گوناگون

سوهان قم: سوغات شهر قم را دقیق‌تر بشناسید!

نویسنده: شکوفه آزادگان

منتشر شده در ۳۱ تیر ۱۳۹۸

۶ زمان مطالعه: 4 دقیقه

در میان شیرینی‌ها، سوهان قم یکی از خوشمزه ترین و لذیذ ترین شیرینی است که در انواع و اقسام مختلف تولید و مصرف می‌شود. همان طور که هر یک از شهر‌های ایران زمین به یک خوراکی معروف و زبان زد مردم می‌باشند، شهر قم نیز در تولید بهترین سوهان‌ها در ایران خاص و معروف است. در ادامه این متن نت نوشت با سوهان قم به عنوان از خوشمزه ترین شیرین‌های دنیا بیشتر آشنا خواهید.

بیشتر بخوانید: سوهان: هر آنچه باید راجع به این شیرینی سنتی بدانید!

سوهان قم

برای این که شناخت کاملی از سوهان قم پیدا کنید می‌بایست در ابتدا بدانید که چرا این خوراکی خوشمزه را به اسم “سوهان” می‌نامند.

در لغت نامه دهخدا معنای سوهان را به این ترتیب توضیح داده است: آلتی فولادی و آجیده که در ساییدن و صیقل کردن فلز و چوب به کار می‌رود. معنای لغوی سوهان ارتباط نه چندان دوری با این شیرینی دارد.

از آن جایی که سوهان یک نوع حلوا یا شیرینی به شمار می‌رود و ظاهری سخت و خشن دارد به این نام خوانده می‌شود. ظاهر این شیرینی هیچ ارتباطی با طعم دلپذیر و دلنشین آن ندارد. سوهان قم را معمولا به شیوه سنتی و به کمک دست تولید می‌کنند.

اما در حال حاضر سوهان قم علاوه بر روش سنتی به روش‌های مکانیزه و ماشینی نیز تولید و عرضه می‌گردد که هیچ تغییری در اصالت و خوشمزگی این شیرینی ایجاد نکرده است.

بیشتر بخوانید: خرید سوهان: قبل از خرید سوهان این نکات را باید بدانید!

بسیاری از شهرها سوهان‌های مختلفی تولید می‌کنند. ولی در بین آن‌ها سوهان قم یکی از با ارزش ترین و مغذی ترین سوهان‌ها می‌باشد

مواد اولیه و انواع سوهان

شیرینی سوهان همان طور که گفته شد نوعی حلوای سوهان گونه می‌باشد که از جوانه گندم ایرانی و دیگر مواد خوراکی تهیه می‌شود. اساس و پایه سوهان همان جوانه گندم است. انواع مختلفی سوهان‌های خوراکی در مطبخ‌های ایرانی وجود دارد.

سوهانی حلوایی، سوهان گزی، سوهای پشمکی، سوهان کره ای، سوهای لقمه‌ای و… در واقع سوهان ترکیبی از گندم، روغن، زرده تخم مرغ، پسته، هل، زعفران و پسته تازه تهیه می‌شود. کیفیت و تازگی هر کدام از مواد خوراکی در کیفیت سوهان بسیار تاثیر گذار است.

تمامی این شیرین های خوشمزه در ایران تهیه و تولید می‌شود. بسیاری از شهرها سوهان‌های مختلفی تولید می‌کنند. ولی در بین آن‌ها سوهان قم یکی از با ارزش ترین و مغذی ترین سوهان‌ها می‌باشد. در اصفهان و کرمان نوعی سوهان با نام سوهان عسلی تهیه می‌شود که از سوهان قم بسیار لطیف تر است و طرز پخت و تهیه آن با سوهان قم تفاوت هایی دارد.

اما سوهان قم با دستور پختی متفاوت و همچنین کیفیتی بسیار متفاوت یکی از خوشمزه ترین شیرین های ایران به شمار می‌رود.

بیشتر بخوانید: مضرات سوهان: سوهان مرغوب بخورید تا با این مشکلات روبرو نشوید!

تاریخچه سوهان قم

در دوره قاجاریه یعنی چیزی در حدود سال‌های ۱۲۸۹ تا ۱۲۹۰ هجری در شهر قم نخستین سوهان پزی شروع به کار کرد. این اتفاق درست هم زمان با بازگشایی صحن و بارگاه حضرت معصومه بود.

برای این افتتاحیه مراسم بزرگ و با شکوهی انجام شد. پادشاه آن عصر یعنی ناصرالدین شاه قاجار خود را از فرسنگ‌ها دورتر به این شهر رساند تا شاهد مراسم بازگشایی نخستین سوهان پزی در شهر قم باشد. در این مراسم به هر یک از همراهان و ملازمان پادشاه ناصر الدین شاه به عنوان پیشکش و یا هدیه بسته هایی را اهدا کردند.

در این تحفه سوهان نیز به چشم می‌خورد. در این میان بزرگی با نام ملا ابراهیم شماعی که ریاست ایل قاجار را به عهده داشت و نماینده ناصرالدین شاه بود نیز این تحفه را دریافت کرد. پس از صرف غذا ایشان تکه‌ای از سوهان قم را در دهان خود گذاشت و میل نمود.

به قدری این حلوای قند به مذاق ایشان خوش آمد که آورده اند ملا ابراهیم شماعی گفته است: “این شیرین همانند سوهانی که آهن را می‌برد، غذای مرا برید و هضم کرد.” ایشان در خواست کردند که مقداری از این سوهان با خود همراه ببرد. به این ترتیب بود که این حلوای قند نام سوهان را به خود گرفت و از ان پس به دستور شاه قاجار سوهان تولید شد.

در ابتدا این شیرین تنها مخصوص اشراف زادگان تولید می‌شد ولی پس از مدتی با تغییراتی که در مواد اولیه آن داده شد خاصیت شکنندگی و استحکام آن نیز افزایش پیدا کرد و برای عموم نیز مورد استفاده قرار گرفت.

بیشتر بخوانید: سوهان عسلی | سوهان کنجدی | سوهان لقمه ای | سوهان گزی | سوهان حلوایی | سوهان گل نازک

از آن جایی که جوانه گندم ویتامین‌های بسیار متنوع و فراوانی دارد، سوهان نیز بسیار مقوی و مغذی است

بیشتر بخوانید: مواد تشکیل دهنده سوهان چیست؟

شیرینی و مواد اولیه سوهان قم

همه سوهان‌هایی که در شهر قم تهیه و تولید می‌شوند از جوانه گندم تشکیل شده اند. کیفیت جوانه گندم در سوهان به دست آمده بسیار موثر است. از آن جایی که جوانه گندم ویتامین‌های بسیار متنوع و فراوانی دارد، سوهان نیز بسیار مقوی و مغذی است.

از جمله ویتامین‌های E و B در سوهان یافت می‌شود. میزان قابل توجهی قندهای طبیعی در جوانه گندم یافت می‌شود که می‌تواند در ذخیره سازی انرژی بسیار موثر باشد. از دیگر موادی که در کیفیت سوهان قم مهم است روغن و کره استفاده شده در آن است. در صورتی که از روغن و کره نامرغوب استفاده شود ممکن است سوهان چسبندگی پیدا کند و به دندان‌ها آسیب برساند.

سوهان قم در ابتدا به صورت سوهان سنتی تهیه می‌شده است. این سوهان را با نام ” گل نازک ” می‌شناختند. در روش سنتی تمامی مواد تشکیل دهنده را در دیگ‌های بسیار بزرگ ریخته به هم می‌زدند.

بیشتر بخوانید: طرز تهیه سوهان: دستور پخت کامل سوهان قم چیست ؟

تولید و صادرات سوهان قم

سوهان قم در ابتدا به صورت سوهان سنتی تهیه می‌شده است. این سوهان را با نام ” گل نازک ” می‌شناختند. در روش سنتی تمامی مواد تشکیل دهنده را در دیگ‌های بسیار بزرگ ریخته به هم می‌زدند.

وسیله‌ای که برای به هم زدن سوهان به کار گرفته می‌شود ” هستون ” نام دارد. در سال‌های نخست تولید سوهان افراد معروف و سرشناسی با نام‌های حاج محمد رضا صفایی، حاج حسین سوهانی و حاج محمد عارفی سوهان را با کمک هستون به دست مردم می‌رسانند.

حجم تولید این سه قناد بسیار پایین بود. تا این که نزدیک به ۴۰ سال قبل شخصی با نام خازنی یک دستگاه هم زن سوهان اختراع کرد که به صورت خودکار کار هستون یا همان هم زن سوهان را انجام می‌داد.

این پیشرفت سبب شد روند تولید سوهان کمی از حالت دشوار و طاقت فرسا به سادگی تبدیل شود و تولید آن روندی رو به افزایش داشته باشد و علاوه بر ساکنین شهر قم، زائرین و همچنین بسیاری از مردم از شهرهای دیگر از این حلوای قند استفاده کنند. علاوه بر این سوهان قم به سایر کشورهای دور و نزدیک صادر نیز شود.

بیشتر بخوانید: نگهداری سوهان: روش صحیح نگهداری از سوهان در منزل

انواع سوهان قم

همان طور که گفته شد با پیشرفت چشم گیر تولید سوهان، تغییرات بزرگی در تولید این شیرین به وجود آمد. از جمله این که سوهان در انواع و اقسام مختلف تولید شد. از جمله مدل‌های مختلف سوهان می‌توانیم به این چند مورد اشاره کنیم.

• سوهان لقمه
• سوهان گل نازک
• سوهان کبریتی
• سوهان گزی
• دسر سوهان
• سوهان باقلوایی

در هر کدام از این مدل‌ها میزان خاصی از مواد خوراکی استفاده می‌شود. مثلا سوهان گزی از ترکیب سوهان قم و گز می‌باشد. سوهان لقمه به صورت لقمه‌های کوچکی است که داخل آن از پسته و بادام استفاده شده است. دسر سوهان نیز سوهانی تقریبا نرم تر از سوهان‌های دیگر است که در طعم‌های نارگیلی، زعفرانی، شکلاتی و  . . . به عنوان یک دسر مغذی و سالم سرو می‌شود.

بیشتر بخوانید: سوهان عسلی

منابع : + + +