داریوش مهرجویی کارگردان، نویسنده و مترجم برجستهی ایرانی زادهی ۱۷ آذر ماه سال ۱۳۱۸ در تهران است. داریوش مهرجویی در کودکی تحت تأثیر مادربزرگش که مسلمانی معتقد بود قرار میگیرد و خود در مصاحبهای در سال ۱۳۵۱ در این باره میگوید: «مادر بزرگم از آن نمازخوانهای دو آتشه بود و تحت تأثیر فضای روحانی او، من هم از سن هفت تا پانزدهسالگی، شده بودم یک مسلمان واقعی. نماز و روزهام یک آن ترک نمیشد.» در ادامه با نگاهی کوتاه به زندگی و آثار داریوش مهرجویی همراه نت نوشت باشید.
داریوش مهرجویی
داریوش مهرجویی در نوجوانی به موسیقی علاقهمند میشود و مدت کوتاهی به کلاس آموزش موسیقیِ آقای زندی میرود، نزد پدرش که موسیقی ایرانی را خوب میشناخت به نواختن سنتور میپردازد و بعد با موسیقی کلاسیک غربی آشنا میشود و به نواختن پیانو و نوشتن قطعاتی برای پیانو روی میآورد. او در ۱۷ سالگی به سینما علاقهمند میشود و برای درک بهتر فیلمهای روز به آموختن زبان انگلیسی میپردازد.
داریوش مهرجویی تحصیلات مقدماتی را در تهران به پایان میبرد و یک سال در “هتل آتلانتیک” مدیر میشود و سپس بیست ساله بود که برای ادامهی تحصیل به کالیفرنیا در آمریکا رفت. نخست به خواندن سینما روی آورد اما خیلی زود سینما را رها کرد و به فلسفه پرداخت و در سال ۱۳۴۴ از “دانشگاه یوسیالای” در لسآنجلس لیسانس فلسفه گرفت.
در همین سال سردبیری نشریهی پارس ریویو در لسآنجلس را بهعهده گرفت و سال بعد به تهران آمد و در سال ۱۳۴۶ نخستین فیلم خود به نام “الماس ۳۳” که فیلمی بسیار پرهزینه بود را ساخت. این فیلم در ۵ بهمن ۱۳۴۶ در تهران روی پرده آمد و فروش متوسطی داشت و با توجه به هزینهی بالای ساخت آن شکستی تجاری محسوب میشد و توجه منتقدین را هم چندان به خود جلب نکرد.
در ۱۳۴۸ با همکاری “غلامحسین ساعدی” فیلمنامهی “گاو” را از روی یکی از داستانهای کوتاه مجموعهی “عزادارن بیل” نوشتهی ساعدی نوشت و فیلم را کارگردانی کرد. این فیلم برای مهرجویی و سینمای ایران جوایز متعددی را در جشنوارههای بینالمللی به ارمغان آورد. گاو هم از نظر تجاری هم از نظر هنری فیلم موفقی از کار درآمد و فصل جدیدی در سینمای ایران گشود. مهرجویی با ساخت فیلم گاو در سال ۱۳۴۸ نگاهها را متوجه سینمای ایران کرد و به موج نوی سینمای ایران شکل داد.
بیشتر بخوانید: فیلم اجاره نشین ها اثری ماندگار از داریوش مهرجویی محصول ۱۳۶۵
پس از انقلاب داریوش مهرجویی مدتی از ایران مهاجرت کرد اما چند سال بعد بازگشت و به فیلمسازی پرداخت. هرچند از آغاز فعالیت فیلمسازیاش تاکنون تعدادی از فیلمهایاش توقیف شدهاند اما همچنان به ساختن فیلمهای متفاوت ادامه میدهد. او جوایز متعدد بینالمللی دریافت کرده است و داور جشنوارههای سینمایی زیادی هم بوده است.
علاوه بر سینما به نوشتن رمان و نیز ترجمه هم میپردازد. از مهمترین ترجمههای او باید به کتاب “جهان هولوگرافیک” نوشتهی “مایکل تالبوت” اشاره کرد. او در مقدمهی این کتاب مینویسد:
«کتاب جهان هولوگرافیک را چند سال پیش، دوست عزیزم “داریوش شایگان“، در سفر آمریکا کشف کرد و گویا چنان به هیجان آمده بود که چند روز بعد را فقط صرف صحبت در باب این کتاب کرده بود! من وقتی آن را خواندم، عین یک داستان شیرین هیجان انگیز بود، که در عین حال داشت به سؤالهای بزرگِ هستی شناختی، یزدان شتاختی، و فلسفی من نیز جورِ خاصی، جواب روشن امروزی میداد (فارغ از رمز و راز و ابهام) که تا حدی باور پذیر مینمود… خاصیت دیگر این کتاب آن است که شاید تلنگر ناچیزی باشد به کسانی که موج مدرنیته، دل و ایمانشان را شبههدار کرده و غبار شک بر آن نشانده است، و نیز آنهایی که از سخنان متافیزیکی بی محتوا خسته شدهاند…»
بیشتر بخوانید: فیلم لیلا کاری از داریوش مهرجویی ؛ زخمی کهنه اما پایدار
بیشتر بخوانید: فیلم هامون اثر داریوش مهرجویی
داریوش مهرجویی یکی از مهمترین و بزرگترین کارگردانهای سینمای ایران میباشد. باید گفت که طی چهل سال گذشته به جز وقفهی چند سالهی پس از انقلاب ۱۳۵۷ و وقایع بعد از آن که منجر به مهاجرت مهرجویی به فرانسه شد، او همواره یکی از فیلمسازان مطرح و پرکار ایرانی بودهاست. او کارگردان فیلمهای مطرحی چون “هامون“، “لیلا“، “سارا“، “پری“، “مهمان مامان“، “بمانی”، “نارنجی پوش“، “چه خوبه که برگشتی” و … بوده است. فیلم بلند او یعنی “سنتوری” با بازی بهرام رادان، گلشیفته فراهانی و با صدای محسن چاوشی توقیف و چند سال بعد فقط پروانهی نمایش ویدیویی دریافت کرد.
داریوش مهرجویی برای فیلم گاو جایزهی مجمع منتقدان فیلم را از سوی دومین جشنوارهی ونیز ایتالیا گرفت. همچنین گاو بهترین فیلم تاریخ سینمای ایران در رایگیری منتقدان در سال ۱۳۵۱ شده است. مهرجویی از جشنوارهی فیلم فجر نیز سیمرغهای بلورین بهترین فیلمنامه و کارگردانی را برای هامون، سارا و پری تاکنون در کنار جوایز بینالمللیاش گرفته است. فیلمهای او اکثرا با مسایل واقعی و سرنوشت بشر همراه بوده و نوعی روحیه اجتماعی در آنها مطرح بوده است.
مهرجویی ابتدا با “فریال جواهریان” ازدواج کرد که معمار و طراح صحنه و لباس نامی سینمای ایران بود، حاصل این ازدواج دو فرزند با نامهای مریم و صفا بود اما این ازدواج با طلاق پایان گرفت. سپس با “وحیده محمدیفر” فیلمنامهنویس ازدواج کرد و حاصل این ازدواج دختری به نام مونا است. محمدیفر در فیلمهای متاخر مهرجویی، نقش بازوی فعال وی را داشته است.
بیشتر بخوانید: فیلم پری اثر داریوش مهرجویی، اقتباسی ارزشمند از فرانی و زویی اثر جی. دی. سالینجر
