برتراند راسل: مروری بر زندگی و آثار فیلسوف بریتانیایی

برتراند راسل Bertrand Russell با نام کامل برتراند آرتور ویلیام راسل (۱۹۷۰-۱۸۷۲) فیلسوف، جامعه شناس، منطق دان و مورخ انگلیسی بوده است. او بیشتر عمر خود را در انگلستان گذراند اما ریشه‌ی خانوادگی وی منعلق به ولز بود. برخی راسل را بانی فلسفه‌ی تحلیلی می‌دانند. وی شخصیت و دیدگاهی صلح طلب داشت و به شدت با امپریالیسم و تمامیت خواهی ضدیت داشت. او در دوره‌ی جنگ جهانی اول به سبب همین افکارش از دانشگاه اخراج شد.

برتراند راسل «فکر نمی‌کنم برهانی قاطع وجود داشته باشد که کسی بتواند اثبات کند که خدایی وجود ندارد.»

برتراند راسل Bertrand Russell از نوجوانی به سیاست علاقه داشت. او فعالیت‌هایی نظیر راه اندازی کمپین‌های اجتماعی و سیاسی داشت و به صورت داوطلبانه این فعالیت‌ها را انجام می‌داد. برای مثال او در سال سال ۱۹۰۷ کمپینی در راستای حق رای زنان راه اندازی کرد. شاید یکی از دلایلی که برتراند راسل را به یکی از مشهورترین فیلسوف‌های قرن بیستم بدل کرده است، همین فعالیت‌ها و نقش او در مناقشات گوناگون سیاسی و اجتماعی باشد.

او در دوره‌ی فعالیت‌های خود مورد حمله و هجمه‌های بسیاری نیز قرار گرفت. دلیل این حمله‌ها نیز شاید مسائل مهمی بودند که برتراند راسل درباره‌ی آن‌ها نظر می‌داد و حتی گاهی معترض بود. راسل نظرات مهمی درباره‌ی جنگ و صلح، مرگ‌ومیر، میل جنسی، تحصیلات و شادی‌های انسان مطرح کرده است مقالات و کتب تالیفی او در زمان خود و حتی بعد از مرگش بسیار پر مخاطب بوده اند.

وی را بیشتر از هر چیز می‌توان یک فیلسوف دانست. فلسفه‌ی تحلیلی که از بزرگترین بانیانش راسل است، ابتدا در کشورهای انگلیسی زبان، معرفی و تبدیل به یک مکتب شد. ویژگی‌های این مکتب فلسفی تأکید بر وضوح و دقت در استدلال، استفادهٔ متداول از منطق صوری، تجزیهٔ مفهومی و همچنین توجه به ریاضیات و علوم طبیعی است.

شخصیت‌هایی که بر برتراند راسل و آرای فلسفی او تاثیر داشته اند را می‌توان لایب نیتس، رنه دکارت، گوتلوب فرگه، دیوید هیوم و جورج برکلی دانست. انسان‌ و مذهب‌ در آثار برتراند راسل دو موضوع بسیار مهم هستند که همواره درباره‌ی آن بحث و تفکر می‌کند. عقاید راسل درباره مذهب و وجود خدا را می‌توان در کتابی به نام “چرا مسیحی نیستم؟” که او تالیف کرده است به وضوح دید. اما در نهایت راسل در سال ۱۹۴۷ اذعان می‌کند:

“به عنوان یک فیلسوف، اگر بخواهم برای شنونده‌های فلسفی محض سخن بگویم باید بگویم که خود را یک ندانم گرا توصیف می‌کنم چرا که فکر نمی‌کنم برهانی قاطع وجود داشته باشد که کسی بتواند اثبات کند که خدایی وجود ندارد. از سوی دیگر اگر بخواهم بر فردی معمولی در خیابان اثری صحیح بگذارم فکر می‌کنم که باید بگویم من یک خداناباور هستم چرا که وقتی می‌گویم نمی‌توانم اثبات کنم که خدایی وجود ندارد مجبورم که همچنین به همانسان بگویم که نمی‌توانم اثبات کنم که خدایان هومری وجود ندارند.”

بیشتر بخوانید: رومن پولانسکی مروری بر آثار و زندگی

برخی از آثار مهم ترجمه شده‌ی برتراند راسل در ایران عبارتند از: حقیقت و افسانه، علم و مذهب، آرمان‌های سیاسی، علم ما به عالم خارج، به عنوان زمینه‌ای برای بکار بردن روش علمی در فلسفه، انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ و اسلام، چرا مسیحی نیستم؟ و مسائل فلسفه.