خانه ادریسی ها نوشته‌ی غزاله علیزاده
غزاله علیزاده نویسنده برجسته‌‌ی ایرانی در سال ۱۳۲۷ در مشهد متولد شد. او در کنکور رشته ادبیات فارسی در مشهد و کنکور حقوق و فلسفه در تهران قبول شد و نهایتا به تهران آمد. او لیسانسش را در رشته‌‌ی علوم سیاسی دریافت کرد. در ادامه با پس از نگاهی به آثار و زندگی غزاله علیزاده با بررسی رمان خانه ادریسی ها با نت نوشت همراه باشید
غزاله علیزاده پس از آن به فرانسه رفت و در دانشگاه سوربن رشتهٔ فلسفه و سینما را ادامه داد. غزاله علیزاده اولین مجموعه داستان خود را در سال ۱۳۴۰ به نام «سفر ناگذشتنی» منتشر کرد.
غزاله علیزاده از سال ۱۳۴۰ تا ۱۳۷۷ آثار داستانی بسیاری خلق کرد که شاخص ترین آن‌ها عبارتند از: خانه ادریسی ها، ملک آسیاب، شب‌های تهران، دومنظوره، بعد از تابستان و چهارراه. غزاله علیزاده سرانجام در بهار سال ۱۳۷۷ به زندگی خود پایان داد.
غزاله علیزاده از سال ۱۳۴۰ تا ۱۳۷۷ آثار داستانی بسیاری خلق کرد که شاخص ترین آن‌ها عبارتند از: خانه ادریسی ها، ملک آسیاب، شب‌های تهران، دومنظوره، بعد از تابستان و چهارراه. غزاله علیزاده سرانجام در بهار سال ۱۳۷۷ به زندگی خود پایان داد.
بیشتر بخوانید: معرفی کتاب فرصت دوباره اثر گلی ترقی
رمان خانه ادریسی ها
رمان خانه ادریسی ها مشهورترین اثر غزاله علیزاده است که در سال ۱۳۷۰ در دو جلد به چاپ رسید. داستان در شهری به نام عشق آباد جریان دارد. در این شهر عده‌ای آمده اند تا حق ستم دیدگان را از سرمایه داران و ثروتمندان بگیرند. همه‌‌ی ماجرای کتاب در خانه‌ای قدیمی به نام خانه ادریسی ها می‌گذرد.
داستان رمان خانه ادریسی ها بیشتر حول محور چند شخصیت به نام‌های خانم ادریسی، وهاب و لقا در این خانه می‌چرخد. به نظر می‌رسد که این رمان بیشتر از هر چیز داستان آدم‌ها است. داستان آدم هایی با ابعاد شخصیتی متفاوت و در جایگاه اجتماعی خاص خودشان؛ در این میان شاید نگاهی ویژه به وضعیت زنان در اجتماع شده است.
زنان رمان خانه ادریسی ها شاید هر کدام به نوعی تحت تاثیر نظامی مردسالار و مقتدر قرار گرفته اند که البته هر کدام با شخصیتی متمایز در چارچوب اجتماع و در مقابل این مردسالاری قرار می‌گیرند. این نگاه غزاله علیزاده تنها در این رمان دیده نمی‌شود بلکه در اغلب آثار وی، او به جنبه زندگی خانوادگی و هم آنچه در اجتماع زمانش میگذشته، پرداخته و نقش زنان و مردان را در آن بیان کرده است.
بیشتر بخوانید: معرفی رمان چهل سالگی اثر ناهید طباطبایی
داستان رمان خانه ادریسی ها بیشتر حول محور چند شخصیت به نام‌های خانم ادریسی، وهاب و لقا در این خانه می‌چرخد. به نظر می‌رسد که رمان خانه ادریسی ها بیشتر از هر چیز داستان آدم‌ها است. داستان آدم هایی با ابعاد شخصیتی متفاوت و در جایگاه اجتماعی خاص خودشان؛ در این میان شاید نگاهی ویژه به وضعیت زنان در اجتماع شده است.
غزاله علیزاده همواره بر این اعتقاد بوده است که ادبیات باید به گونه‌ای برای مخاطب قابل لمس باشد و مخاطب نیز با خواندن آثار وی این تاکید بر ملموس بودن را می‌تواند حس کند. وقتی که به رمان خانه ادریسی ها نگاه می‌کنیم ترجیح زمان حال و واقعیت‌های اجتماعی را بر خیالبافی و یا توجه به گذشته در می‌یابیم.
این نگاه نویسنده حتی در دیالوگ هایی در رمان هم جلوه گر می‌شود. برای نمونه در جایی از شخصیت شاعر رمان ، “یونس”، به خاطر فرا واقعی بودن اندیشه‌های او و عدم توجه به مسائل روز و غفلت از آن و توجّه به آینده، انتقاد می‌کند:
«یونس هم تنهاست. مخاطب شعرهای او انسان‌های آینده‌اند. جهان اشباح. دلش را به این خوش کرده که وقتی جسمش زیر خاک پوسید شعرهای او را در میخانه‌ها، کوچه‌ها و خوابگاه‌های دانشجویی از بر بخوانند؛ احمقانه است! نسل‌های بعدی مشکلات تازه‌ای دارند اندیشه‌ها و زندگی ما را باد هوا می‌دانند.» (ص۳۰۷).
شاید علیزاده ترجیح می‌داده تا بیشتر از هر چیز به مسائل آدم‌ها در اجتماع و در نسل و زمان خودش بپردازد. نکته‌‌ی دیگر که در آثار علیزاده به ویژه در رمان خانه ادریسی ها وجود دارد، توجه به جزئیاتی است که این جزئیات گاها” بسیار کوچک و ریز بیانگر اتفاقی بزرگ و جلوه گر شرایط زندگی شخصیت‌ها است.
بیشتر بخوانید: معرفی رمان سمفونی مردگان اثر عباس معروفی
شاید علیزاده ترجیح می‌داده تا بیشتر از هر چیز به مسائل آدم‌ها در اجتماع و در نسل و زمان خودش بپردازد. نکته‌‌ی دیگر که در آثار علیزاده به ویژه در رمان خانه ادریسی ها وجود دارد، توجه به جزئیاتی است که این جزئیات گاها” بسیار کوچک و ریز بیانگر اتفاقی بزرگ و جلوه گر شرایط زندگی شخصیت‌ها است.
رمان خانه ادریسی ها همچنین به نوعی به بررسی وضعیت انسان به ویژه زنان در محیط سنتی و خرافی اشرافیت می‌پردازد. نگاه او به گونه‌ای است که اشرافیت را با آن ظاهر پر طمطراق، با خرافه و عقب افتادگی هایی که دارا بوده است را با نگاهی تیز به شدت نقد می‌کند.
به نظر می‌رسد که سرنوشت زنان در نسل‌های مختلف یکی از دغدغه‌های غزاله علیزاده در کتاب خانه ادریسی ها بوده است. او در این رمان سرنوشت چند زن از خاندان ادریسی ها را به صورت کلیدی مورد پردازش خود قرار داده است. زنانی که هر کدام به گونه‌ای یا زندگی خود را از دست داده‌اند یا حق شاد زیستن را.
بیشتر بخوانید: تحلیلی بر رمان سووشون اثر سیمین دانشور
خانم ادریسی، رعنا، رحیلا، لوبا و حتی لقا به گونه‌ای قربانی وضعیت سنتی زمان خود شده‌اند. می‌توان گفت که شخصیت‌های رمان “خانه ادریسی ها” علاوه بر فردیتی که دارا هستند به مثابه حلقه‌های زنجیر وابسته و پیوسته به هم نیز تصویر می‌‌شوند. رمان “خانه ادریسی ها” در سال ۹۴ توسط انتشارات توس مجددا” منتشر شده است.
