مفاهیم اقتصاد به زبان ساده؛ معیار و نحوه اندازه گیری تورم
سطح عمومی قیمت ها از طریق اندازه گیری قیمت های خرده فروشی و یا شاخص هزینه زندگی محاسبه می گردد. بانک مرکزی اقلام بسیار متنوعی که در زندگی روزمره انسان ها مصرف می شود را لیست می کند. سپس هر روزه از برخی کارکنان خود می خواهد تا قیمت اقلام مذکور را از نقاط مختلف شهرها تهیه کنند. به این ترتیب قیمت خرده فروشی یا قیمت مصرف کننده اقلام مختلف از سبد مصرفی خانوار در نقاط مختلف مشخص می شود.
در ادامه تعریف مفاهیم اقتصادی امروز قصد داریم به بیان نحوه اندازه گیری تورم بپردازیم. سطح عمومی قیمت ها از طریق اندازه گیری قیمت های خرده فروشی و یا شاخص هزینه زندگی محاسبه می گردد.
بانک مرکزی اقلام بسیار متنوعی که در زندگی روزمره انسان ها مصرف می شود را لیست می کند. سپس هر روزه از برخی کارکنان خود می خواهد تا قیمت اقلام مذکور را از نقاط مختلف شهرها تهیه کنند. به این ترتیب قیمت خرده فروشی یا قیمت مصرف کننده اقلام مختلف از سبد مصرفی خانوار در نقاط مختلف مشخص می شود.
میانگین قیمت های به دست آمده از نقاط مختلف یک شهر (مثل تهران) معرف قیمت آن کالا در آن شهر (تهران) است. حال وقتی قیمت اقلام مختلف با احتساب وزن آن ها در سبد خانوار در محاسبات وارد گردد شاخص خرده فروشی محاسبه می شود. شاخص خرده فروشی که به این ترتیب محاسبه می شود معرف سطح عمومی قیمت ها است.
نکته مهم این است که با تحول اقتصاد و زندگی اقتصادی، در این سبد کالاها بازنگری انجام می شود. به عنوان مثال در گذشته اینترنت وجود نداشت و اقلامی مهجور نظیر روشور در زمره کالاهای مصرفی قرار داشت اما امروزه اینترنت در زمره کالاهای مصرف کنندگان قرار گرفته و هزینه های آن در سبد مصرفی خانوار اضافه می گردد و برخی اقلام از لیست مذکور حذف شده اند. مسئولین بانک مرکزی با انجام پیمایش هایی از خانوارهای مختلف و با استفاده از استانداردهای رایج جهانی سعی در بروز نگه داشتن سبد مصرفی مذکور دارند.
نرخ رشد شاخص خرده فروشی معرف میزان تورم است. معمولا قیمت زمین و مسکن در محاسبات فوق وارد نمی گردد چرا که این ها از جنس دارایی هستند اما اجاره خانه در شاخص مذکور حضور دارد. به همین دلیل با وجودی که قیمت مسکن ممکن است افزایش شدید داشته باشد نرخ تورم کمتر از آن اعلام می گردد چرا که اجاره خانه به همان میزان تغییر نمی کند. متاسفانه برخی از مردم از این مسئله چنین برداشت کرده اند که مسئولین تهیه آمار مربوط به تورم سعی در کم نمایی آن دارند در حالی که چنین نیست. استاندارد مطالعه و اندازه گیری تورم در همه جای دنیا چنین است.
لازم به ذکر است که علاوه بر شاخص قیمت مصرف کننده، شاخص مبتنی بر عمده فروشی و همچنین شاخص قیمت تولید کننده نیز توسط بانک مرکزی برای اندازه گیری تورم محاسبه می شود. در مواردی که رشد قیمت همه کالاها و خدمات موجود در اقتصاد ( نه فقط اقلام مصرفی خانوارها) را بخواهیم مورد تحلیل قرار دهیم، باید از شاخص ضمنی تولید استفاده نمود. برای محاسبه شاخص ضمنی تولید، مقدار اسمی تولید ناخالص داخلی را بر میزان حقیقی آن تقسیم می کنند.
