده کردید حتما به پزشک مراجعه کنید و حتما از او بخواهید یک آزمایش خون کامل برای تان بنویسد که آزمایش آنزیم های کبدی را هم شامل شود:
- ادرار تیره
- مدفوع بسیار روشن
- بی اشتهایی
- ورم در ناحیه شکم
- تهوع و استفراغ
- ضعف و خستگی مفرط
- زرد شدن سفیدی چشم و پوست
آزمایش به پزشک نشان می دهد که وضعیت شخص چگونه است. آیا نیاز به درمان دارویی دارد یا با رعایت یک رژیم غذایی مناسب مشکل برطرف می شود.
بیشتر بخوانید: خواص گیاه قاصدک برای سم زدایی کبد، ریه ها و پیشگیری از سرطان کبد
این افراد حتما باید آزمایش آنزیم های کبدی بدهند
بعضی از افراد باید همیشه تحت نظر پزشک باشند و تقریبا هر سه تا شش ماه تست آنزیم کبدی بدهند:
- اعتیاد به الکل
- سابقه بیماری کبدی در خانواده
- چاقی مفرد
- دیابتی ها
- افراد مبتلا به فشارخون
- استفاده از برخی از داروها که معمولا در برگه همراه دارو ذکر می شود. مثلا قرص دپاکین از جمله داروهایی است که در صورت استفاده از آن شخص باید هر شش ماه یک بار تست آنزیم های کبدی بدهد. پس در صورتی که از داروی خاصی استفاده می کنید حتی الامکان هر شش ماه یک بار آزمایش آنزیم های کبدی انجام دهید.
بیشتر بخوانید: کرم کبد چیست و چگونه تشخیص داده می شود؟
انواع آزمایش آنزیم های کبدی
چند نوع آزمایش آنزیم های کبدی وجود دارد که به دلیل اصطلاحات خاص شان بجز پزشکان بیشتر افراد آن ها نمی شناسند. امروز یک به یک آن ها را برایتان شرح می دهیم تا خودتان نیز بتوانید برگه آزمایشات را بررسی کنید. به این ترتیب وقتی پزشک شما در باره نتیجه آزمایشات صحبت می کند بهتر گفته های او و توصیه هایش را درک می کنید:
- آلاناین ترنس آمیناز Alanine Transaminase یا به اختصار ALT : این آنزیم باعث شکستن پروتئین ها و بیشتر در کبد دیده می شود. در صورتی که این آنزیم در خون زیاد باشد نشان دهنده این است که کبد آسیب دیده است.
- آلکالین فوسفاتاز Alkaline Phosphatase یا به اختصار ALP : این آنزیم در کبد سلامت استخوان ها و مجاری صفرای را نشان می دهد. در صورتی که این آنزیم در خون زیاد باشد نشان می دهد که در نتیجه یک بیماری مثل بسته شدن مجاری صفراوی یا مشکلات استخوانی کبد آسیب دیده است.
- آلبومین و تست کلی پروتئین ها Albumin and total protein : این تست دو پروتئین مهم کبد یعنی آلبومین albumin و گلوبولین globulin را نشان می دهد. کاهش این پروتئین ها به معنای آسیب کبدی و وجود بیماری در بدن است.
- آسپارتات ترنس آمیناز Aspartate transaminase یا به اختصار AST : بالا بودن آنزیم های کبدی نشان دهنده بیماری و آسیب دیدن کبد است.
- بیلیروبین Bilirubin: این آنزیم وقتی در خون وجود دارد که سلوهای قرمز از بین می روند. کبد این سلول های مرده را از بدن دفع می کند. اگر این آنزیم در خون زیاد باشد نشان می دهد فرد به بیماری زردی مبتلا است.
- گاما گلوتامیل تراسفراز Gamma-glutamyltransferase یا به اختصار GGT : وقتی این آنزیم در خون زیاد باشد کبد آسیب دیده و مجاری صفراوی نیز صدمه می بیند.
- ال – لاکتیت دهیدروجبناز L-lactate dehydrogenase یا به اختصار LD: ال دی آنزیم دیگری است که بالا بودن آن به کبد آسیب می رساند.
- پروترومبین تایم Prothrombin time یا به اختصار PT : این آزمایش نشان می دهد چه مدت زمان طول می کشد تا خون شما لخته شود. معمولا قبل از هر نوع عمل جراحی این آزمایش انجام می شود و در صورتی که خون دیر لخته شود عمل جراحی انجام نمی شود. بعضی از داروها مثل وارفارین ( یا کومادین) می تواند باعث شود تا خون دیرتر لخته شود.
بیشتر بخوانید: نشانه های اختلال کبد و علائم کبد سمی
چگونه خود را برای انجام آزمایش آنزیم های کبدی آماده کنیم؟
از آن جا که بعضی از داروها و غذاها می تواند بر نتیجه آزمایش تاثیر بگذارد، خود پزشک راهنمایی های لازم به شما می دهد و به احتمال زیاد از شما می خواهد ۱۰ تا ۱۲ ساعت قبل از انجام آزمایش از این نوع داروها یا غذاها استفاده نکنید.
در صورتی که از داروهای خاصی استفاده می کنید حتما پزشک خود را در جریان بگذارید. این داروها می تواند داروهای شیمیایی یا حتی گیاهی یا حتی مکمل هایی مثل ویتامین ها یا امگا ۳ باشد و در بالا بودن آنزیم های کبدی نقش داشته باشند. مهم این است که جزییات را در اختیار پزشک بگذارید.
بیشتر بخوانید: مواد غذایی دوستدار کبد
چند بار آزمایش لازم است؟
یک آزمایش آنزیم های کبدی خوب تستی است که طی چند روز و چند هفته پشت سر هم انجام گیرد. یعنی پزشک مثلا هر روز یا هر هفته آزمایش خون را تجویز و شما را موظف به انجام آن می کند تا بتواند با بررسی نتیجه آزمایش ها وضعیت سلامتی یا در صورت بالا بودن آنزیم های کبدی بیماری را بررسی کند. این آزمایش که با گرفتن خون از رگ انجام می شود خیلی نکته ها را در مورد سلامتی شما برای پزشک بازگو می کند.
بیشتر بخوانید: بیماری کلستازیس چیست؟ علائم و درمان
نتیجه آزمایش به چه معنا است؟
یکی از بهترین آزمایش های مشخص کردن میزان سلامتی بدن و نحوه کارکرد آن و تشخیص بالا بودن آنزیم های کبدی انجام آزمایش آنزیم های کبدی است. وقتی از پزشک خود بخواهید یک آزمایش خون کامل که تمام آنزیم های کبدی را شامل باشد برایتان تجویز کند یا این که خود پزشک انجام آن را تشخیص دهد کوچک ترین تغییرات در بدن شما مشخص می شود. با بررسی آزمایش یا از سلامت کامل خود مطلع می شوید یا این که با بالا بودن آنزیم های کبدی برای پزشک مشخص می شود که بیماری شما چیست و در چه مرحله ای است و چگونه باید آن را درمان کند. معمولا نتیجه تست در ساعات مختلف روز، سن، جنس و در آزمایشگاه های مختلف متفاوت است. ولی از آن جا که رنج خاصی ( حداکثر و حداقل عدد سلامتی) در برگه آزمایش درج می شود هم خودتان هم پزشک به راحتی می توانید ارقام سلامتی را بخوانید.
بیشتر بخوانید: ارتباط کبد با پوست صورت چیست؟
منبع: WebMD.com
باتشکر از اطلاعات مفیدتان