رمان شازده احتجاب نوشته‌ی هوشنگ گلشیری؛ حکایتی از یک سقوط
رمان شازده احتجاب یکی از آثار ماندگار هوشنگ گلشیری است. شازده احتجاب آخرین بازمانده از نسل خانوادهای اشرافی است. او در حال مرور خاطرات خود است. او به بیماری سل مبتلا و آخرین لحظات زندگی خود را سپری میکند. و داستان سقوط این خانواده را به تصویر میکشد. تمام افراد خانواده و اجداد او در قاب عکسی رنگ و رو رفته هستند. و در حال بیماری و تبِ شازده از قاب بیرون میآیند و داستان هر یک از شخصیت ها روایت میشود و این روایت از زمان تولد تا مرگ او را در بر میگیرد. در ادامه با بررسی رمان شازده احتجاب با نت نوشت همراه باشید.
بیشتر بخوانید: فیلم شازده احتجاب از بهمن فرمان آرا؛ انتقام مردانگی و زنانگی تحقیر شده!
رمان شازده احتجاب حکایتی از یک سقوط
همین ابتدای معرفی و بررسی رمان شازده احتجاب باید گفت این اثر فصل بندی ندارد. در تمام طول داستان راوی تغییر میکند. حتی از پاراگرافی به پاراگراف دیگر این تغییر را میبینیم. گاهی راوی “فخری” گاه “فخرالنسا “و گاه “شازده” و دانای کل است. تغییر زاویهی دید یکی از برجستهترین ویژگیهای فرمی این داستان بلند است. و در تمام طول متن دیده میشود.
رمان شازده احتجاب یکی از آثار ماندگار هوشنگ گلشیری است. شازده احتجاب آخرین بازمانده از نسل خانوادهای اشرافی است. او در حال مرور خاطرات خود است. او به بیماری سل مبتلا و آخرین لحظات زندگی خود را سپری میکند.
در ابتدای داستان “شازده” را میبینیم که بر روی صندلی خود نشسته است. از همین جا آمد و رفت خیال “شازده”به گذشته آغاز میشود. و در هر چند لحظه یکبار یکی از اجداد او از قاب بیرون میآیند و جلوی او قد علم میکنند. درباره رمان شازده احتجاب باید گفت داستان این اثر در دل زمان عقب و جلو میرود و زمان کاملا بهم ریخته است.
و روایت خطی ندارد. و میتوان گفت به نوعی جریان سیال ذهن “شازده” است. و همین موضوع باعث میشود که در صفحات آغازین داستان شازده احتجاب خواننده گیج شود و نتواند شخصیتها را از هم تشخیص دهد و یا به خوبی متوجه جریان داستان شود. و حتما باید چندین صفحه بگذرد تا به قول معروف داستان دستش بیاید.
بیشتر بخوانید: داستان کوتاه انفجار بزرگ اثر هوشنگ گلشیری
در تمام طول داستان راوی تغییر میکند. حتی از پاراگرافی به پاراگراف دیگر این تغییر را میبینیم. گاهی راوی “فخری” گاه “فخرالنسا “و گاه “شازده” و دانای کل است. تغییر زاویهی دید یکی از برجستهترین ویژگیهای فرمی این داستان بلند است. و در تمام طول متن دیده میشود.
در دل این جریان سیال ذهن و مرور خاطرات، ساختار خانوادهی اشرافی قدیمی نشان داده میشود. و بخشی از سنتها، آداب و فرهنگ و تاریخ ایرانی به تصویر کشیده میشود. و می توان ساز و کار و مناسبات حاکم بر این خانوادهها و شرایط اجتماعی آن دوران را دید.
توصیفهای مراسم و یا فضا به القای حس تنهایی و سرگشتگی “شازده” کمک کرده است. شخصیت “شازده” از کودکی به نوعی متفاوت با بقیهی افراد خانواده بوده است. و او همواره ناظری منتقد بود. و همین امر باعث شده است که مرور خاطراتش تصویری تلخ و سیاه از افراد این خانواده و سرنوشت آنها باشد.
در دل این جریان سیال ذهن و مرور خاطرات، ساختار خانوادهی اشرافی قدیمی نشان داده میشود. و بخشی از سنتها، آداب و فرهنگ و تاریخ ایرانی به تصویر کشیده میشود. و می توان ساز و کار و مناسبات حاکم بر این خانوادهها و شرایط اجتماعی آن دوران را دید.
درباره رمان شازده احتجاب باید گفت تعداد شخصیتها با توجه به حجم داستان زیاد است. و فرصت پرداخت به هر کدام از آن ها به طور کافی وجود نداشته است. و فقط چند تصویر کوتاه از آن ها ارائه شده است. و همین امر موجب می شود که گاهی تصویر کلیشهای و کلی از یک شخصیت ارائه گردد.
“هوشنگ گلشیری” نویسندهی معاصر ایرانی است. او یکی از تاثیرگذارترین داستاننویسان معاصر زبان فارسی است. او با نوشتن این رمان در دههی چهل شمسی به شهرت فراوانی رسید و تا کنون بارها تجدید چاپ شده است.
درباره رمان شازده احتجاب باید گفت تعداد شخصیتها با توجه به حجم داستان زیاد است. و فرصت پرداخت به هر کدام از آن ها به طور کافی وجود نداشته است. و فقط چند تصویر کوتاه از آن ها ارائه شده است. و همین امر موجب می شود که گاهی تصویر کلیشهای و کلی از یک شخصیت ارائه گردد.
“هوشنگ گلشیری” در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۱۶ در اصفهان متولد شد و در ۱۶ خرداد ۱۳۷۹ در تهران درگذشت. از او آثار بسیاری بر جای مانده است.
“بهمن فرمانآرا” در سال ۱۳۵۳ فیلمی با اقتباس از این داستان بلند و به همین نام ساخته است.
بیشتر بخوانید: رمان سپیده دم ایرانی نوشته‌ی امیر حسن چهلتن
