ادبیات جهان

شب پیشگویی نوشته‌ی پل استر

نویسنده: اديسه عسكری

منتشر شده در ۲۳ مرداد ۱۳۹۸

۰ زمان مطالعه: 4 دقیقه

رمان شب پیشگویی Oracle Night عنوان یکی از آثار پل بنجامین آستر ملقب به پل استر Paul Auster نویسنده‎ی آمریکایی است. سیدنی اُر شخصیت اصلی رمان شب پیشگویی ، یک نویسنده است. او روز ۱۲ ژانویه ۱۹۸۲ در ایستگاه متروی خیابان چهاردهم از حال می‎رود و از بالای پله‌ها سقوط می‎کند. او را به بیمارستان “سنت وینسنت” می‎برند و چهار ماه در آنجا نگه می‎دارند.

پزشکان امیدی به بهبودی او ندارند اما او بهبود می‎یابد. مدتی پس از بهبودی بطور تصادفی به مغازه‎ی نوشت‎افزار فروشی به نام “قصر کاغذی” می‎رود و دفتری جلد آبی می‎خرد. به نظر می‎رسد که این دفتر جادویی است و نوشتن در این دفتر هم زمان با رویدادهای شگفت‎انگیزی در زندگی شخصی او می‎شود و زندگی‎اش را به چالش می‎کشد. در ادامه با تحلیل رمان شب پیشگویی با نت نوشت همراه باشید.

شب پیشگویی: ما آینده را هر لحظه در خود داریم.

رمان شب پیشگویی فصل‎بندی نشده است. تغییر مکان و زمان و یا شروع ماجرای جدید تنها با فاصله‎ی یک سطر در پاراگراف بعدی آغاز می‎شود. که این البته به نوعی بخشی از فرم رمان شب پیشگویی است.

فرمی که در خدمت محتوا و درونمایه‎ی رمان قرار می‌‌گیرد. ماجراها در این رمان به شدت پشت سرهم و به دنبال هم اتفاق می‎افتند. فضای رمان شب پیشگویی در حالی که فضای رئال و واقعی است ولی دارای سیالیتی است که هرگونه مرز بندی و فصل بندی و جداسازی را غیرممکن می‎سازد و از آغاز تا به انتها در سطرها و صفحات پشت سر هم ردیف شده‎اند.

گویی مرز مشخصی بین هر روز و هر شب و یا حتی لحظه‎های شخصیت‎ها وجود ندارد.

بیشتر بخوانید: رمان ناپیدا نوشته‌ی پل آستر

پل بنجامین آستر ملقب به پل استر Paul Auster نویسندهی آمریکایی

راوی داستان رمان شب پیشگویی “سیدنی اُر” است. او نویسنده‎ای است که چند رمان چاپ کرده ولی مدت هاست چیزی ننوشته است.

حوادث رمان شب پیشگویی دو بخش دارد. بخشی که ماجراهای زندگی شخصی و زندگی “سیدنی” به همراه همسرش “گریس” و دوست خانوادگیشان “جان تروز” و فرزند جان “ژاکوب” است و بخش دیگر، ماجراهایی است که در دل رمانی اتفاق می‌‌افتد که “سیدنی” در دفتر آبی می‌‌نویسد.

از همان ابتدا مشخص می‌‌شود که ما با رمانی رو‎به‎رو هستیم که اتفاق‎ها و شخصیت‎ها واقعی و رئال هستند. اما گاهی اتفاقاتی عجیب می‎افتد که بسیار در داستان تعیین کننده اند و به گونه‌ای اند که اگر نگوییم سورئال و یا داستان ارواح (به نقل از پشت جلد کتاب) هستند، ولی قطعن واقعی نیستند و شاید به نحوی بتوان گفت راز‎آلود و مبهم‎اند.

مانند حضور دفترهای پرتغالی که جلد آبی رنگ آن را هم “سیدنی ” و هم ” جان” خریده‎اند و به نظر م ‎رسد که هر چه در آن می‌‌نویسند تحقق می‎یابد. و یا به نوعی پیشگویی آینده محسوب می‎شود.

بیشتر بخوانید: رمان ارواح اثر پل استر

“وقتی رمان می‌نویسم هیچ داستانی نمی‌خوانم- به محض اینکه تمام شود و قبل از اینکه کار تازه‌ای را شروع کنم_ اما شعر، تاریخ و زندگینامه قابل قبول است در کنار کتاب‌هایی که کمکم می‌کنند در مورد مسائل مختلف کتابی که دارم می‌نویسم، تحقیق کنم.”

رمان شب پیشگویی سراسر حادثه است. و روایت حال و گذشته‎ی پیچیده‎ی آدم‌های داستان است.

روابطی که گاه از گذشته تا به امروز ادامه داشته و اثرات گذشته‎ها که تا زمان حال ادامه می‎یابد. شخصیت‎های داستان با وجود اینکه هر کدام به نوعی دارای رویا هستند و آینده‎ای را پیش روی خود می‎بینند اما بسیار در گذشته‌ی خود سیر می‎کنند.

نه اینکه دچار حس نوستالژی و یا حسرت باشند بلکه دنباله‎ی روابط علی و معلولی حوادث زندگیشان به گذشته‎های دور، گاهی تا دوران کودکی و نوجوانی برمی‎گردند.

“بهترین زمان‎ها بود، و بدترین زمان‎ها، دورانِ خردورزی بود، و دورانِ دیوانگی، هنگامِ باور بود، هنگام ناباوری، فصل نور بود، و فصل تاریکی، بهار امید بود و زمستان یأس، همه چیز پیش رو داشتیم، و هیچ پیش رو نداشتیم.”

ما با شخصیت‌های داستان در کنش‎ و واکنش‎ها و موقعیت ‎های گوناگون آشنا می‎شویم و دنیای آن‌ها را درک می‎کنیم.

تصویر واضحی از روحیات و درون آنها داریم. چون در این رمان همانطور که حوادث و ماجراها در جهان بیرونی اتفاق می‎افتد هر کدام از شخصیت‎ها دچار درگیری‎های درونی نیز هستند. ما آن‌ها را به خوبی می‎شناسیم و باور می‎کنیم. و این به شخصیت‎پردازی دقیق “پل آستر” برمی‎گردد که درون این انسان‎ها و دغدغه‎های آنها را به خوبی برای ما آشکار کرده است.

بیشتر بخوانید: رمان سانست پارک نوشتۀ پل آستر

در قسمت‌های مختلف از رمان شب پیشگویی از زبان شخصیت‌های مختلف اذعان می‌دارد که این تصادف‌ها هستند که در زندگی پیش می‌آیند و تعیین کننده‌اند.

در سراسر رمان شب پیشگویی حوادثی رخ می‎دهند که باعث پیشبرد داستان می‎شوند و برخی از آنها کاملا تصادفی و اتفاقی رخ می‎دهند. بی آنکه دلیلی در رمان برایشان داشته باشیم. مثلا وقتی دفتر آبی رنگ مشابه‎ای را در اتاق “جان” می‌‌بینیم و یا غیب شدن “سیدنی” در حال نوشتن داستان و یا خوابی که ” گریس” می‌‌بیند و بسیار به ماجرای رمان “سیدنی” شبیه است.

گویی پل آستر هم که شیفته‎ی این اتفاقات است و آنها را در دل داستان گذاشته دلیل این پیش‎آمدهای کور را نمی‎داند. و دست به دامان شخصیت‎ها می‌‌شود تا آنها را در دل دیالوگ‌هایی توجیه کند:

” – اتفاق عجیبی افتاده و من آن را درک نمی‎کنم.
– بهتر است به دکترت تلفن بزنی سیدنی. از او وقت بگیر تا کله ات را معاینه کند.”

ولی در قسمت‌های مختلف از رمان شب پیشگویی از زبان شخصیت‎های مختلف اذعان می‎دارد که این تصادف‌ها هستند که در زندگی پیش می‎آیند و تعیین کننده‎اند و به نظر می‎رسد که “پل آستر” به شدت نقش این پیش‎آمدهای کور را در زندگی تعیین کننده می‌‌داند.

اشارات “آستر” به آمریکا، زندگی آمریکایی و رویای آمریکایی نیز در لابهلای رمان به چشم میخورد. نگاهی که سراسر انتقادی است به جامعهی آمریکا. و رویای بزرگ آمریکایی را شکست خورده میداند.

“آن چه بر جهان حکومت می‎کند، پیش‎آمد و احتمال است، تصادف محض، تصادف هر روز مثل سایه ما را تعقیب می‎کند. هر آن ممکن است زندگی را از ما بگیرند، بی هیچ علتی.”

اشارات “آستر” به آمریکا، زندگی آمریکایی و رویای آمریکایی نیز در لابه‎لای رمان به چشم می‎خورد. نگاهی که سراسر انتقادی است به جامعه‎ی آمریکا. و رویای بزرگ آمریکایی را شکست خورده می‎داند.

رویایی که بچه‌ها از ابتدا در مدارس می‎آموزند. معنویت، مدارا جویی، دلسوزی. اما در نهایت نسلی که سر بلند می‎کند ژاکوب و هم نسلانش هستند غرق در مواد مخدر، بی رویا و بی آینده. در کنار تصادفات، جادوی کلمات و باور به جادوی کلمات این رمان را رقم زده است.

نویسنده در جاهای مختلف رمان از این جادو سخن می‎گوید و بخشی از حوادث داستان بر اساس واقعیت یافتن کلمات داستان اتفاق می‌‌افتد.

“اندیشه‎ها واقعیت دارند. واژه‌‎ها واقعی ‎اند. هر چه انسانی باشد واقعی است و گاه ما پیش از وقوع حادثه‎ای از آن با‎خبر می‎شویم، ولو این‎که از پیش‎بینی خود آگاه نباشیم. ما در زمان حال به سر می‎بریم، ولی آینده را هر لحظه در درون خود داریم.

شاید نوشتن به همین مربوط باشد، سیدنی: نه گزارش رویدادهای گذشته، بلکه ایجاد رویدادهای آینده است.”

رمان شب پیشگویی پل آستر همانند رمان “شب پیشگویی” که “سیدنی اُر” تصمیم داشت بنویسد، رمانی است کوتاه و کمی فلسفی. از “پل آستر” آثار بسیار زیادی به فارسی ترجمه شده است.