سندروم روده تحریک پذیر یا IBS یکی از بیماری‌های شایع بخصوص در زنان است که گاهی با درد و ناراحتی‌های شدید همراه می‌شود. این بیماری در موارد حاد صبر و طاقت شخص را از بین میبرد و او را از فعالیت‌های روزمره‌اش دور نگه می‌دارد. در نت‌نوشت امروز نگاه دقیق تری به علائم سندرم روده تحریک پذیر و درمان طبیعی این بیماری داریم.
علائم سندروم روده تحریک پذیر
این بیماری به ظاهر به بی اهمیت علائم و نشانه‌های زیاد در فرد مبتلا از خود به جا می‌گذارد که شامل موارد زیر است:
- تغییر در حرکات طبیعی روده ها
- یبوست
- اسهال
- تغییر در شکل و اندازه مدفوع
- نفخ و باد کردن شکم
- آروغ زدن
- درد شکم
- تهوع و استفراغ
- سوزش سر دل
- برگشت اسید به معده
- سیری و گرسنگی کاذب
- اضطراب
- افسردگی
- خستگی
- بی خوابی
- سردرد
- طعم بد دهان
- درد ماهیچه‌ها بخصوص در قسمت پایین شکم
- تپش قلب
- نیاز به دفع مکرر ادرار
هر چند علائم سندرم روده تحریک پذیر (Irritable bowel syndrome (IBS در افراد متفاوت با هم فرق دارد ولی علائم آزاردهنده‌ای است که نباید به سادگی از آن‌ها گذشت. تحقیقات سال‌های اخیر نشان داده به هم خوردن عملکرد آنزیم‌های مربوط به اعصاب و ماهیچه‌ها در بروز سندروم روده تحریک پذیر عامل اصلی بروز این بیماری است. هر چند نحوه زندگی و رژیم غذایی هم نقش مهمی به عهده دارد.
علت‌های اصلی روده تحریک پذیر
- حساسیت یا آلرژی به مواد غذایی
- استرس‌های دوره ای
- سابقه خانوادگی
- مسافرت‌های مکرر
- تغییرات در برنامه خواب
- به هم خوردن تعادل هورمون ها
باید و نبایدهای درمان روده تحریک پذیر
راه‌های درمان روده تحریک پذیر کم نیستند اما بهترین راه کار استفاده از رژیم‌های غذایی طبیعی است که هضم سالم را در بدن ترویج دهد. رژیم‌های مخصوص برای درمان روده تحریک پذیر در حالی که فرکانس درد ناحیه روده را کاهش می‌دهد، شدت علائم و نشانه‌های این بیماری را نیز کم می‌کند. آب میوه‌ها و آب سبزیجات تازه نیز به دلیل آن که بدن را با الکترولیت‌ها تامین می‌کند نیز یک راه حل عالی جهت کسانی است که از سندروم روده تحریک پذیر حتی در مرحله خفیف رنج می‌برند.
سوپ قلم بخورید
برای درمان روده تحریک پذیر از سوپ قلم خانگی غافل نشوید. سوپ‌های آبکی که از قلم تهیه می‌شود بیشتر مصرف کنید. این سوپ‌ها میزان بالایی اسید‌های آمینه دارند که برای سلامتی دستگاه گوارش هر شخص بسیار ضروری و مفید است. پرولین و گلیسین که در قلم وجود دارد به بهبود سلامتی روده کمک می‌کند.
هشت لیوان آب همیشگی فراموش نشود
بهترین راه برای درمان روده تحریک پذیر نوشیدن آب است. نوشیدن آب یک راه بسیار ساده و البته بسیار موثر در درمان بیماری‌های التهابی روده است. نوشیدن میزان زیادی آب در طی روز سیستم گوارش را سالم نگه می‌دارد. سعی کنید در طی یک روز هشت لیوان آب بنوشید تا بدنتان را به خوبی هیدراته کنید.
پروتئین مصرف کنید
افراد مبتلا به IBS معمولا با کمبود پروتئین مواجه هستند. برای درمان روده تحریک پذیر اطمینان حاصل کنید که پروتئین بدنتان کامل است.
سبزیجات را بخارپز کنید
مصرف سبزیجات تازه برای تمامی افراد به خصوص درمان روده تحریک پذیر و افرادی که به بیماری IBS مبتلا هستند بسیار مفید و مناسب است. بهترین حالت مصرف سبزیجات به حالت بخار پز شده است. سعی کنید ذرت، مارچوبه و لوبیا سبز را بخار پز کرده و همراه غذای خود میل کنید.
چربی‌های سالم را بشناسید
افرادی که از التهابات روده‌ای رنج می‌برند برای درمان روده تحریک پذیر می‌بایست از چربی‌های سالم بیشتر استفاده کنند. بسیاری از مواد غذایی هستند که چربی‌های سالم دارند از جمله روغن آووکادو، روغن نارگیل، شکلات‌های فرآوری نشده همگی از دسته مواد غذایی هستند که چربی‌های سالم دارند.
میوه را فراموش نکنید
میوه‌ها بخشی از غذای سالم هر فرد می‌باشند که افراد مبتلا به بیماری‌های روده‌ای حتما باید از این دسته ماده غذایی بیشتر استفاده کنند. برای درمان روده تحریک پذیر سعی کنید میوه‌های تازه مصرف کنید به خصوص سیب و گلابی از بهترین میوه هایی هستند که به درمان التهابات روده‌ای کمک بسیاری می‌کنند.
بیشتر بخوانید: سم زدایی روده بزرگ و درمان یبوست با ۲ روش خانگی معجزه آسا
لبنیات کمتری مصرف کنید
برای درمان روده تحریک پذیر لبنیات کمتری مصرف کنید. لبنیات از جمله شیر گاو می‌تواند در روند درمان IBS مشکل ساز شود. لبنیات را از رژیم غذایی خود حذف کنید تا علائم کمتری داشته باشید.
گلوتن دشمن روده تحریک پذیر
گلوتن ماده‌ای است که یک سری افراد نسبت به آن حساسیت دارند همچنین این عنصر برای بیماران IBS بسیار مضر است. گلوتن در تشدید علائم این بیماری نقش مهمی داشته و سبب بدتر شدن وضعیت روده می‌شود. برای درمان جو و چاودار را به طور کلی از برنامه غذایی خود حذف کرده و از مصرف شیرینی جات تهیه شده از گلوتن خودداری کنید.
گلوتن یا پروتئین گندم باعث شدت بیماری سندروم روده تحریک پذیر می‌شود. به همین دلیل بیشتر افرادی که بیماری سلیاک دارند نشانه‌های شبیه به IBS را تجربه می‌کنند. حذف غذاهایی مثل انواع پاستا، آبجو، انواع نان گندم و شکلات و شیرینی هایی که با آرد گندم تهیه شده است به راحتی باعث کنترل بیماری می‌شود و دیگر نشانه‌های آن دیده نخواهد شد.
شکر و آرد تصفیه شده ممنوع
شکر از عناصری است که قطع مصرف آن مزایای بیشتری نسبت به مصرف کردنش دارد. هم شکر و هم آرد تصفیه شده زمینه تغذیه باکتری‌ها را در بدن انسان فراهم می‌کنند و بیماری IBS را تشدید می‌کنند. آرد تصفیه شده و همچنین شکر اثرات منفی بر سیستم ایمنی بدن وارد می‌کنند. برای درمان سندروم بهتر است این دو عنصر را هم از برنامه غذایی خود حذف کنید و یا مصرف آن را به حداقل برسانید.
کافئین مفید یا مضر؟
کافئین به طور کلی توانایی حرکت دستگاه گوارش را برای بسیاری از بیماران IBS مشکل می‌سازد. این عامل می‌تواند موجب ناراحتی بیماران مبتلا شود. بهتر است جهت پیشگیری از التهابات روده‌ای و ناراحتی‌های معده و برای درمان طبیعی سندروم روده تحریک پذیر ، کافئین کمتری مصرف کنید.
غذای فلفلی نخورید
هضم غذاهایی که میزان زیادی فلفل دارند برای افراد مبتلا به IBS بسیار سخت و مشکل است. غذاهای تند این بیماری را بدتر می‌کنند. بنابراین بهتر است برای درمان طبیعی سندروم روده تحریک پذیر از خوردن غذاهای تند خودداری کنید.
رعایت یک رژیم غذایی سالم و طبیعی برای درمان سندروم بهتر از مصرف داروهای شیمیایی پر ضرر است. بهترین راه درمان IBS دنبال کردن رژیم‌های غذایی کاملا طبیعی و سالم است که در مرور زمان می‌تواند علائم بیماری را کاهش داده و درمان آن کاملا موثر باشند.
غذاهای حاوی فیبر مصرف کنید
معمولا با خوردن فیبر آن هم به میزان زیاد که باعث دفع مواد زاید از بدن به صورت مدفوع می‌شود به خوبی علائم آزاردهنده بیماری را می‌توان از بین برد. در واقع شخص نباید دچار یبوست شود. به همین دلیل خوردن فیبر به این افراد توصیه می‌شود. غذاهای حاوی فیبر معمولا شامل غلات کامل، سبزیجات و میوه‌ها است. هر چند در بعضی از افراد خوردن این نوع غذاها و میوه‌ها و سبزیجات ممکن است باعث نفخ و باد کردن شکم شود که در این صورت فقط از نوع فیبرهای قابل حل در آب مثل سیب زمینی شیرین و انواع مواد غذایی و لبنیات پروبیوتیکی باید استفاده کنند.
خوردن فیبر کم در بیماران مبتلا به آی بی اس هر چند علائم بیماری را کم می‌کند ولی ممکن است باعث بروز یبوست شود که باز هم برای بیمار مناسب نیست. به همین دلیل در مورد استفاده از فیبر بهتر است از یک رژیم غذایی متعادل حاوی فیبر – یعنی نه فیبر خیلی زیاد نه فیبر خیلی کم – استفاده شود.
از غذاهای آلرژی زا دوری کنید
غذاهای آلرژی زا باعث تشدید بیماری IBS می‌شود. به همین دلیل حذف این گونه مواد از برنامه رژیم غذایی به میزان زیادی به درمان سندروم روده تحریک پذیر کمک می‌کند. با بررسی دقیق برنامه غذایی تان سعی کنید متوجه شوید کدام ماده غذایی بیماری را تشدید می‌کند.
قرص‌های دایجستیو
قرص هایی که به هضم غذا و کاهش علائم سندروم روده تحریک پذیر کمک می‌کند و به نام دایجستیو معروف است می‌توانید از داروخانه تهیه و همراه با غذا دو عدد میل کنید.
بیشتر بخوانید: درمان طبیعی ترش کردن معده
آلوئه ورا
آب آلوئه ورا به خوبی علائم روده تحریک پذیر را کنترل می‌کند. از دیگر ویژگی‌های این گیاه معجزه گر رفع یبوست مزاج است. می‌توانید سه بار در روز و هر بار نصف فنجان از آب آلوئه ورا استفاده کنید. حتی الامکان آلوئه ورای تازه را خریده و بعد از جدا کردن پوسته سخت رویی آن را آب بگیرید. آب میوه‌های صنعتی ناخالص بوده و شکر زیادی دارد که برای بیماران نه تنها مناسب نیست بلکه مضر هم است.
گیاهان دارویی مفید را بشناسید
گیاهانی مثل جینسینگ، ریحان، ریشه شیرین بیان و آشواگاندا Ashwagandha جزو گیاهانی هستند که باعث تعادل هورمون‌ها شده و به درمان IBS کمک می‌کنند. این گیاهان را دم کرده و روزی ۲ تا ۳ فنجان میل کنید. ریحان را می‌توانید به صورت تازه همراه با غذا میل کنید.
بیشتر بخوانید: درمان طبیعی زخم معده
استرس را کاهش دهید
استرس عامل بروز انواع التهابات و به هم خوردن تعادل هورمونی می‌شود. سعی کنید در شرایط استرس زا قرار نگیرید یا مدیریت استرس را یاد بگیرید. فعالیت هایی برای خودتان ترتیب دهید که دوست دارید و باعث می‌شود استرس شما کاهش پیدا کند: مثل رفتن به طبیعت، یادگیری نواختن موسیقی، کلاس‌های ادبی، مطالعه.
برای بهبود علائم روده تحریک پذیر ورزش کنید
تحقیقات متعدد ثابت کرده است ورزش نقش مهمی در کنترل و بهبود علائم سندروم روده تحریک پذیر دارد. افرادی که به طور منظم ورزش می‌کنند تعادل هورمونی بهتر، سطح استرس کمتر و علائم بیماری در آن‌ها کنترل می‌شود. در مورد افراد مبتلا به سندروم نیز بعد از مدتی ورزش کردن شخص شاهد بهبودی خود است. به همین دلیل حتما برنامه‌های ورزشی مثل یوگا، پیلاتس، ایروبیک یا حداقل پیاده روی و دوچرخه سواری در پارک را برای خودتان برنامه ریزی کنید.
چند غذای مناسب برای درمان سندروم روده تحریک پذیر
- سبزیجات
- جودوسر
- انواع گوشت ماهی، مرغ و حتی گوشت قرمز کم چرب
- میوه ها
- نوشیدنی‌های بدون شیرین کننده‌های مصنوعی
- بادام زمینی
- کیک برنج
- آجیل
- دانه‌های روغنی مثل انواع تخمه
- ماست کم چرب
چند ماده غذایی که ما می‌توانیم با اطمینان بگوییم روده تحریک پذیر را بدتر می‌کند
- عدس
- لبنیات
- قهوه
- شکلات
- غذاهای فرآوری شده
- غذاهای نیمه آماده
- فست فودها
- الکل و سیگار
- سیر و پیاز
- ادویه و فلفل زیاد
- میوه‌های اسیدی
- مواد غذایی حاوی گلوتن (نان گندم و تمام فرآورده‌های آن)
- مواد غذایی شیرین
- کافئین
- تخم مرغ مخصوصا زرده آن
- آجیل
- صدف خوراکی
- سیب، آووکادو، کلم بروکلی (اگر به صورت خام استفاده شوند)
نکته هایی برای کنترل بیماری و درمان سندروم روده تحریک پذیر
از آن جا که این بیماری با استرس و عدم رعایت رژیم غذایی بدتر می‌شود بهتر است برای کنترل و درمان بیماری موارد زیر را رعایت کنید:
- رعایت رژیم غذایی
- خوردن میان وعده (معده نباید خالی باشد)
- رفع یبوست
- محدود کردن مصرف انواع قهوه و نوشیدنی‌های کافئین دار
- حذف الکل و سیگار
- نوشیدن زیاد آب و مایعات
- خوردن میوه‌های تازه
- دوری از استرس و مدیریت استرس
اگر این بیماری خیلی فرد را اذیت کند باید تحت نظر پزشک قرار گیرد. طول درمان معمولا شش ماه است که شخص با رعایت رژیم غذایی و داروهایی که پزشک تجویز کرده است می‌تواند به طور کامل درمان شود.
بیشتر بخوانید: بیماری سیبو چیست؟ یک بیماری آزار دهنده دستگاه گوارش و یک درمان ساده
منابع:
About IBS
IBS Treatment Center
Web MD
NCBI
Web MD
NCBI
