رمان سمفونی مردگان به قلم عباس معروفی نویسنده برجسته‌‌ی ایرانی است. عباس معروفی تحصیلات خود را در رشته هنرهای دراماتیک در دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران گذراند. وی نخستین کتاب خود را که مجموعه داستانی به نام “رو به روی آفتاب” بود در سال ۱۳۵۹ منتشر کرد. در ادامه با معرفی و تحلیل رمان سمفونی مردگان با نت نوشت همراه باشید.
عباس معروفی همچنین موسس مجله ادبی گردون نیز بود که پس از توقیف شدن آن به آلمان مهاجرت کرد. برخی آثار معروفی عبارتند از: سمفونی مردگان، سال بلوا، پیکر فرهاد، فریدن سه پسر داشت، ذوب شده، آن شصت هزار، آن شصت نفر و دریاروندگان جزیره آبی تر.
بیشتر بخوانید: رمان ترلان نوشته‌ی فریبا وفی
رمان سمفونی مردگان اثر عباس معروفی
رمان سمفونی مردگان داستان یک خانواده است. این خانواده که در اردبیل زندگی می‌کنند دو پسر و یک دختر دارند. داستان با پیشگفتار و آیه‌‌ای از قرآن در مورد قتل هابیل توسط قابیل آغاز می‌شود و همین یک آیه شاید گویای کل مفهومِ روایی رمان سمفونی مردگان است. تفاوت دو برادری که یکی درست شبیه پدرش است و دیگری به دلیل بی شباهت بودن با پدرش مجازات می‌شود.
“آیدین” پسر بزرگ خانواده است که مغضوب پدر سنتی خود می‌شود. اما “اورهان” که به گونه‌ای زندگی پدرش را تکرار می‌کند و تایید او را نیز دارد چه؟ به نظر او نیز سرنوشتی بهتر از آیدین در انتظارش نیست. پدر صاحب یک حجره در کاروانسرای آجیل فروش‌‌های شهر اردبیل است.
او دارای شخصیتی آشنا برای هر مخاطب ایرانی است. مردی مستبد و سنتی که عقایدش را به تمام اعضای خانواده تحمیل می‌کند و اگر یکی از آنها از قوانین او سرپیچی کند دچار غضب وی و حتی بیشتر از غضب، شکنجه می‌شود. این شخصیت تنها یک نفر را دارد که با او حرف می‌زند.
او هم پاسبانی به نام “ایاز”. مادر خانواده نیز باز برای مخاطب آشنا است. زنی منفعل که انگار وظیفه‌اش به دنیا آوردن و بزرگ کردن بچه هایی برای مرد بوده است. او از هیچ اختیاری برخوردار نیست و تنها کارش این است که برای سرنوشت خود و یا بچه هایش دل بسوزاند.
بیشتر بخوانید: رمان جزیره سرگردانی سیمین دانشور
داستان این رمان سمفونی مردگان بیشتر حول محور زندگی “آیدین” و رابطه‌اش با خانواده به ویژه “اورهان” می‌گردد. داستان با دیوانگی “آیدین” شروع می‌شود. اورهان راوی یک بخش از داستان است و تمام داستان در حال روایت گذشته است. امکان دارد مخاطب در مواجهه با رفتار اوراهان با آیدین، متوجه نشود که چرا او تا این حد از برادر خود متنفر است و او را تحقیر می‌کند.
اما این جواب هیچ وقت به طور مستقیم به مخاطب داده نمی‌شود. اما این پاسخ به بهترین شکل در شخصیت پردازی و روانکاوی آنها داده شده است. اورهان و پدرش، آیدین را که روشنفکر و شاعر مسلک است را مدام شکنجه می‌کنند تا اینکه او به کلی دیوانه می‌شود.
اما دلیل این خشم به راستی چیست؟ تنها به دلیل اینکه شبیه به آنها نیست؟ شاید یکی از دلایلش همین باشد اما تنها دلیل نیست. اورهان و پدرش به شکلی ناخودآگاه به آیدین که پسری باهوش است حسادت می‌کنند.
انگار آنها با دیدن آیدین در می‌یابند که زندگی تنها آن نیست که آنها می‌بینند و می‌شوند بلکه نگاه‌های دیگری نیز بمی‌توان بدان داشت. اما آن ریشه عمیق فرهنگی و دیکتاتوری کهنه به آنها اجازه نمی‌دهد که آیدین را به حال خود رها کنند.
بیشتر بخوانید: رمان چهل سالگی اثر ناهید طباطبایی
آنها آیدین را تنها به گونه‌ای می‌خواهند که شبیه خودشان باشد و از آنها اطاعت کند. در مقابل شخصیت آیدین که شخصیت محوری داستان است، با اینکه هیچ وقت اجازه یک زندگی دلخواهش را پیدا نمی‌کند اما هرگز حاضر به اطاعت از پدر و برادرش نمی‌شود.
آیدین بدون اینکه از آنها انتقام بگیرد و یا عکس العمل تندی نشان دهد، تنها با ادامه‌‌ی راه خود آنها را وحشت زده می‌کند. شاید هدف عباس معروفی در رمان سمفونی مردگان تنها روایت داستان یک خانواده نیست. بلکه او موضوعی فراتر از یک خانواده را به تصویر می‌کشد.
می‌توان گفت که عباس معروفی موفق شده تا یک جامعه سنتی را در قالب یک خانواده پنج نفره و چند شخصیت فرعی دیگر به وضوح به تصویر بکشد.
رمان سمفونی مردگان اولین بار در سال در سال ۱۳۶۹ منتشر شد که ناشر آن نیز انتشارات ققنوس بوده است. اگر قصد خرید کتاب سمفونی مردگان را دارید در جریان باشید که این رمان تاکنون یازده بار تجدید چاپ شده است.
بیشتر بخوانید: رمان طریق بسمل شدن نوشته‌ی محمود دولت آبادی، نگاهی نو به جنگ ایران و عراق
