عصب کشی دندان: چگونه انجام می‌شود و چه زمانی لازم است؟
بیشتر مردم فقط وقتی به دندانپزشک مراجعه می‌کنند که درد دندان دارند اما باید بدانید که احتمالا برای نجات دندانشان دیر اقدام کرده اند! در این مرحله پوسیدگی شدید و منجر به عفونت شده است و عصب کشی دندان ضروری است. وقتی دندان خراب می‌شود و به موقع به دندانپزشک مراجعه نشود، به تدریج دندان صدمه دیده و عفونی می‌شود. خیلی وقت‌ها شخص سال‌ها با یک دندان پوسیده سر می‌کند که اگر به موقع به دندانپزشک مراجعه شود با کمی هزینه و صرف زمانی اندک یک دندان سالم خواهد داشت.
در ادامه به شما خواهیم گفت که عصب کشی دندان چیست و چگونه و چرا و چه زمانی باید انجام شود؟
عصب کشی دندان
کانال ریشه یک اصطلاح مورد استفاده برای توصیف کردن یک حفره طبیعی در مرکز دندان می‌باشد. قسمت پالپ یا همان منطقه نرم و اسفنجی شکل درون دندان را کانال ریشه می‌نامند.
عصب کشی درست در همین بخش کانال ریشه صورت می‌گیرد. در طی درمان به روش کانال ریشه عصب و پالپ دندان به طور کلی حذف می‌شود. بخش داخلی دندان تمیز می‌شود و توسط دندان پزشک کاملا مهر و موم می‌گردد. در صورتی که دندانی طی پوسیدگی تا قسمت پالپ پیش رفته باشد و مراحل درمانی عصب کشی بر روی آن انجام نشود ممکن است دچار آبسه شود و تمامی بافت اطراف دندان به باکتری‌های مضر آلوده گردد.
عصب دندان در قسمت ظاهری دندان که از بالای لثه یا همان مینای دندان می‌باشد عملکردی ندارد. عصب برای دندان نقشی ضروری و حیاتی ندارد. به صورت کلی عصب انتهایی پالپ دندان تنها بر روی حس گرما و سرما تأثیر می‌گذارد. حضور یا عدم وجود عصب بر کارکرد یک دندان هیچ گونه تأثیری ندارد.
چرا عصب کشی دندان (درمان کانال ریشه) لازم است؟
باید گفت دندان یک بافت مرکزی نرم دارد که به پالپ یا مغز دندان معروف است. این مغز از تاج که غذا توسط آن جویده می‌شود و قابل رویت است تا ریشه دندان که در لثه قرار دارد گسترش دارد.
مغز دارای عصب، رگ‌های خونی و بافت هم بند است. این بافت زنده است و توسط مینای دندان که لایه رویی دندان است محافظت می‌شود. وقتی دندان ترک می‌خورد یا به اصطلاح کرم خوردگی پیدا می‌کند در واقع قسمت محافظ دندان که همان عاج است از بین می‌رود و باکتری‌ها و جرم به مغز دندان که بافت نرمی دارد هجوم می‌آورد.
در این هنگام با مراجعه به دندانپزشک او با برداشتن قسمت‌های خراب و پرکردن آن دندان را سالم نگه می‌دارد. در صورتی که دندان به حال خود رها شود، باکتری‌های بیشتر و خرابی شدیدتر می‌شود به طوری که با شدت عفونت دندان درد می‌گیرد. در واقع بافت زنده مغز دندان دچار آسیب شده است.
تورم در صورت و گردن، سوراخ روی دندان، دندان درد، تورم لثه و حساسیت به دما از علائم خراب شدن دندان‌ها و از بین رفتن مغز دندان است.
چرا پالپ دندان عصب کشی می‌شود؟
زمانی که بافت عصب دندان یا همان قسمت آسیب دیده پالپ آسیب می‌بیند دندان پزشک آن را تجزیه کرده و باکتری‌های داخل پالپ را از بین می‌برد. سایر مانده‌های بخش پالپ و بخش اصلی دندان که دچار فساد و عفونت شده اند می‌توانند منجر به پیدایش آبسه شوند. آبسه در واقع یک بافت برجسته در انتهای ریشه دندان است که از آب پر شده است. آبسه درست زمانی به وجود می‌آید که عفونت تمامی بخش انتهای ریشه دندان را فرا گرفته باشد.
در این وضعیت لازم است که علاوه بر برداشتن عفونت کانال ریشه دندان نیز عصب کشی شود و تمام عفونت و آلودگی موجود در آن از بین برود. در صورتی که پالپ را از آلودگی باکتریایی درمان نکنیم و آبسه را به حال خود رها بگذاریم ممکن است مشکلاتی رخ دهد. از جمله مشکلات این است که:
- تورم آبسه به دیگر نقاط صورت یا گردن و یا حتی سر و مغز نفوذ پیدا می‌کند.
- استخوان‌های اطراف ریشه دندان پوسیده می‌شوند و از بین خواهند رفت.
- منفذ ایجاد شده در اطراف دندان یا لثه می‌تواند تا قسمت پوست پیش رفته و حفره ایجاد کند.
چه زمانی می‌بایست عصب کشی دندان را انجام داد؟
پوسیدگی از یک دندان به دندان دیگر سرایت کرده و می‌تواند دندان‌ها را خراب کند
عصب و پالپ دندان می‌تواند به صورت پوسیدگی عمیق دچار تحریک شده و آلودگی باکتریایی التهابات شدید ایجاد کند. این پوسیدگی از یک دندان به دندان دیگر سرایت کرده و می‌تواند دندان‌ها را خراب کند.
بنابراین می‌توان گفت که با مشاهده نخستین علامت‌هایی که نشان دهنده پوسیدگی دندان یا آسیب دیدگی عصب هستند، می‌بایست فورا درمان را شروع کرد تا این خرابی و پوسیدگی پیش نرود و دیگر نقاط دندان را دچار آسیب دیدگی شدید نکند.
از نشانه‌های خرابی دندان و نیاز به عصب کشی به این موارد می‌توانیم اشاره کنیم:
- تغییر رنگ ظاهری (مینای دندان ) دندان
- شکستگی و هر گونه آسیب ظاهری در دندان
- خرابی و هر گونه آسیب در ناحیه بافت لثه دندان
- تورم فک و لثه
- مشاهده گره‌ها و توده‌های بزرگ و یا کوچک در اطراف لثه و یا دندان
- حساسیت بیش از حد دندان به گرما، سرما و یا حتی درد
در حین درمان کانال ریشه یا عصب کشی دندان نیاز است که یک یا چند مرتبه دندان آسیب دیده توسط دندان پزشک یا اندودنتیست بازدید شده و مورد بررسی قرار گیرد.
از آن جایی که یک اندودنتیست، دندانپزشکی است که در زمینه تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری‌های پالپ و صدمات پالپ تخصص دارد می‌تواند درمان ریشه را انجام دهد.
مراحل عصب کشی دندان
مراحل به سه قسمت اصلی تقسیم می‌شود که به این ترتیب است:
مرحله نخست: تمیز کردن کانال ریشه
اولین گام این است که به کمک اشعه ایکس یا همان عمل عکسبرداری از دندان، شکل کانال‌های ریشه و تعیین علائم عفونت در اطراف استخوان‌های دندان را به درستی بررسی شود.
دندانپزشک در مرحله بعدی با استفاده از بی حسی موضعی در ناحیه دندان آسیب دیده به درمان کانال ریشه می‌پردازد. در طول درمان برای خشک نگه داشتن دهان و ناحیه دندان از بزاق دهان با استفاده از ساکشن و ورقه‌هایی که در دو طرف دندان قرار می‌گیرند تمامی نقاط مد نظر خشک و تمیز نگه داشته می‌شود.
این ورقه‌ها dam نام دارند که علاوه بر خشک نگه داشتن محیط دندانی، مانع خوردن یا تنفس مواد شیمیایی که دندان پزشک در حین کار استفاده می‌کند برای شخص بیماری می‌شود.
دندان پزشک برای دسترسی به پالپ دندان حفره‌ای بر روی دندان ایجاد می‌کند. پالپ آلوده به باکتری و بافت عصبی فاسد شده همراه با باقی مانده‌های مرتبط به بخش آلوده دندان، خارج می‌شود. روند تمیز کردن با استفاده از فایل‌های کانال ریشه انجام می‌گردد. بخشی از کانال‌ها به دلیل قطور بودن به کمک سوراخ کردن و ایجاد حفره در دسترس دندان پزشک قرار می‌گیرد.
پس از این که طول دندان کاملا تراشیده شد دو طرف کانال ریشه تراشیده می‌شود. دندان‌های جلویی و دندان‌های نیش به طور معمول یک ریشه دارند که به این ترتیب می‌توان گفت که شامل یک کانال ریشه نیز بیشتر نیستند. دندان‌های آسیاب و دندان‌های عقبی که برای جویدن بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند نیز معمولا دو یا سه ریشه دارند که هر کدام از آن‌ها شامل دو کانال ریشه می‌باشند.
هر چه تعداد ریشه دندان بیشتر باشد عمل عصب کشی زمان بیشتری طول می‌کشد. هیپوکلریت آب یا سدیم به صورت دوره‌ای برای پاک سازی بخش تخریب شده از خرده‌های دندان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مرحله دوم: از بین بردن عفونت
وقتی تمام قسمت‌های مرده و از بین رفته عاج و مغز کاملا برداشته شد، دندانپزشک دندان را که اکنون حفره‌ای در آن ایجاد شده کاملا تمیز و ضدعفونی می‌کند.
دندانپزشک ماده خاصی را در قسمت‌هایی که تخلیه کرده است می‌گذارد تا دندان از هر نوع عفونتی پاک شود. اگر خرابی دندان خیلی شدید نباشد در این مرحله دندانپزشک با مواد پرکننده دندان را پر و به منظور پیشگیری از عفونت بیشتر آنتی بیوتیک تجویز می‌کند.
ولی اگر خرابی بافت تا ریشه رسیده است دندانپزشک دندان را با یک پرکننده موقتی پر می‌کند تا در جلسات بعدی به درمان اساسی ریشه بپردازد. در این مرحله به هیچ وجه نباید با دندانی که موقت پر شده است مواد سخت و چسبناک خورده شود.
مرحله سوم: پر کردن کانال ریشه
پس از این که دندان کاملا تمیز شد، مهر و موم انجام می‌شود. دندانپزشک پانسمان موقتی دندان را بر می‌دارد و کانال‌های ریشه را با ابزارهای ظریف و خاصی بزرگتر می‌کند تا امکان پر کردن آن راحت تر باشد.
او مجددا دندان را ضدعفونی می‌کند و این بار ماده پرکننده نهایی را داخل و روی دندان می‌گذارد. بخشی از رویه دندان را تراش می‌دهد. در این مرحله اگر زبان را به دندان بزنید کاملا متوجه می‌شوید خیلی کوچک شده است. نباید از قلم بیندازیم که دندان ظریف و شکننده است و در عین حال بیشتر بافت‌های عصبی آن از بین رفته است به طوری که اگر دندان عفونت کند به دلیل عدم وجود اعصاب شخص درد ندارد.
به همین دلیل دندانپزشک ناچار است یک قالب از دندان تهیه کند تا بگوید یک روکش برای دندان درست کنند. در واقع روکش دندان مانع از صدمه دیدن و شکستن دندان می‌شود. دندانی که کانال ریشه آن درمان شده باید روکش شود. چون این دندان به راحتی می‌شکند. در روش عصب کشی دندان برخی از دندان پزشکان به این روش عمل می‌کنند که یک هفته دندان تراشیده را پانسمان کرده و می‌بندند که اگر عفونتی وجود داشته باشد با کمک داروهای خوراکی کاملا از بین برود.
برخی دیگر از دندان پزشکان نیز همان لحظه عصب کشی را تکمیل می‌کنند. پر کردن دندان عصب کشی شده از خمیر سیلر و ترکیبی لاستیکی به نام گوتاپرکا در بخش کانال ریشه دندان انجام می‌شود.
مرحله چهارم: ترمیم تاج دندان یا پر کردن ظاهری
مرحله نهایی یک عصب کشی دندان شامل ترمیم و روکش دندان است. یکی از دلایلی که تاج دندان را ترمیم می‌کنیم این است که معمولا پس از اتمام درمان کانال ریشه دندان رنگی سیاه پیدا می‌کند نیاز است که ظاهر دندان با موادی که رنگ روشن دارند پر شوند و طبیعی به نظر برسند. اما دلیل عمده ترمیم تاج دندان به این علت است که
از آنجایی که یک دندان عصب کشی شده کانال ریشه ندارد، تاج دندان از استحکام بالایی بر خوردار نیست همچنین هنگام تراشیدن مغز دندان برای رسیدن به پالپ میزان زیادی از اسکلت اصلی دندان از بین می‌رود و به همین دلیل یک ترمیم و روکش مناسب مرحله نهایی و ضروری عصب کشی به شمار می‌رود.
تاج دندان همانند کلاهی است که یک دندان را پوشش می‌دهد. ممکن است پس از یک عصب کشی و درمان کانال ریشه تاج دندان دچار آسیب‌های جدی شود که نیاز به ترمیم و درمان داشته باشد.
به طور معمول تاج دندان پس از عصب کشی به دلیل این که هیچ پایه مستحکمی ندارد می‌شکند و یا این که در بهترین حالت، به شدت آسیب پذیر می‌شود. دندان اندازه‌ای نامناسب پیدا می‌کند و نیاز به ترمیم خواهد داشت.
به طور معمول درمان تاج دندان پس از یک عصب کشی موفقیت آمیز استفاده از مواد تکمیلی برای پوشش تاج است. برای درمان تاج معمولا از این مواد استفاده می‌کنند.
metal or porcelain یا هر دوی این مواد، a ceramic material یا مواد سرامیکی و یا powdered glass. این مواد به کمک قالب‌های مخصوص اندازه دندان بر روی تاج دندان نصب شده و چسبانده می‌شود تا تاج دندان به قوت و ظاهر زیبای خود باقی بماند.
مراحل عصب کشی دندان
تکمیل عصب کشی دندان چند جلسه طول می‌کشد؟
عصب کشی دندان به سرعت انجام نخواهد شد و اگر گمان می‌کنید با یک جلسه مراجعه به دندانپزشک می‌توانید یک دندان عصب کشی شده سالم داشته باشید سخت در اشتباهید. در حالت عادی یک جلسه برای بررسی و عکسبرداری از دندان پوسیده نیاز است، دو جلسه نیاز است که دندان در پروسه درمانی قرار گیرد. یک الی دو جلسه نیز نیاز است که دندان عصب کشی شده ترمیم شود و مینای دندان روکش شود.
جلسه نخست
نخستین مرتبه که به دندان پزشک برای درمان دندان آسیب دیده مراجعه می‌کنید پس از معاینه دندان از دندان و فک عکسبرداری می‌شود تا میزان پوسیدگی و خرابی پالپ مشخص شود.
جلسه دوم
در جلسه دوم عصب کشی دندان شما شروع می‌شود. در این جلسه مینای دندان کاملا تراشیده شده و فضای کانال ریشه کاملا تمیز و استریل می‌شود. پانسمانی در این قسمت قرار می‌گیرد تا پس از مدتی درمان ریشه کامل گردد.
جلسه سوم
در این جلسه دندان پزشک پانسمانی را که قبل بر روی دندان شما قرار داده بود را بر می‌دارد و پس از ضد عفونی مجدد کانال ریشه از خمیر کلسیم هیدروکسید برای پر کردن قسمت‌های خالی کانال ریشه استفاده می‌کند.
جلسه چهارم
در واقع پس از جلسه سوم عصب کشی دندان کاملا تمام شده و دندان پس از یکی دو روز درد نخواهد داشت و التهابات از بین خواهد رفت. ولی در جلسه چهارم که معمولا بین ۱ تا ۳ هفته پس از آخرین جلسه درمانی می‌باشد دندان عصب کشی شده کنترل و بررسی می‌شود و برای استحکام بیشتر مینای دندان ترمیم شده و روکش گذاشته می‌شود.
در حدود ۹۵ درصد از درمان‌های کانال ریشه به خوبی انجام می‌شوند و هیچ مشکلی نخواهند داشت.
عوارض پس از عصب کشی دندان
چند روز نخست پس از انجام عصب کشی کانال ریشه دندان ممکن است به علت التهاب بافت طبیعی پالپ، احساس ناخوشایندی برای فرد بیمار رخ دهد. این احساس معمولا با کمی درد، التهاب و حساسیت شدید نسبت به سرما و گرما می‌باشد.
به خصوص این که اگر عفونت بسیاری قبل از عصب کشی وجود داشته، درد دندان بیشتر از حالت عادی خواهد بود. این حالات و ناراحتی را با داروهای ضد درد مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن می‌توان کنترل کرد و تا حد زیادی کاهش داد.
در حین عصب کشی نیز ممکن است یک وسیله دندان پزشکی که معمولا جهت تمیز کردن کانال ریشه به کار برده می‌شوند، به طور اشتباه به بافت اطراف آسیب رسانده باشد و این می‌تواند منجر به درد اطراف پالپ بعد از کانال ریشه شود.
به همین دلیل است که گاهی پس از عصب کشی دندان همچنان تا چند روز درد دارد و التهابات همچنان به قوت خود باقی هستند به همین دلیل نیاز است که با داروهای ضد التهاب و آنتی بیوتیک‌های خوراکی این مدت را سپری کرد تا دندان به حالت اولیه خود باز گردد.
در صورتی که این درد شدت یابد و یا زمان طولانی ادامه داشته باشد می‌بایست مجدد به پزشک مراجعه کرد و علت درد را ریشه یابی کرد.
اما به صورت کلی پس از اتمام عصب کشی فرد می‌تواند به حالت عادی و کارهای روزمره خود بپردازد.
عصب کشی ناموفق چه زمانی رخ می‌دهد؟
درمان کانال ریشه به روش عصب کشی بسیاری موارد موفقیت آمیز است اما ممکن است که ۵% دندان پس از این روش درمانی با مشکلاتی مواجه شود. یکی از ضروری ترین کارهایی که می‌بایست پس از کانال ریشه انجام داد ترمیم و استفاده از روکش برای دندان تعمیر شده است.در برخی موارد پس از پایان کار عصب کشی عفونت‌های جدیدی در کانال ریشه رخ می‌دهد که به دلایل مختلفی می‌باشد. از جمله دلایلی که می‌تواند عفونت پس از عصب کشی را ایجاد کند به این ترتیب می‌باشند :
- در صورتی که یک دندان بیش از میزان پیش بینی شده کانال ریشه داشته باشد که به دلیل پاک سازی نکردن همان کانال عفونت پس از عصب کشی رخ می‌دهد.
- در صورتی که عفونت ناشناخته در ریشه دندان وجود داشته باشد.
- در صورتی که ترمیم و روکش دندان معیوب و نادرست انجام شده باشد، باکتری‌ها مجدد وارد دندان شده و عفونت مجدد رخ می‌دهد.
- در صورتی که مواد ترمیم کانال ریشه تجزیه شود و با ایجاد درز، باکتری‌ها مجدد به بخش داخلی دندان نفوذ پیدا کنند.
- در صورتی که کانال ریشه یک مجرای فرعی داشته و هنگام عصب کشی مشاهده نشده باشد. همان کانال دچار عفونت می‌شود.
گاهی اوقات با بروز این گونه مشکلات عصب کشی به درستی صورت نخواهد گرفت و دندان مجدد عفونت خواهد کرد. روش‌های درمانی برای این مشکل معمولا آندوپاتیکف آپیککتومی یا رزکسیون ریشه می‌باشد. این روش التهاب یا عفونت را در ناحیه استخوانی پالپ کاهش می‌دهد. در این مواقع بافت ترمیمی باز می‌شود، قسمت باکتریایی و عفونی خارج شده و انتهای ریشه حذف می‌گردد.
بیشتر بخوانید: پوسیدگی دندان: علل، علائم و توصیه‌های مهم برای جلوگیری و درمان پوسیدگی دندان
روش‌های جایگزین عصب کشی دندان
در صورتی که دندانی نیاز به کانال ریشه داشته باشد و طبق نظر دندان پزشک می‌بایست این کار صورت گیرد ولی شخص بیمار از این روش درمانی ممانعت کند، تنها روش جایگزین آن کشیدن دندان و یا ایمپلنت یا دندان مصنوعی می‌باشد.
به دلیل آن که دندان‌ها در عملکرد جویدن بسیار مهم می‌باشد نبود آن‌ها می‌تواند مشکلاتی برای فرد بیمار ایجاد کند که بهتر است روش درمانی مناسبی را برای آن‌ها انتخاب کرد.
هزینه عصب کشی در ایران چقدر است؟
هزینه‌های متفاوتی برای درمان کانال ریشه در ایران وجود دارد. حداقل هزینه‌ای که می‌بایست برای درمان به شیوه روت کانال بپردازید در حدود ۲۰۰ هزار تومان است. این مقدار در شهرهای مختلف و مراکز درمانی مختلف ثابت نیست و ممکن است تغییرات زیادی داشته باشد. به طور کلی هزینه عصب کشی را بر مبنای تعداد کانال دندان محاسبه می‌کنند.
- عصب کشی دندان‌هایی که شامل دو کانال هستند بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار تومان
- عصب کشی دندان‌های شماره هفت که کانال بیشتری دارند بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان
به طور کلی هزینه درمان دندان‌های شماره شش به عقب که تعداد کانال بیشتری دارند و دسترسی برای درمان به آن‌ها کمی دشوار است، بیشتر است.
این نرخ‌ها مربوط به عصب کشی دندان در مراکز دولتی است که مصوبه‌ای ارزان تر نسبت به مراکز خصوصی دارند.
هزینه ترمیم دندان عصب کشی شده در ایران چقدر است؟
همان طور که گفته شد دندان‌هایی که عصب کشی می‌شوند پس از مدت زمانی که معمولا دندانپزشک معالج مشخص می‌کند نیاز به درمان مینا یا عاج دندان دارند. در واقع مینای دندان ترمیم می‌شود و این خود شامل هزینه‌ای است. برای ترمیم دندان عصب کشی شده معمولا از کامپوزیت استفاده می‌شود. کامپوزیت‌هایی که رنگی مشابه با رنگ دندان‌ها دارند گران قیمت تر هستند. در غیر این صورت کامپوزیت تیره رنگ استفاده می‌کنند. مسئله ترمیم دندان نیز بر اساس تعداد سطحی که از کامپوزیت استفاده می‌شود هزینه بردار خواهد بود.
- ترمیم سطح یک دندان عصب کشی شده بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار تومان
- ترمیم سطح دو دندان عصب کشی شده بین ۱۴۰ تا ۲۰۰ هزار تومان
- ترمیم سطح سه دندان عصب کشی شده بین ۱۷۰ تا ۲۵۰ هزار تومان
ترمیم دندان نیز همانند درمان کانال ریشه با توجه به مرکز ارائه دهنده خدمات دندانپزشکی و مواد مصرف در کل ایران متفاوت می‌باشد.
دندان‌هایی که با کمک عصب کشی درمان می‌شوند نیاز دارند که پس از مدتی تاج دندان نیز ترمیم شود
آیا درد دندان پس از عمل کانال ریشه عادی است؟
بیشتر افرادی که عمل کانال ریشه را انجام می‌دهند با درد و ناراحتی بسیاری در دندان و نواحی آن مواجه هستند. معمولا افراد انتظار دارند پس از عصب کشی دندان این حالت دردناک تمام شود و به حالت طبیعی باز گردند.
بسیاری از افراد نیز از درد ناشی از کانال ریشه در حین عمل بسیار هراس دارند و قرار گرفتن بر روی صندلی دندان پزشکی برایشان همانند یک کابوس است. عصب کشی عملی است که در طی آن دندان پزشک از روش بی حسی موضعی استفاده می‌کند تا شخص بیمار درد کمتری را احساس کند.
در زمانی که عمل کانال ریشه نیز کاملا موفقیت آمیز نباشد مشکلاتی مانند درد بعد از عمل را به همراه خواهد داشت. حال این که چه میزان درد بعد از کانال ریشه ممکن است به سراغ فرد بیمار برود می‌بایست مورد بررسی قرار گیرد.
چرا که در برخی موارد این درد ناشی از تکمیل نبودن کانال ریشه است که می‌تواند عفونت‌های پی در پی بعد را به همراه داشته باشد. به طور عادی درد کانال ریشه ممکن است از یک دندان به دندان دیگر احساس شود و شما بعد از عصب کشی در برخی از دندان‌های مجاور دندان ترمیم شده نیز احساس درد داشته باشید.
درد کانال ریشه قبل از عصب کشی طولانی مدت است و به صورت شدید می‌باشد ولی بعد از عصب کشی این درد در یک زمان کوتاه شروع به خوب شدن می‌کند و کم کم محو می‌شود.
چند روز پس از یک کانال ریشه، دندان به شدت حساس است و فرد به راحتی قبل نمی‌تواند از دندان خود استفاده کند ولی با گذشت چند روز این حالت به سرعت بهبودی پیدا می‌کند.
آیا عصب کشی دندان را ضعیف می‌کند؟
زمانی می‌توان گفت که یک عمل عصب کشی کامل و بی عیب و نقص صورت گرفته است که ریشه‌های دندان به طور کامل از بین رفته باشند. حتی اگر یک کانال ریشه یا قسمتی از یک کانال ریشه باقی مانده باشد احتمال این که دندان مجدد درد گرفته و دچار مشکل شود وجود دارد. وجود کانال ریشه پس از درمان به طریق عصب کشی می‌تواند دندان را ضعیف کند.
دندان پس از عصب کشی به دلیل بسته شدن ریشه هایش به یک ساختار غیر حیاتی تبدیل می‌شود که هیچ گونه درد و عارضه‌ای به همراه ندارد. پوشاندن تاج دندان یا همان مینای دندان پس از عصب کشی یکی از کارهایی است که در قدرتمند نگه داشتن دندان تعمیر شده بسیار موثر و تاثیر گذار است و در صورتی که این کار هم انجام نشود می‌توان گفت که دندان عصب کشی شده کاملا ضعیف است و هر آن احتمال شکستگی و عفونت ریشه‌ها وجود دارد.
در صورتی که دندانپزشک از این که شما در دوران بارداری هستید مطلع شود این عمل را انجام نخواهد داد و با کمک داروهای موضعی درد این بیماری را برای شما کاهش داده تا در زمان مناسب عصب کشی را انجام دهید.
آیا عصب کشی دندان در دوران بارداری ضرر دارد؟
تحقیقات علمی بسیاری نشان داده است که ارتباط زیادی میان زایمان زودرس و عصب کشی مادران در دوران بارداری وجود دارد. از هر ۱۰۰ نوزاد زودرس دست کم ۱۸ نوزاد به دلیل بیماری پریودنتال مادرشان زودتر از موعد مقرر متولد شده اند. بیماری‌هایی مانند عفونت مزمن لثه، بیماری‌های دندان و حتی عصب کشی دندان در این روند در رده نخست جای می‌گیرند.
به طور کلی بیشتر زنان بارداری که از دندان‌های سالم برخوردار هستند نیز به دلایلی در دوران بارداری دچار مشکلات دندانی شده که ناچار به درمان آن و یا عصب کشی هستند. از جمله دلایلی که می‌تواند بر خرابی دندان مادر در دوران بارداری تاثیر بگذارد:
- استفراغ و بیماری صبحگاهی
- کاهش کلسیم در بدن
- افزایش هورمون‌های بارداری
- تمایل به خوردن غذاهای شیرین و یا قندی
- بیماری‌های لثه
این عوامل در دوران بارداری رخ می‌دهد و منجر می‌شود که دندان دچار پوسیدگی شدید شود و دندانپزشک برای درمان روش عصب کشی را انتخاب کند. البته در صورتی که دندانپزشک از این که شما در دوران بارداری هستید مطلع شود هرگز این عمل را انجام نخواهد داد و با کمک داروهای موضعی درد این بیماری را برای شما کاهش داده تا در زمان مناسب عصب کشی را انجام دهید. بهترین زمان برای دندان‌هایی که نیاز مبرم به عصب کشی در دوران بارداری را دارند در سه ماهه دوم بارداری است.
چند راه کار ساده برای سلامت دندان‌ها
دندان پزشکان توصیه می‌کنند که برای پیشگیری از عفونت دندان یا پوسیدگی آن و یا سایر بیماری‌های لثه این روش‌ها را به کار گیرید :
- مسواک زدن در آخرین لحظه‌ای که می‌خواهید به رختخواب بروید.
- مسواک زدن حداقل دو مرتبه در طی یک شبانه روز
- از خمیر دندان‌های حاوی فلوراید استفاده کنید
- استفاده از نخ دندان برای تمیز نگه داشتن فاصله بین دندان‌ها و جلوگیری از ایجاد پلاک‌های دهانی
- اجتناب از نوشیدن و خوردن غذاهای شیرین و نوشیدنی‌های گاز دار و شیرین
مراقبت از دندان عصب کشی شده
اگر به تازگی دندان‌تان را عصب کشی کرده اید نیاز به یک سری مراقبت‌های خاص از دندان دارید تا این که دندان تعمیر شده به حالت اولیه برگشته و روند عادی را طی کنید. بعد از یک عمل عصب کشی دندان، شما درد زیادی را تجربه خواهید کرد حتی ممکن است در هنگام باز و بسته شدن فک نیز احساس درد داشته باشید که این حالت یک وضعیت کاملا عادی است و جای نگرانی ندارد.
درد‌هایی که ناشی از درمان کانال ریشه است معمولا بدون تجویز دارو و نسخه پزشک در مرور زمان خوب می‌شوند و نیاز به درمان خاصی ندارند تنها در برخی موارد خاص دندان پزشک برایتان داروی قوی تجویز خواهد کرد. در صورتی که پس از عصب کشی منتظر پر کردن تاج دندان هستید احتمال این که هنگام جویدن و یا خوردن غذا دردی را احساس کنید زیاد است. معمولا بهتر است که در این جور مواقع کمتر با دندان ترمیم شده غذا بخورید تا در موعدی که پزشک ترجیح داده است به پر کردن و ترمیم تاج دندان بپردازید.
بهداشت دهان و دهان مسئله‌ای است حتما می‌بایست در همه مواقع به خصوص پس از عصب کشی به خوبی رعایت کنید. روزانه دو مرتبه مسواک بزنید و یک مرتبه از نخ دندان استفاده کنید. مرتب از دهانشویه‌های ضد عفونی کننده استفاده کنید تا سلامت دندان‌های شما به خصوص دندان تازه ترمیم شده حفظ شود. رعایت یک روال بهداشتی کامل و دقیق به شما کمک می‌کند تا علاوه بر این که از دندان عصب کشی مراقبت کنید، مابقی دندان هایتان را نیز همواره تمیز و سالم نگه دارید.
سیگار را ترک کنید
یکی از کارهایی که می‌بایست برای محافظت از دندان عصب کشی شده انجام دهید، ترک کردن سیگار است. ترک کردن سیگار علاوه بر این که از بسیاری جهات برای بدن شما سودمند است از سایر مشکلات دهان و دندان نیز پیشگیری می‌کند.
کشیدن سیگار به خصوص برای دندانی که نیاز به ترمیم تاج دارد بسیار خطرناک محسوب می‌شود. چرا که این نوع دندان‌ها معمولا کاملا ترمیم نشده اند و احتمال بروز هر گونه آلودگی به ریشه آن‌ها زیاد است که کشیدن سیگار مشکلاتی برای دندان ایجاد خواهد کرد.
زمانی که دندان به دلیل عدم رعایت بهداشت دچار حفره می‌شود بافت پالپ آسیب دیده و التهاب پیدا می‌کند.
آیا همیشه می‌توان دندان را با عصب کشی درمان کرد؟
زمانی که دندان به دلیل عدم رعایت بهداشت دچار حفره می‌شود بافت پالپ آسیب دیده و التهاب پیدا می‌کند. این حالت سبب می‌شود که با یک ضربه کوچک نیز دندان به شدت دچار درد شود. از آن جایی که عفونت می‌تواند به عروق خونی و اعصاب ناحیه پالپ فشار وارد کند و وارد این بخش‌ها شود نیاز است که با درمان کانال ریشه یا به اصطلاحی عصب کشی از پیشرفت پوسیدگی جلوگیری کرد که معمولا پزشک پس از عکسبرداری از دندان و فک این روش را تجویز می‌کند و البته دندان‌هایی که با کمک عصب کشی درمان می‌شوند نیاز دارند که پس از مدتی تاج دندان نیز ترمیم شود.
گاهی پوسیدگی دندان تا قسمت پالپ پیش نمی‌رود و مشکلات چندانی ایجاد نمی‌کند. پوسیدگی سطحی که تنها در بخش مینای دندان باشد و به ریشه‌ها و پالپ نفوذ پیدا نکرده باشد را می‌توان با یک ترمیم سطحی درمان کرد و دیگر نیازی به عصب کشی نخواهد بود.
عمر دندان‌هایی که درمان ریشه شده اند چقدر است ؟
در حدود ۹۵ درصد از درمان‌های کانال ریشه به خوبی انجام می‌شوند و هیچ مشکلی نخواهند داشت. تنها ۵ درصد از افرادی که دندان خود را عصب کشی می‌کنند مجدد دندانشان خراب شده و دچار مشکل می‌گردند.
به طور کلی عصب کشی دندان سبب حفظ دندان می‌شود و به شما این امکان را می‌دهد که همچنان با یک دندان ترمیم شده به زندگی ادامه دهید. میزان موفق بودن عصب کشی در افراد مختلف، یکسان نیست.
دندان‌ها و بدن افراد تفاوت‌های بسیاری دارند که این سبب می‌شود دندان‌هایی که کانال ریشه می‌شوند در یک شخص طولانی مدت دوام آورده و در شخص دیگر مجدد خراب شود. خراب شدن دندان بعد از عصب کشی به چند عامل بستگی دارد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
بیشتر بخوانید: عصب کشی دندان عقل: آیا درمان کانال ریشه دندان عقل لازم است؟
نقش دندانپزشک
پالپ دندان حاوی میزان بسیاری از اعصاب و رگ‌های خونی و همچنین بافت‌های همبند است که هنگام عفونت ممکن است تا استخوان فک نیز نفوذ پیدا کند. پالایش و درمان این حالت نیاز به یک دندانپزشک عمومی یا یک متخصص اندودنتیست داشته که مانع عفونت‌های بعدی دندان شود.
اگر چه دندانپزشکان معمولی نیز می‌توانند به درمان کانال ریشه بپردازند اما بهتر است دندانپزشکی این کار را انجام دهد که با پزشک اندودنتیک مشورت داشته است تا به راحتی تمامی کانال‌های دندان و قسمت پالپ را از عفونت پاکسازی کرده و احتمال بروز مجدد بیماری را کاهش دهد.
سن عصب کشی
یکی دیگر از پارامترهایی که در عمر دندان عصب کشی شده تاثیر می‌گذارد سن بیمار و میزان مقاومت بدن آن شخص است. همان طور که می‌دانیم با گذشت زمان و بالا رفتن سن دندان‌ها تردتر و شکننده تر می‌شوند به خصوص دندان‌های مولر و دندان‌های عقبی بیشتر از سایر دندان‌ها در معرض این خطر قرار می‌گیرند.
به همین دلیل دندان‌هایی که در سن بالا عصب کشی می‌شوند دیرتر به یک درمان قطعی دست پیدا می‌کنند و احتمال مشکل دار شدن مجدد آن‌ها زیاد است. همچنین اگر دندان پس از کانال ریشه نیاز به ترمیم تاج داشته باشد و شخص این کار را انجام ندهد احتمال این که دندان مجدد دچار مشکل شود زیاد است چرا که احتمال شکنندگی دندانی که مینای ترمیم نشده دارد بسیار زیاد می‌شود.
کدام دندان را عصب کشی کرده اید؟
نکته مهم در طول دوام دندان عصب کشی شده این است که کدام دندان روت کانال شده است. دندان‌های جلویی دارای ریشه‌های کمتری هستند و کانال کمتری دارند و درمان آن‌ها به روش عصب کشی بسیار راحت است دندان‌های عقب دهان که دندان‌هایی مخصوص جویدن هستند به طور معمول دو یا سه کانال دارند بنابراین از بین بردن ریشه‌های آن‌ها کار دشوار تری است.
علاوه بر این که نیاز به ترمیم تاج نیز دارند. در صورتی که کانالی از دندان به هر دلیلی کامل عصب کشی نشود یا از دید دندان پزشک دور بماند احتمال این که دندان پس از مدتی مجدد دچار درد و بیماری شود بسیار زیاد است.
عصب کشی دندان به وسیله لیزر
در حال حاضر دندان پزشکان برای ترمیم دندان‌های آسیب دیده از روش لیزر درمانی نیز استفاده می‌کنند. عاج دندان یکی از اجزای اصلی دندان به شمار می‌رود که به کمک لیزر قابل درمان است هر چند که روش‌های درمانی دیگر کم هزینه تر خواهند بود ولی لیزر درمانی آسیب کمتری وارد کرده و به طور بسیار دقیق تر و مطمئن تری انجام می‌گیرد. باز سازی بافت پالپ دندان به کمک لیزر بسیار بهتر صورت می‌گیرد چرا که به کمک لیزر درمان عصب کشی مدت زمان بیشتری دوام خواهد دارد.
حتی پزشکان به این نتیجه رسیده اند که بازسازی دندان به کمک لیزر تا حدی امکان پذیر است که می‌توانند سلول‌های بنیادی برای اجزای دندان تولید کنند. با همه این‌ها پزشکان همچنان برای درمان به شیوه عصب کشی با خطراتی در زمینه عاج و مینای دندان و حتی قسمت پالپ برخورد خواهند کرد که این خود مشکل ساز است.
لیزر در درمان‌های دندانی که نیاز به تراشیدن دندان و یا این که بیهوشی داشته باشد بهتر پاسخگو است. در این روش‌ها لیزر درد و ناراحتی بیمار را به حداقل می‌رساند و حتی خون ریزی پس از جراحی را نیز کاهش خواهد داد. این یک روش بسیار مفید خواهد بود ولی در روشی مانند عصب کشی صرفا لیزر درمان کننده نخواهد بود و می‌بایست در کنار دیگر روش‌ها به کار آید.
روکش دندان
دندانی که تحت درمان کانال ریشه یا عصب کشی قرار گرفته است دندانی شکننده بدون بافت اصلی و بدون تاج است. به همین دلیل گذاشتن روکش سپر محافظ دندان است. در این جلسه دندانپزشک مجددا دندان و بافت لثه اطراف آن را بررسی می‌کند و پس از اطمینان از سلامت آن روکش را نصب می‌کند.
با نصب روکش هم دندان شما محافظت می‌شود و هم از نظر زیبایی درست مثل یک دندان طبیعی جلوه می‌کند. معمولا چند روز بعد از نصب روکش دندان به دما حساس است. اگر هنگام آشامیدن و خوردن مواد غذایی احساس فشار، درد و حساسیت بعد از یک هفته برطرف نشد حتما به دندانپزشک تان مراجعه کنید تا آن را بررسی کنید.
مراحل عصب کشی دندان (ویدیو)
بیشتر بخوانید: درد دندان عصب کشی شده: علت این درد و راه‌های درمانی آن که باید بدانید
