رمان ترلان دومین اثر فریبا وفی داستان‌نویس معاصر است که حدود ۱۶ سال پیش نوشته شده است. او از جمله زنان نویسنده‌ای است که در انعکاس نگاه زنانه در ادبیات معاصر فارسی موثر بوده است. فریبا وفی در بهمن ماه سال ۱۳۴۲ در تبریز متولد شد و داستان‌نویسی را از سال‌های آغاز جوانی شروع کرد. در این متن به بررسی و تحلیل رمان ترلان خواهیم پرداخت، با نت نوشت همراه باشید.
اولین داستان جدی فریبا وفی در سال ۱۳۶۷ در مجله‌ی آدینه چاپ شد و هشت سال بعد اولین مجموعه داستانش به چاپ رسید. این رمان در سال ۲۰۱۷ پس از ترجمه به زبان آلمانی جایزه لیتپروم “LITPROM” را از آن خود کرد.
رمان ترلان: “وقتی زیاد به رفتن فکر کنی، سفر را آغاز کرده‌ای.”
تک داستان‌های فریبا وفی به زبان‌های روسی، ژاپنی، عربی، سوئدی، ترکی و … و رمان‌هایش به زبان انگلیسی، ایتالیایی، آلمانی، فرانسوی و نروژی و … ترجمه شده‌اند. فریبا وفی همچنین دیوان پروین اعتصامی را به نثر ساده برای نوجوانان بازنویسی کرده است.
[su_label type=”important”]بیشتر بخوانید:[/su_label] بعد از پایان نوشته‌ی فریبا وفی
نخستین رمان او “پرنده من” که در سال ۱۳۸۱ منتشر شد، مورد استقبال منتقدان قرار گرفت و جوایزی فراوان از جمله جایزهی ادبى یلدا را به خود اختصاص داد. “رویای تبت”، “رازی در کوچه‌ها” و “ماه کامل می‌شود” و دو مجموعه داستان “در عمق صحنه” و “حتی وقتی می‌خندیم” و … از دیگر آثارش هستند.
گفتنی است درونمایه‌ی آثار او را مسائلی مانند بحران هویت، وضعیت زنان در جامعه‌ی مرد محور، فقر اقتصادی و فرهنگی و … تشکیل می‌دهند. کتاب‌های وفی روایت‌گر احساسات و عواطف و افکار، ناکامی‌ها، شادی‌ها و لذات، دلتنگی‌ها و افسردگی‌های زنان است.
رمان ترلان دو سال پیش به زبان آلمانی برگردانده شد و وفی به خاطر نوشتن این رمان برنده‌ی عنوان بهترین نویسنده‌ی سال ۲۰۱۷ مؤسسه آلمانی لیتپروم “LITPROM” شد. انجمن لیتپروم آلمان اعلام کرده که جایزه لیبراتور امسال را با توجه به رای خوانندگان کتاب به خاطر رمان ترلان تقدیم خانم وفی می‌کند.
این انجمن که از سوی نمایشگاه بین المللی کتاب فرانکفورت پشتیبانی می‌شود، در سال ۲۰۱۶ از اعضا و علاقمندان خود خواست بهترین کتابی را که خوانده‌اند به این انجمن معرفی کنند. تعداد کسانی که در این سال به این رمان رای دادند، نسبت به سایر نویسندگان بیشتر بوده است.
بیشتر بخوانید: تحلیل رمان جزیره سرگردانی سیمین دانشور
لیتپروم “LITPROM” موسسه‌ای غیردولتی است که با همکاری مسئولان نمایشگاه کتاب فرانکفورت و البته حمایت مالی دولت آلمان فعالیت می‌کند و هر ساله بهترین آثار منتشر شده در “آسیا”، “آفریقا”، و “آمریکای لاتین” را برای ترجمه به زبان آلمانی برمی‌گزیند و تلاش می‌کند مخاطبان آلمانی زبان را با آن اثر خاص آشنا کند.
لیبراتور، ترکیبی از واژه “لیب” به معنای عشق و بخش دوم واژه‌‌ی “لیتراتور” به معنای ادبیات است که در نهایت معنای “عشق به ادبیات” را در خود پنهان کرده است. جایزهی “لیبراتور پرایز” در سال ۱۹۸۷ بنیان‌گذاری شد و از سال ۲۰۱۳ به وسیله‌ی انجمن لیبراتور آلمان اعطا می‌شود.
وفی، استادان تأثیرگذار بر کارش را “احمد پوری”، “رحیم رئیس‌نیا”، “زنده‌یاد واعظ”، “غلامحسین فرنود”، “کاظم فیروزمند” می‌داند. او برای داستان‌هایش راوی اول شخص (مستقیم یا غیرمستقیم) یا زاویه‌ی دید دانای کل محدود را برگزیده است.
وفی به زبانی ساده و سر راست می‌نویسد. اولین ویژگی نثر او ایجاز است. در داستان‌های وفی رد پای سبک نوشتاری “زویا پیرزاد” نویسنده و داستان‌نویس معاصر به چشم می‌آید.
شخصیت‌های اصلی رمان ترلان دو دختر به نام‌های “ترلان” و “رعنا” هستند، دو دوست صمیمی و هم‌مدرسه ای که تصمیم می‌گیرند پس از گذران یک دوره‌ی سخت آموزشی به قول راوی پاسبان شوند. وفی در رمان ترلان این دوره و تا حدی قبل از آن را روایت می‌کند.
ترلان و رعنا هر دو کتاب خوانند، ذهنیت و شخصیتی همجنس هم دارند. ترلان می‌خواهد نویسنده شود و برای این به این دوره می‌آید که به دور از خاله زنکی‌های باب فامیل دریچه‌ی جدید بر روی چشمانش باز شود شاید هم با خودش لج می‌کند تا ثابت کردنی‌ها را به خود ثابت کند. کسی که در پس اتفاقات مختلف به دنبال توصیف و نوشتن وقایع است.
بیشتر بخوانید: تحلیل رمان گلنار و آیینه نوشته‌ی محمد اعظم رهنورد زریاب
بیشتر بخوانید: تحلیل رمان کاناپه قرمز نوشته‌ی میشل لبر ؛ نشر چشمه
او زیاد اهل مناسبات و کارهای دخترانه نیست ساکت است و چندان قاطی جمع نمی شود. از دیگر شخصیت‌های کتاب می‌توان به “فیروزه” دختری سبکسر و بذله‌گو، “مینا” دختری با رویاها و خواب‌های سانسور شده، “ارشد” دختری که شب‌ها با چادر سیاه می‌خوابد، صورتش پشمالوست و هنرش، لو دادن شیطنتهاى دخترانى که براى پاسبان شدن، ساخته نشدهاند، اشاره کرد.
در رمان ترلان نگاه راوى میان “داناى کل” و “سوم شخص” در نوسان است. شاید به همین دلیل میتواند منتقد مسائل گوناگون پیرامون باشد. از منظر فلسفی، نگاه نویسنده در کتاب، نگاهى پوچگرایانه است. درونمایه‌ی رمان ترلان تضاد است.
وفی در “ترلان” از طرح آموزش پلیس زن وام گرفته است تا با بهرهگیرى از این مضمون، مسائل اجتماعى، روانشناسى و دیدگاه‌هاى انتقادى خود را نسبت به چنین طرحى، مطرح کند. ترلان یعنى زیبا و قشنگ، اما جهان پیرامون ترلان از هر چه زیبایى تهى است.
هیئت داوران جایزهی ادبی لیتپروم، درباره‌ی رمان ترلان نوشته است: “ایران کشور در حال دگرگونی است. دختر جوانی به نام ترلان راه خود را در میان این دگرگونی‌ها جست و جو می‌کند. او نه از سر شوق، بلکه به خاطر درماندگی پلیس می‌شود. چیزی که ترلان را وادار به فرار به پیش می‌کند، در میان سطرهای رمان به پرسشی بنیادی درباره‌ی نسل انقلاب و نقش آن از دید زن برخورد می کنیم.”
[su_label type=”success”]خالی از لطف نیست:[/su_label] وبسایت رسمی فریبا وفی
