تیاتر ایران

تعزیه چیست ؟ تعزیه و سمبولیسم مذهبی و تاریخی

تعزیه چیست ؟ تعزیه و سمبولیسم، تئاتر مذهبی و تاریخی
۲+

تعزیه آشناترین نام در نمایش های مذهبی است که ما آن را می شناسیم. هر کدام از ما به احتمال زیاد تجربه ی دیدن تعزیه را در زندگی خود داشته ایم. اما گفتنی است که درباره ی تعزیه سخن گفتن به هیچ وجه ساده نیست و این به دلیل ابعاد وسیع این نمایش مذهبی است. در پاسخ به این سوال که تعزیه چیست ؟ پژوهشگران بسیاری بوده و هستند که عمر خود را برای پژوهش در باب این نمایش تاریخی صرف کرده اند. در ادامه با نگاهی به تعزیه و سمبولیسم به این پرسش که تعزیه چیست ؟ پاسخ خواهیم داد، با نت نوشت همراه باشید.

بیشتر بخوانید: مروری بر تئاتر سه خواهر ساخته حسن معجونی؛ به همراه مروری بر نمایشنامه‌های آنتون چخوف

تعزیه چیست ؟ تعزیه و سمبولیسم، تئاتر مذهبی و تاریخی

تعزیه چیست ؟ تعزیه و سمبولیسم مذهبی و تاریخی

تعزیه چیست ؟

برخی پژوهشگران، پیشینه تعزیه را به آیین‌هایی چون مصائب میترا، سوگ سیاوش، و یادگار زریران باز می‌گردانند و برخی پدید آمدن آن را متأثر از عناصر اساطیری میان رودان، آناتولی و مصر، و کسانی نیز مصائب مسیح و دیگر افسانه‌های تاریخی در فرهنگ ‌های هند و اروپایی و سامی را در پیدایی آن کارساز دانسته‌ اند.

بیشتر بخوانید: نقدی بر تئاتر اعتراف کاری از شهاب حسینی

در پاسخ به سوال تعزیه چیست باید گفت هنر تعزیه را به نوعی می توان تلفیقی از مراسم اساطیری و تاریخی ایران و روایات مذهب شیعه از زندگی و وقایع پیش آمده در زندگی امامان به ویژه امام حسین (ع) دانست. پس طبیعی است که تعزیه با محتوایی غنی و فرم و قالبی که در دنیا یگانه است، نه تنها از جایگاهی ویژه در فرهنگ نمایشی ما برخوردار باشد، بلکه به عنوان سمبل هنر نمایش ایرانی به جهانیان معرفی شود. عامل اعتقاد، مذهب و هنر در به وجود آمدن تعزیه بسیار تاثیر داشتند، لذا شاید بتوانیم تعزیه را “هنر نمایش ایرانی” بدانیم که در هیچ یک از کشورهای اسلامی هم نمی توان مشابه آن را سراغ گرفت، زیرا این ملیت، تمدن، مذهب و باور است که از ترکیب آنها روح ملی شکل می گیرد.

بیشتر بخوانید: تحلیل تئاتر اگه بمیری نوشته فلوریان زلر، کاری از سمانه زندی نژاد

تعزیه و سمبولیسم

در ادامه پاسخ به سوال تعزیه چیست ؟ حال می خواهیم نگاهی به صورت و ظاهر تعزیه بیندازیم. در تعزیه عناصر زیادی وجود دارد که هر کدام قوانین و ملزومات خود را شامل می شود. تعزیه خوانان نیز مانند بازیگران تیاتر باید در کار خود حرفه ای باشند و تمام قوانین را رعایت کنند. یک تعزیه خوان باید دارای خصایصی همچون حسن صورت، حسن صوت، آشنایی به دستگاه های موسیقی، حافظه ی خوب، پشتکار و پایبندی به مجموعه باشد تا بتواند از عهده ی مسئولیت ها و آموزش های نسبتا سخت تعزیه برآید. از آنجایی که گروه های تعزیه از امکاناتی نظیر گریم زیاد استفاده نمی کنند، می کوشند تا شبیه های انتخابی از نظر سن، چهره و ابعاد فیزیکی، بیشترین نزدیکی را به شخصیت مورد نظر داشته باشد تا در اصل باور پذیری مخاطب خللی وارد نگردد.

بیشتر بخوانید: تحلیلی بر تئاتر زبان تمشک های وحشی کاری از شیوا مسعودی

از لحاظ صحنه پردازی نیز در تعزیه سعی بر این است که صحنه ی تعزیه برای مخاطب باور پذیر باشد و فضای واقعه را برای او تداعی کند. از نظر لباس نیز می دانیم که لباس اولیا سبز و سیاه و گاه سفید و لباس اشقیا سرخ بوده است. بنابر توصیف عبدالله مستوفی در دوره ناصرالدین شاه، شبیه امام حسین (ع)، اغلب قبای راسته سفید، شال و عمامه سبز، عبای ابریشمی شانه زریِ سبز یا سرخ می پوشید و در هنگام جنگ چکمه و در موقع عادی نعلین زرد به پا می کرده است. شبیه دیگر پیامبران و یا معصومین نیز معمولا از همین نوع لباس استفاده می کرده اند.

رنگ سبز بیانگر تعلق به رسول خدا است و قرمز بیانگر خون و بی عدالتی است که بر شیعیان رفته است. لباس زنان نیز در تعزیه پیراهن سیاه بلند بود که تا پشت پا می رسید و پارچه سیاهی بر سر می انداختند و با پارچه سیاه دیگری چهره شان را تا زیر چشم می پوشاندند. بچه خوان ها پیراهن بلند و سیاه با سربند می پوشیدند.

امرا و بزرگان اشقیا را اغلب با جبه ترمه و عمامه شال رضایی یا شال کشمیری مجسم می کردند. لباس سیاه نیز در اینجا نماد عزاداری همیشگی شیعیان برای امام حسین و سفید سمبل آمادگی شیعیان برای شهادت و فداکاری در راه خداست.

بیشتر بخوانید: مروری بر تئاتر نامه های عاشقانه از خاورمیانه کاری از کیومرث مرادی

جنگجویان هر دو طرف کلاه آهنی (کلاه خود) به سر می کرده اند اما قبای آنان متفاوت بوده که دلیل این امر تمیز از یکدیگر است. لباس سربازان اشقیا مانند بزرگان آنها رنگ های گرم مانند؛ قرمز یا قهوه ای مایل به سرخ بوده است که همان نماد خونریز بودن آن ها است.

در بعضی از تعزیه ها که شبیه شیطان حضور دارد لباس او بیشتر به رنگ سرخ و تمسخر آمیز، لباس شبیه دیو شلیته رنگارنگ خال خال و لباس شبیه های فرشتگان جبه ترمه بوده است که تاج نیز بر سر میگذاشته اند و برای نشان دادن جنبه ماورایی تور سفید یا آبی بر صورت خود قرار می داده اند.

گفتنی است که در تعزیه هایی که شبیه ارواح یا جن ها بوده اند بازیگران این نقش نیز به همین منظور روبندهای نازک بر چهره می زده اند.

به طور کلی می توان گفت نماد و نشانه های تعزیه در لباس و ابزار تجلی پیدا می کند و به صورت کد و علامت غیر گفتاری اجراها به کار می رود و همچنین این نمایش تاریخی مذهبی به مثابه یک نظام نمایشی دارای فرم و محتوای خاصی است.

بیشتر بخوانید: نمایشنامه خواب در فنجان خالی اثر نغمه ثمینی ؛ شخصیت‌های دوگانه و جهان‌های موازی

تعزیه چیست ؟ تعزیه و سمبولیسم، تئاتر مذهبی و تاریخی

تعزیه چیست ؟ تعزیه و سمبولیسم، تئاتر مذهبی و تاریخی

 

۱ دیدگاه

یک دیدگاه

  1. Avatar

    خراطین

    ۲۷ بهمن ۱۳۹۶ at ۱۷:۰۴

    خوب بود ،، دنبال یه چیز دیگه تو گوگل بودم اومدم اینجا شانسی

    سایت جالبی دارید لینکتونو برای چندتا از دوستام فرستادم بدردشون میخوره ،، ممنون

    ۱+

پاسخی بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

پربازدیدترین‌های این هفته در نت‌نوشت

برو بالا