به طور معمول، زبان زرد حالتی است که در آن یک لایه زرد روی زبان را می پوشاند و هنگامی رخ میدهد که سلولهای مرده پوست، باکتریها یا اجرام تغییر دهنده رنگ بر روی سطح زبان محصور شده باشند. در بیشتر موارد زبان زرد با رعایت نکات بهداشتی خانگی درمان میشود. اما در بیماری هایی مانند یرقان این حالت نشانگر شرایط حاد بیماری در فرد می باشد. در ادامه با هر آنچه که باید راجع به زبان زرد بدانید با نت نوشت همراه باشید.
زبان زرد نشانه چیست؟
علائم زبان زرد، بسته به عامل آن تغییر پیدا می کند. در بیشتر مواقع، مراقبت خوب خانگی به خصوص بهداشت کامل محوطه دهانی، درطول چندروز تا چند هفته سبب رفع زردی زبان خواهد شد.
چگونه زبان زرد را تشخیص دهیم ؟
بعضی از داروها یا شرایط خاص پزشکی می توانند سبب کم آبی و خشکی دهان شوند.در موارد نادر خشکی زبان میتواند نتیجه زردی یا یرقان باشد. این عوامل سبب می شوند که زردی زبان کاملا محسوس شود.
علت زردی زبان چیست ؟
تصور میشود تعدادی از عادتها، شرایط و یا حتی مصرف برخی داروها سبب زرد شدن زبان گردد.
محصولات بهداشتی دهان شامل عوامل اکسید کننده
بعضی از محصولات بهداشت و شستشوی دهانی مواد شیمیایی دارند که باعث خشکی دهان، تحریک سلول های سطح زبان یا حتی تغییر رنگ آن می شوند. ترکیباتی که باعث تغییر رنگ زبان می شوند، شامل:
۱- پراکسیدها و منتول
۲- الکل
۳- تیمول
۴- اکالیپتوس
۵- فندق
بهداشت دهانی ضعیف
تمیزکردن زبان و دندانها به کاهش باکتریهای سطح زبان و همچنین کاهش خطر ابتلا به زبان زرد کمک میکند.
مصرف سیگار
مشتقات تنباکو شامل سموم و ترکیبات شیمیایی است که یکی از عوامل تغییر دهنده ی رنگ سلولهای سطح زبان به حساب می آیند. علاوه براین سلولهای پوششی زبان را نیز تحریک میکنند.
تنباکو همچنین باعث بزرگتر شدن سلول خواهد شد. که این خود شانس گیر کردن ذرات مختلف ازجمله باکتریها را افزایش میدهد.
تنفس دهانی و دهان خشک
بزاق به طور طبیعی باکتریهای زائد را از زبان حذف می کند. کم آبی، ترشح بزاق را کاهش میدهد. بنابراین، ذرات غذایی و باکتریایی در سلولها باقی می مانند که در نتیجه فرصت رشد بیش از حد باکتریها فراهم میشود.
تنفس دهانی به خصوص در شب، احتمال ابتلا به خشکی دهان را افزایش میدهد.
زبان مودار سیاه
زبان مودار سیاه، یک حالت بسیار متداول غیر سرطانزایی است که در آن باکتریها و قارچها سبب تشکیل یک پوشش بزرگ، بلند و مو مانندی روی زبان می شوند. که دامنه رنگی حاصل شده عبارتند از: زرد- آبی- سبز
خیلی از افراد به محض مشاهده تغییر رنگ اقدامات درمانی را شروع می کنند. اگرچه سایر افراد ابتدا مواردی از قبیل حالت تهوع، استفراغ، بوی بد دهان و احساس سوختگی را در محوطه دهانی احساس می کنند.
مواد غذایی حاوی رنگ یا افزودنیهای رنگ دار که به زبان می چسبند
خیلی از مواد غذایی حاوی رنگها یا افزودنی های رنگداری هستند که می توانند زبان را به رنگ زرد درآورند. بهدلیل خاصیت چسبندگی که دارند، در همان مکان اولیه ای که به دام افتادند گیر می کنند و موجب دگرگونی رنگ زبان می شوند.
بعضی از داروهای خاص
چندین داروی موثر که حاوی رنگدانه هستند که موجب زردی رنگدانه های سطح زبان یا حتی کاهش سیستم ایمنی خواهند شد. داروهایی مانند:
- بسیاری از کنترل کننده های دیابت و حتی خود دیابت
- داروهای رقیق کننده خون
- آنتی بیوتیک ها
- لنسوپرازول(پرواسید)
- کلروکسیدین(در بعضی از محلولهای شستشوی دهان یافت می شود.)
- نمکهای آهن
- منوسایکلین
- سالیسیلات بیسموث
- داروهای ضد سرطان و ضداشعه
- داروهای ضدروانپریشی
- بعضی از داروهای قاچاق مثل کوکائین
برفک دهان
رشد بیش از حد قارچ هایی روی سطح زبان باعث به وجود آمدن پلاکهای سفیدرنگی روی زبان می شود که باگذر زمان به رنگ زرد مبدل خواهند شد.
زبان نقشه جغرافیایی است!
زبان نقشه جغرافیایی یک شرایط غیرسرطانی است که سبب ایجاد پلاکهای سفید یا قرمز رنگ در قسمت عقب یا طرفین زبان خواهد شد. که اغلب با یک نوار زردرنگ احاطه شده است.
بیشترین این حالات فاقد علت مشخصی است که دردرجه اول کودکان با گستره سنی بین ۴ تا ۵ سال را تحت تاثیر قرارمیدهد. این پلاکها در نقاطی شروع می شوند که سلولهای پوستیاش درحال کنده شدن باشد و به ندرت دردناک هستند.
یرقان
در افراد دارای یرقان، بیلی روبین، یک ماده ی شیمیایی حاصل از تجزیه گلبولهای قرمز، به طرز غیرعادی در بافتهای بدن تجمع پیدا می کند. بعضی اوقات، فقط بخشهای به خصوصی از بدن، مانند صلبیه چشم، زرد می شود. درسایر موارد کل پوست بدن جلا یا رنگی زرد به خودمی گیرد.
برخلاف خیلی از عوامل زبان زرد ، در صورت تشخیص یرقان به اقدامات سریع پزشکی نیاز است چرا که علامتی از شرایط تهدید کننده و حتی مرگ آفرین مانند نارسایی کبد ، برای فرد است.
اگزما و شرایط خود ایمنی
بعضی از شرایط خود ایمنی بدن مانند اگزما، سیستم ایمنی بدن را تضعیف می کند و اجازهی رشد بیش از حد باکتریهای بی ضرر را می دهد. در یک مطالعه صورت گرفته از بیش از ۳۵ نفر مبتلا به زبان زرد در سال ۲۰۱۷، ۳۲ نفر اگزما شدید یا مزمن داشتند.
در یک مطالعه مشابه، از بیش از ۱۲۲ نفر از افراد با پوشش سفید دهانی، فقط ۳ نفر اگزما حاد داشتند.
عفونت های معده
عواملی که باعث التهاب بافت پوششی معده می شوند خود دلیلی بر ایجاد زردی زبان هستند. چندین مطالعه تائید کردند که پوشش زرد و ضخیم زبان مربوط به گاستریتهای حاد یا التهاب سلول های پوششی معده ایجاد شده بوسیله عوامل متفاوتی به ویژه هلیکوباکتر پیلوری می باشد.
علائم معمول بیماری زبان زرد
این چند نشانه می تواند شروع بیماری زبان زرد باشد.
- بوی بد دهان
- پلاکهای سفید اضافی یا پوشش میکروبی روی زبان یا غشای مخاطی
- احساس مزه بد در محوطه دهان
- گلودرد
- احساس سوختگی
- برآمدگیهای کوچک روی زبان
- رفلکس اسید و سوء هاضمه
- خشکی دهان
- تب
- حالتی که تصور میشود زبان مو درآورده است.
- درد
راه های درمان و پیشگیری
بهداشت دهان و دندان یک عامل ضروری محسوب می شود.همان راههایی که باعث درمان زبان زرد میشوند میتوانند در پیشگیری از آن موثر باشند.
- مسواک زدن کامل دندانها و افزایش تعداد بار آن
- شستشوی دهان بوسیله دهان شوی پس از هر وعدهی غذایی
- کشیدن برس مسواک نرم روی زبان
- استفاده از دهان شوی فلورایدی
- خاراندن ملایم روزانه سطح زبان به مدت ۱ دقیقه
- ریختن جوش شیرین به مدت ۱ دقیقه روی زبان قبل از شستن آن
- ترک سیگار و هرگونه استعمال مشتقات تنباکو
- درمان عفونتهای سینوسی
- عوض کردن موقعیت قرارگیری بدن هنگام خوابیدن، کوسن یا پتو
- استفاده از اسپریهای ضد گرفتگی بینی
- کاهش مصرف شکلات های چسبناک و شیرین
- کاهش مصرف غذاهای شیرین و نشاسته ای
- همواره آب بدن را متعادل نگهداشتن
- خودداری از نوشیدن یا خوردن نوشیدنی ها و غذاهای داغ و اسیدی
- درمان هرچه سریعتر عفونتها
- عدم استعمال سوزن ها یا لوازم آلوده به خون و غیربهداشتی
- خوردن محصولات پروبیوتیک و تخمیر شده و همچنین دوغ
در مواقعی که زبان زرد باعث درد، سوزش و ناراحتی میشود پزشک ممکن است دارو یا دهان شوی های خاصی را تجویز کند. لازم به ذکر است که پزشکان فقط هنگام مشاهده علائم حاد اقدام تجویز داروهای خاص می کنند.
داروهایی که جهت درمان این بیماری استفاده می شوند
- استروئیدهای موضعی یا شوینده
- شستوشودهنده های حاوی سالیسیلیکاسید
- داروهای حاوی ویتامین A(رتینوئید)
- آنتی هیستامین ها
- داروهای ضدقارچی موضعی برای از بین بردن برفک دهان
- کرمهای موضعی با اوره ۳درصد
- آنتی بیوتیک ها و آنتی ویروسها جهت درمان بیماریهای زمینه ای
آیا زبان زرد عوارض جانبی وجود دارد؟
تنها عوارضی که مربوط به زبان زرد هستند همانهایی میباشند که به شرایط وخیم تری مانند یرقان مربوطند. عوارض جانبی محتمل در بیماری زبان زرد، شامل:
- زخم، نارسایی یا سرطان کبد
- التهاب، آسیب یا تورم لوله گوارش
- التهاب و بزرگشدن طحال
- کری و فلجی ناشی از آسیب به مغز که در کودکان عوارض شدیدی محسوب می شوند.
