چاقی کودکان : علت ها درمان و نحوه رفتار با کودک چاق که باید بدانید
غذاهای فرآوری شده، اسنک های چاق کننده ای مثل چیپس و پفک، فست فودها، غذاهای شیرین و کمبود فعالیت بدنی از علت های شایع شدن چاقی کودکان است. خیلی از والدین با فرستادن فرزندشان به کلاس های ورزش، محدود کردن ساعات تماشای تلویزیون، محدود کردن بعضی از موادغذایی مورد علاقه مثل پیتزا، کیک و بستنی تلاش می‌کنند تا این مشکل را حل کنند. ولی در ساعاتی که شما در کنار فرزندتان نیستید به احتمال زیاد او بسته های خوراکی چاق کننده و ناسالم را برمی‌دارد و روبروی تلویزیون می‌نشیند. از طرف دیگر وقتی در کنار او هستید در جدال همیشگی مجبورید به دلایل مختلف کوتاه بیایید.
چاقی کودکان و نوجوانان طی سال های اخیر به یکی از مشکلات پدران و مادران تبدیل شده است. امروزه تعداد کودکان چاق نسبت به ۳۰ تا ۴۰ سال پیش تقریبا سه برابر شده است. از ۵ کودک مدرسه رو یک نفر به چاقی مبتلا است. غذاهای فرآوری شده، اسنک های چاق کننده ای مثل چیپس و پفک، فست فودها، غذاهای شیرین و کمبود فعالیت بدنی از علت های شایع شدن چاقی کودکان است. خیلی از والدین با فرستادن فرزندشان به کلاس های ورزش، محدود کردن ساعات تماشای تلویزیون، محدود کردن بعضی از مواد غذایی مورد علاقه مثل پیتزا، کیک و بستنی تلاش می‌کنند تا این مشکل را حل کنند. ولی در ساعاتی که شما در کنار فرزندتان نیستید به احتمال زیاد او بسته های خوراکی چاق کننده و ناسالم را برمی‌دارد و روبروی تلویزیون می‌نشیند. از طرف دیگر وقتی در کنار او هستید در جدال همیشگی مجبورید به دلایل مختلف کوتاه بیایید. علت‌های چاقی کودکان ، راه های طبیعی درمان چاقی کودکان و نوجوانان و نحوه رفتار با کودک چاق را در نت‌نوشت امروز بخوانید.
بیشتر بخوانید: مضرات ماکارونی برای کودکان
چاقی کودکان : علت ها و درمان
اندازه غذا
میزان غذای هر وعده غذایی تعیین کننده تناسب اندام است. هر چه میزان غذای روبروی شخص بیشتر باشد او بیشتر می‌خورد. بهترین مثال ظرف غذای رستوران های فست فود است. تحقیقات نشان داده است بین اندازه غذا و خوردن ارتباط مستقیمی وجود دارد. پس یکی از راه حل ها کم کردن تدریجی میزان غذایی است که جلوی کودک چاق تان می‌گذارید. در خانواده‌هایی که همان روش قدیمی اجرا می‌شود یعنی مادر غذای تک تک اعضای خانواده را می‌کشد و دست شان می‌دهد نسبت به خانواده‌هایی که غذا را در ظرف های بزرگ روی سفره یا میز می‌گذارند تا هر کسی به میزان دلخواه غذا بکشد و بخورد، چاقی کمتر دیده می‌شود. شاید روش دوم مودبانه تر و محترمانه تر به نظر بیاید، ولی روش اول سالم تر است. برای درمان چاقی کودکان پس بد نیست روش غذا خوردن را تغییر بدهید. سعی کنید همیشه غذاها را در خانه خودتان تهیه کنید. غذاها را خودتان در بشقاب بکشید و به دست افراد خانواده بدهید. فرزندان را به رستوران رفتن عادت ندهید. در نهایت رستوران گردی را می‌توانید به یک بار در ماه یا موقعیت های خاص مثل تولدها محدود کنید.
ناهار مدرسه
در شهرهای بزرگ خیلی از بچه ها مجبورند ناهار را در مدرسه بخورند. علاوه بر غذایی که برای همه تهیه می‌شود و به احتمال زیاد مناسب همه نیست، کودک انواع اسنک ها را هم از بوفه مدرسه می‌گیرد و همراه با دوستان و همکلاسی هایش می‌خورد. غذاهایی بسیار ناسالم که پر از نگهدارنده ها و رنگ های مصنوعی، چربی‌ها و شکر است.
برای درمان چاقی کودکان و نوجوانان تان از خوراکی های سالم مثل میوه برای میان وعده فرزندتان استفاده کنید. حتی‌الامکان خودتان غذایش را تهیه و حتی شده به صورت ساندویچ در کیف مدرسه اش بگذارید. اگر هیچ امکانی ندارید بد نیست با مسوولان مدرسه و بقیه والدین صحبت کنید تا راه حل مناسبی برای غذاهای بوفه و ناهار بچه‌ها پیدا کنید. خانواده ای را می‌شناسم که مادر خانواده بوفه مدرسه را در اختیار گرفت تا به بچه‌ها به جای پفک و چیپس، میان وعده و غذاهای سالم مثل عدسی و آش، میوه های خشک شده و آجیل داده شود.
شکر زیاد
چاقی کودکان
بچه ها علاقه زیادی به شیرینی دارند و احتمالا این علاقه در یک کودک چاق بیشتر است. فعالیت بی وقفه آن ها و سن رشد نیاز به انرژی دارد. متاسفانه در دنیای امروز بچه ها بیشتر به طرف غذاهای ناسالم و شیرین گرایش دارند. ولی بدون شک یکی از علت های اصلی چاقی کودکان و نوجوانان غذاها و نوشابه های شیرین است.
چربی های مفید بسیار کم
امروزه به دلیل گرایش کودکان و نوجوانان به خوردن غذاهای فرآوری شده و فست فودها و میان وعده های ناسالم، چربی های مضر جذب بدن آن ها می‌شود که به دنبال آن بیماری های چاقی و حتی دیابت بوجود می‌آید. از غذاها و میان وعده های حاوی چربی های مفید مثل نخود و کشمش، گردو، روغن زیتون و روغن نارگیل خبری نیست.
کمبود فعالیت بدنی از علل چاقی کودکان
بیشتر کودکان و نوجوانان به جای پای پیاده با سرویس به مدرسه می‌روند و می‌آیند. در کلاس های ورزشی مدرسه هم به زور شرکت می‌کنند. کمبود فعالیت بدنی با به وجود آوردن چاقی رشد جسمی و فکری کودک را به خطر می‌اندازد.برای درمان چاقی کودکان باید راه کاری پیدا کنید. شاید بد نباشد از مسئولان مدرسه بخواهید همان طور که در مورد فیزیک و ریاضی سخت گیری می‌کنند در مورد ورزش هم به همان اندازه سخت گیر باشند.
استرس
کودکان و نوجوانان در دنیای امروز بدون استرس زندگی نمی‌کنند. طلاق، مشکلات جامعه و دنیای فن‌آوری و تغییرات روز به روز آن؛ روحیه حساس آن ها را بی آن که کسی متوجه باشد در هم می‌شکند. آنها بلد نیستند مثل بزرگترها مسائل خود را مطرح کنند. افسرده و گوشه گیر میشوند، به دنیای تنهایی تلفن همراه و تلویزیون و کنسول های بازی پناه می‌برند، هیجان های کاذب پیدا می‌کنند که همه منجر به استرس در زندگی شان می‌شود.
ارتباط مستقیم بین فشار خون مادر و کودک چاق
تحقیقات نشان می دهد فشار خون مادر در دوران بارداری شانس چاقی کودکان را افزایش می دهد. بالا بودن فشارخون در مادر هنگام بارداری هم برای مادر و هم جنین خطرناک است. بعد از تولد هم کودکانی که در دوران بارداری فشار خون مادر بالا بوده، بیشتر در معرض خطر ابتلا به چاقی دوران کودکی قرار می گیرند. این را تحقیقات جدید می گوید.
محققان چینی طی مطالعاتی که اخیرا روی حدود ۰۰۰ر۹۰ مادر و فرزندشان انجام داده اند پی برده اند ارتباط مستقیمی بین فشارخون بالای مادر در دوران بارداری و چاقی کودکان ۴ تا ۷ ساله وجود دارد. تقریبا ۱۰ درصد کودکانی که مادران شان فشار خون داشتند دچار اضافه وزن یا چاقی بودند. نت نوشت نتیجه این تحقیقات را برای سلامتی مادر و کودک در اختیار شما می گذارد.
در سه ماهه دوم و سه ماهه سوم بارداری هر واحد افزایش در فشار اولیه (سیستولیک Systolic) یا فشار ثانویه (دیاستولیک Diastolic) باعث افزایش ۵ تا ۸ درصدی خطر چاقی کودکان می شود. در این آزمایش مشخص شد زنانی که قبل از بارداری فشار خون شان بیشتر یعنی حدود ۱۴۰/۹۰ یعنی بیش از حد نرمال بوده خطر چاقی کودکان ۵۰ درصد بیشتر دیده می شود. در واقع آزمایشات ارتباط مستقیم بین فشار خون مادر و چاقی کودکان را تایید کرد.
این تحقیقات در مجله The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism به چاپ رسید. در این تحقیقات حتی سن، چاقی، تحصیلات، تعداد بارداری، شاخص توده بدنی و فاکتورهای مشابه بررسی شده بود.
طی بررسی هایی هم که در آمریکا توسط The National Institutes of Health با هدایت دکتر جوشنگ ژنگ انجام گرفت این هشدار جدی را اعلام کرد مادرانی که پیش از بارداری فشار خون نداشتند، امکان بروز فشار خون در طول دوران بارداری وجود دارد که چاقی کودکان شان را به دنبال خواهد داشت.
تمام این تحقیقات، اهمیت مراقبت های پزشکی قبل و در طول دوران بارداری را بیش از پیش نشان می دهد که با انجام آزمایشات با تجویز پزشک زنان و زایمان به راحتی کنترل و در صورت وجود هر نوع مشکلی توسط پزشک متخصص برطرف می شود.
چه کنیم بچه‌ها غذاهای سالم بخورند؟
۱- صبحانه کامل و سالم: از قبل برایش صبحانه را آماده کنید. روز قبل با مشورت صبحانه مورد علاقه اش را آماده کنید. در صورتی که بلافاصله پس از بیدار شدن نمی‌تواند صبحانه بخورد برایش یک ساندویچ نان و پنیر و گردو آماده کنید تا با خود به مدرسه ببرد. یک شیر پاکتی و کیک دستش ندهید.
۲- میان وعده و ناهار مدرسه : سعی کنید تا می‌توانید میان وعده ها شامل آجیل، موز، سیب، میوه جات خشک شده باشد. ناهار را از خانه تهیه و به او بدهید تا همراه خود ببرد. ناهار را می‌توانید به شکلی تهیه کنید که نگران گرم کردن آن هم نباشید. مثل تخم مرغ و سیب زمینی با کمی سبزی خرد شده همراه سسی از روغن زیتون و آب لیمو که خودتان تهیه کرده اید. کتلت یا انواع کوکو که خودتان در خانه آماده می‌کنید از انتخاب های دیگر است. این نوع غذاها را با چند برش گوجه و خیار شور به راحتی به صورت ساندویچ در می‌آورید. در فصل های سرد سال همبرگر با گوشت را خودتان درست کنید و به عنوان ناهار برایش بسته بندی کنید.
۳- فعالیت بدنی: برای درمان چاقی کودکان چه دوست داشته باشد چه نداشته باشد او را در یک کلاس ورزشی ثبت نام کنید. درست مثل یادگیری کامپیوتر و زبان خارجی ورزش را هم کودک و نوجوان شما باید یاد بگیرد. گاهی با کمک یکدیگر تدارک ناهار ببینید و به پارک بروید تا هم بچه ها بازی کنند و هم غذای خانه را در فضایی که بتوانند فعالیت بدنی داشته باشند، بخورند.
۴- محدود کردن تلویزیون و بازی های کامپیوتری : زمان تماشای تلویزیون و بازی های کامپیوتری مساوی است با نشستن طولانی مدت و چاقی مفرط. او را فقط به برنامه های خاص مورد علاقه و مورد نیاز سنش محدود کنید.
۵- الگوی خوبی برایش باشید: اگر فرزند شما ببیند که شما به تغذیه، تناسب اندام و سبک زندگی درست اهمیت می‌دهید مطمئن باشید او هم از شما یاد می‌گیرد تا به خودش و سلامتی‌اش اهمیت بدهد.
۶- با دوستان کودکان یا با والدین کودکان دیگر صحبت کنید و یک برنامه غذایی برای همه بگذارید. حتی کودکان و نوجوانی که چاق نیستند به منظور پیشگیری از بیماری و رشد سالم و سریع باید یک برنامه تغذیه ای سالم داشته باشند. از طرف دیگر وقتی جمع حامی این حرکت سالم است کودک و نوجوانان با دوستانشان برای تغذیه سالم تر بهتر همراه میشوند.
و بالاخره این که برای درمان چاقی کودکان و نوجوانان تان با او صحبت کنید. حتی اگر حرف شما را گوش نکند در آینده یادش خواهد بود که شما به فکر سلامتی‌اش بوده‌اید. چرا با کمک یک دیگر یک چالش ورزشی و تغذیه ای را شروع نکنید؟
بیشتر بخوانید: صبحانه کودکان : چند پیشنهاد فوق العاده صبحانه سالم برای کودکان و نوجوانان
هرگز به فرزندتان “چاق” نگویید!
من هر بار که به موضوع چاقی کودکان در اتاق معاینه می پردازم، کلماتم را می سنجم. بله! من می دانم، شما احتمالاً می خواهید به من بگویید که نباید از واژه ” کودک چاق ” استفاده کنم. اما در پرونده الکترونیکی پزشکی کودک، اگر شاخص توده بدنی، برابر یا بالاتر از صدک ۹۵، مبتنی بر سن و جنس باشد، صحت این واژه را تصدیق می کند. فعالان بهداشتی و پزشکی، درست مانند والدین، ممکن است کار سختی برای بحث درباره این موضوع سنگین داشته باشند؛ بدون افزایش پریشانی هایی که بسیاری از کودکان همین حالا هم به آن دچار هستند.
دکتر استفان جون پونت، استادیار دانشکده پزشکی دانشگاه تگزاس دال می گوید: «گناه و سرزنش، باعث تغییرات نمی شوند، بلکه فقط باعث می شوند مردم احساس بدی کنند و وقتی مردم احساس بدی داشته باشند، انگیزه ای برای رفتار سالم ندارند.»
دکتر پونت، یکی از نویسندگان اصلی یک مقاله جدید است که به طور مشترک توسط آکادمی پزشکی کودکان و جامعه چاقی منتشر شده است. این مقاله، “ننگی که کودکان و نوجوانان با چاقی مفرط تجربه کرده اند” نام دارد که در مجله Pediatrics منتشر شده است. این بیانیه به پزشکان متخصص اطفال توصیه می کند که از واژه های خنثی مانند “وزن” و “شاخص توده بدنی” استفاده کنند؛ نه اصطلاحات “چاق” و “چربی”. نویسندگان، همچنین پیشنهاد می کنند از واژگانی مانند “کودک با وزن بیش از حد” به جای “یک کودک دارای اضافه وزن یا چاق” استفاده کنیم.
آن ها به طور گسترده تر توصیه می کنند که کارآموزان پزشکی باید در روش ها و نگرش های خود دقت کنند تا مطمئن شوند که هیچ تعارضی برای کودک چاق نسازند. و فراتر از این، از ما می خواهند که در جامعه بر علیه این کم لطفی، اقدام کنیم. آن ها این توصیه را در قالب یک مقاله پژوهشی گسترده ارائه کرده اند که به صورت متداول، بر روی کودکانی که به خاطر وزنشان دچار آزار و اذیت و اهانت می شوند، انجام داده اند و بررسی کرده اند چگونه این موضوع دقیقاً نتیجه معکوس خواهد داشت.
ربکا پهل، روانشناس بالینی، استاد بخش مطالعات انسانی و خانواده در دانشگاه کانکتیکات و یکی دیگر از نویسنده های اصلی این مقاله گفت: “چون تمام توجه به وزن و اثرات سلامت آن در تنظیمات پزشکی انجام می شود، بخش اجتماعی و احساسی، غالباً دچار بی توجهی می شود. وزن، در حال حاضر یکی از عوامل مکرر آزار و اذیت کودک چاق و اهانت به آن ها است.” تحقیقات، علاوه بر اثرات مستند این امر بر سلامت روان و عزت نفس کودکان، اثرات بسیار مضر بر روی عادات غذایی کودکان، و افزایش خطر ابتلا به یکجانشینی و وزن گرفتن را بررسی کرده اند.
طی یک تحقیق درباره چاقی کودکان که اخیرا در یک مجله پزشکی منتشر شده، دکتر Puhl و همکارانش، برخی اثرات را بر روی نوجوانانی که در مورد وزن شان مورد اهانت قرار گفته بودند، بررسی کردند. این مطالعه بیش از ۱۸۰۰ نفر را شامل می شود که برای ۱۵ سال بررسی شده اند و اکنون در اواسط ۳۰ سالگی اند.
دکتر Puhl گفت: “اهانت در مورد وزن نوجوانان چاق ، چاقی و همچنین خوردن غذا، سرکوب احساسات را به دنبال دارد. این اهانت ها، پیامدهای طولانی بر روی سلامتی و رفتارهای بهداشتی دارند؛ مخصوصاً برای زنان که با تجارب مسخره شدن به وسیله همسالان و اعضای خانواده در دوران نوجوانی برای پرخوری، جلوه ضعیف بدنی، چاقی و یک شاخص توده بدنی بالاتر رو به رو شده اند”. ۱۵ سال بعد، او گفت: “مردان اگر در نوجوانی توسط همسالان مسخره شده باشند، برخی موارد مشابه شامل چاقی را در بزرگسالی نشان می دهند.”
دکتر پول گفت: “تحقیقات نشان می دهند دو سوم نوجوانان در اردوگاه های کاهش وزن، گزارش می دهند که بیش از ۹۰ درصد اوقات توسط همسالانشان، در مورد وزنشان مورد آزار و اذیت قرار می گیرند. یک گزارش دیگر می گوید که آن ها همچنین توسط اعضای خانواده مورد تمسخر قرار گرفته اند. متخصصان بهداشت اطفال ممکن است از معدود افرادی باشند که بتوانند از این افراد، حمایت و از آسیب، جلوگیری کنند.”
دکتر ماری جوسیتیو، مدیر امور چاقی اطفال در بیمارستان Bellevue، گفت: “بدترین چیز، این است که وارد اتاقی با حضور یک دختر ۱۱ ساله شوم و بگویم فرزند شما چاق است. کودک، شروع به گریه می کند.”
کاترین باوئر، اپیدمیولوژیست و استادیار دانشکده علوم تغذیه در دانشکده بهداشت عمومی دانشگاه آریبورگ میشیگان، ذکر کرد: “مسئله رایج این است که مردم نمی دانند این قبیل جمله ها نامناسب هستند. در حالی که اگر ما فقط به آنان اطلاع دهیم، به طرز جادویی برای تغییر رفتارشان با انگیزه خواهند شد.” در واقع، او گفت، نشان دادن چاقی به عنوان یک ننگ، دقیقاً اثر معکوس دارد. انتقاد و تحریک شرمساری فقط موجب می شود افراد در مورد خودشان احساس وحشتناکی کنند؛ نه انگیزه می دهد و نه آن ها را قادر به انجام تغییرات می کند.
ما، همه، از جمله فرزندانمان، با فرهنگی زندگی می کنیم که عمیقاً از وزن بیش از حد انتقاد می کند و در عین حال، به طور مداوم، فرصت ها و آگهی هایی برای پرخوری مفرط ارائه می دهد. دکتر پونت گفت: “مهم، این است که بر تقویت نقاط مثبت تمرکز کنیم و به سمت منفی ها نرویم.” برای والدین و ارائه دهندگان خدمات بهداشتی، این کار، به این معنی است که اطمینان حاصل کنیم کودک را می بینیم؛ نه فقط عدد ترازو را. متوجه باشید که خود یک کودک، به مراتب مهم تر از وزنش است. برای همه نقاط مثبتش ستایشش کنید. با این کار، وقتی به بعضی از موضوعات چالش برانگیز می رسیم، آنها هنوز هم می توانند عزت نفس خود را حفظ کنند.”
دکتر پول گفت: “مدت زمانی که در اتاق معاینه صرف می شود، باید شامل صحبت کردن درباره تغذیه و ورزش باشد. اما تمرکز باید بر سلامتی و عادات بهداشتی باشد. بنابراین کاملاً منطقی است که در مورد الگوهای خوردن غذا، زمان غذا خوردن خانواده، غذاهایی که بچه ها در خانه و مدرسه انتخاب می کنند، زمان تماشای تلویزیون و ورزش، صحبت کنید. البته، تماشای بیش از حد تلویزیون و یا مصرف مواد غذایی بی کیفیت، بیش از حد مسئله ساز است؛ حتی اگر شما لاغر باشید!”
او گفت: “موثرترین راه والدین برای کمک به یک کودک چاق، ایجاد تغییراتی سالم برای تمام اعضای خانواده، صرف نظر از شکل و اندازه است. سعی کنید تغییرات کوچک مانند افزودن یک سبزی جدید به رژیم غذایی خانواده، نگه نداشتن نوشیدنی های شیرین در خانه یا پیاده روی تا مدرسه به جای رانندگی را به آرامی ایجاد کنید.”
اگر فرزندی دارید که روی این موضوع حساس است، سعی کنید اطمینان حاصل کنید که هیچ کس او را از این جهت نیازارد.
دکتر مسیتو گفت: “بحث های عمومی سر میز غذا که آزاردهنده و منفی هستند، مفید نمی باشند. برخی از مردم در پاسخ به احساس استرس، پرخوری می کنند.”
همه کارشناسان متوجه میشوند که یک پیام ضروری برای کودک چاق این است که هر چند تغییرات سالم در رژیم غذایی آن ها ممکن است ضروری باشد، اما آن ها هنوز هم می توانند از روزهای خاص و رفتارهای ویژه و غذاهای خاص لذت ببرند. دکتر پونت گفت: “از تعطیلات لذت ببرید! تغییرات را در تعطیلات انجام ندهید!”
