دانستنی‌های سلامتی

تاثیر مشاهده کارتون بر غذا خوردن کودک را بدانید!

نویسنده: تیم تحریریه نت‌نوشت

منتشر شده در ۱۸ فروردین ۱۳۹۷

۴ زمان مطالعه: 3 دقیقه

چند سالی است که کودکان از شیوه جدیدی برای غذا خوردن استفاده می کنند و آن خوردن غذا هنگام تماشای فیلم یا بهتر است بگوییم تماشای فیلم هنگام خوردن غذا.
تحقیقات بسیاری انجام شد تا نشان دهد که فیلم‌های مخصوص کودکان به همان میزان که بی‌ضرر به نظر می‌رسند باعث گرایش کودکان به غذاهای سالم و مفید می شوند و این که این فیلم ها و سبک غذا خوردن آن ها مانع از چاقی می‌شوندیا خیر؟ هر چند به نظر می‌رسد واقعیت چیز دیگری‌ است.

چند سالی است که کودکان از شیوه جدیدی برای غذا خوردن استفاده می کنند و آن خوردن غذا هنگام تماشای فیلم یا بهتر است بگوییم تماشای فیلم هنگام خوردن غذا. تحقیقات بسیاری انجام شد تا نشان دهد که فیلم‌های مخصوص کودکان به همان میزان که بی‌ضرر به نظر می‌رسند باعث گرایش کودکان به غذاهای سالم و مفید می شوند و این که این فیلم ها و سبک غذا خوردن آن ها مانع از چاقی می‌شوند یا خیر؟ هر چند به نظر می‌رسد واقعیت چیز دیگری‌ است. در ادامه همراه نت نوشت باشید.

چاقی کودکان مشکلی روزافزون است. مطالعات اخیر نشان می‌دهد که ۳۲ درصد از افراد ۲ تا ۱۹ ساله اضافه وزن دارند پسران ۱۷ بیشتر از دختران به چاقی کودکی مبتلا هستند. برخی تخمین می‌زنند تا سال ۲۰۲۵، ۲۶۸ میلیون کودک ۵ تا ۱۷ ساله در سراسر جهان با مشکل اضافه وزن روبرو خواهند بود و این مسئله‌ نگران کننده‌ ای در بهداشت عمومی است.

عوامل بسیاری در افزایش وزن کودکان موثر هستند. از این عوامل می‌توان به سبک زندگی والدین، تاثیر اطرافیان، تبلیغات و عدم تحرک اشاره کرد. عامل دیگری که همواره با چاقی مرتبط بوده، مدت نشستن مقابل نمایشگر است. مدتی که کودک در مقابل نمایشگر سپری می‌کند با BMI بالاتر در ارتباط است.

مدت نمایش، BMI و محتوای فیلم

ارتباط بین BMI و طول زمان نمایش می‌تواند علل مختلفی داشته باشد: تبلیغات، غذا خوردن بدون توجه هنگام تماشای فیلم یا کارتون که جایگزینِ فعالیت‌های فیزیکی شده است. مطالعاتی در زمینه تاثیر فیلم ‌ها بر روی تصورات از ظاهر بدن و رژیم غذایی نشان می دهد که چند مرتبه محتوا و پیام‌هایی که باعث افزایش وزن و چاقی می‌شوند در فیلم‌های کودکانه به نمایش در‌می‌آید. هنوز مشخص نیست که آیا این دسته از تصاویر روی کودکان تاثیر می‌گذارند یا خیر ؟ و اگر می‌گذارند این تاثیر چگونه است؟

قرار گرفتن در معرض مضامین جنسی و تصاویر مصرف الکل بر رفتار نوجوانان تاثیر می‌گذارد. پس اگر تاثیر برخی عوامل را در این مورد ممکن بدانیم، منطقی است. از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ در بخش عظیمی از فیلم‌های کودکانه نه تنها محتوای مربوط به چاقی وجود داشته، بلکه غالب بوده است.
محققان دریافتند که این فیلم‌ها غالباً فعالیت‌های کم تحرک و غذاهای ناسالم را به عنوان قاعده و هنجار به نمایش می‌گذارند.

تماشا و دسته‌ بندی فیلم‌های کودکان

گروه محققین فیلم‌های گروه G (مناسب همه‌ی‌ سنین) و PG (فیلم‌هایی که ممکن است برای کودکان مناسب نباشند) را از ۲۰۱۲ تا آگوست ۲۰۱۵ شناسایی کرده و از ۱۰۰ کودک ۹ تا ۱۱ سال پرسیدند که کدام فیلم را دیده‌اند.
گروه، ۳۱ فیلم را بررسی کرد. هر فیلم به بخش‌های ۱۰ دقیقه‌ای تقسیم و علامت گذاری شد. آن‌ها هر صحنه‌ای که موارد، رفتار یا فعالیت‌های مربوط به چاقی و وزن را به نمایش می‌گذاشت مانند پرخوری، نوشیدنی‌هایی با قند بالا یا غذا خوردن هنگام تماشای فیلم ثبت کردند. محققین هم‌چنین به دنبال تصویرسازی‌های منفی از فعالیت‌های جسمانی و غذاهای مفید و شرم ناشی از اضافه‌ وزن گشتند. این گروه تصویرسازی‌های منفی بسیاری را شناسایی کرد. برخی از این تصویر نسبتاً خشن بودند: مثلا در انیمیشن Inside Out پدری با فرزند خود بر سر خوردن کلم بروکلی به مشکل می‌خورد و او را تهدید می‌کند که در صورت امتناع از خوردن بروکلی، از دسر خبری نیست. کودک کاسه‌ کلم بروکلی را با خشم به زمین می‌زند و دیدگاهی منفی که در مورد تغذیه سالم ارائه می‌کند به وضوح قابل مشاهده است.
در سایر فیلم‌ها این دیدگاه منفی نامحسوس‌تر است. محققین صحنه‌ای از فیلم باب اسفنجی بیرون از آب را شرح می‌دهند: صحنه‌ای پانوراما از داخل یک رستوران نشان داده می‌شود. دو ماهی شبیه انسان‌ها مانند مشتری‌های عادی در حال خوردن همبرگر عاشقانه به یکدیگر خیره شده‌اند. در پس زمینه یک ماهی نه چندان جذاب با شکمی بزرگ تنها نشسته است. هنگامی که می‌خواهد همبرگرش را گاز بزند، صندلی زیرش را می‌شکند که به وزن بالای او حتی در زیر آب با جاذبه‌ ضعیف طعنه می‌زند.

با این وضع کودکان چگونه تغذیه خواهند شد ؟

در تمام فیلم‌هایی که این گروه بررسی کردند، حداقل یک بخش بود که به ترویج چاقی، غذا و نوشیدنی ناسالم می‌پرداخت. در اغلب موارد، این نکات تکرار می‌شدند. در حقیقت، در مقایسه با پژوهش پیشین آن‌ها در زمینه‌ی فیلم‌هایی که در سال‌های بین ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ منتشر شده بودند، این ترویج به نظر افزایش یافته بود.
گرچه غذاهای سالم هم در این فیلم‌ها نمایش داده می‌شد، اما این غذاها اغلب با احساسات منفی یا خنثی همراه شده بودند. در مقابل، غذاهایی با ارزش غذایی پایین با تصویری مثبت، مثلاً به عنوان پاداش یا سرو شده در مهمانی‌ها نمایش داده شده بود.
در این فیلم‌ها افراد چاق یا مبتلا به اضافه وزن همواره به صورت شخصیت‌های منفی یا با بهره‌ی هوشی پایین نشان داده شده‌اند. به عنوان مثال شخصیت پاتریک در باب اسفنجی اغلب به صورت فردی ابله و تنبل نمایش داده شده است.
تحقیقات اخیر سعی در اندازه گیری میزان تاثیر این تصاویر روی رفتار کودکان ندارد، بلکه هدف آن نشان دادن تصاویری منفی است که در این فیلم‌ها به کودکان القا می‌شود.
همان طور که ذکر شد، این که آیا رفتار کودکان را تغییر می‌دهد یا خیر، نیاز به تحقیقات بیشتری دارد اما از آن‌جا که نمایش مضامینی چون آمیزش جنسی و الکل روی رفتار تاثیر گذار است، قطعاً امری هشدار دهنده است.

ملیکا رضایی