پلوتو و نپتون هر ۲۴۸ سال جای خود را با هم عوض می کنند!
داستان سیاره بودن یا نبودن پلوتو را احتمالا همه ی شما شنیده اید. مردم کل دنیا اصرار دارند تا پلوتو را کوچکترین سیاره ی منظومه ی خود بنامند، از آن طرف دانشمندان هم اعلام می کنند که پلوتو دیگر جایی در بین سیاره های منظومه ی خورشیدی ما ندارد. حداقل، پلوتو توانسته بود تا چندین سال قبل خود را به عنوان دورترین سیاره ی منظومه ی شمسی به مردم زمین بشناساند.
داستان سیاره بودن یا نبودن پلوتو را احتمالا همه ی شما شنیده اید. مردم کل دنیا اصرار دارند تا پلوتو را کوچکترین سیاره ی منظومه ی خود بنامند، از آن طرف دانشمندان هم اعلام می کنند که پلوتو دیگر جایی در بین سیاره های منظومه ی خورشیدی ما ندارد. حداقل، پلوتو توانسته بود تا چندین سال قبل خود را به عنوان دورترین سیاره ی منظومه ی شمسی به مردم زمین بشناساند. به جز اینکه، اگر شما در بین سال های ۱۹۷۹ تا ۱۹۹۹ زندگی کرده باشید، در آن موقع هم برای چند سال، دورترین سیاره از خورشید در منظومه ی شمسی نپتون بود. در ادامه با نت نوشت همراه باشید.
رقص کیهانی
وقتی به سمت لبه های بیرونی منظومه ی شمسی حرکت کنیم، در آنجا همه چیز در مقیاسی بسیار آرام ترعمل می کنند. برای توضیح بهتر این موضوع باید سرگذشت پلوتو را بشنوید: پلوتو در سال ۱۹۳۰ کشف شد و تا سال ۲۰۰۶ به عنوان آخرین سیاره ی منظومه ی شمسی شناخته می شد. در این ۷۶ سالی که پلوتو سیاره ی منظومه ی ما بود، فقط ۰٫۳ طول مدار خود به دور خورشید را توانست طی کند. در واقع تا سال ۲۱۷۸ طول می کشد تا پلوتو از زمان کشفش به دست بشر بتواند یک دور کامل از مدار خود به دور خورشید را طی کند. یعنی از ۱۹۳۰ تا ۲۱۷۸ طول می کشد تا یک سال زمان در پلوتو طی شود. با همه ی این اوصاف آیا باز هم پلوتو را یک سیاره می دانید؟!
از آن جایی که هر چرخش پلوتو به دور خورشید ۲۴۸ سال طول می کشد، بنابراین دقیقا همین مقدار طول می کشد تا بتوانیم هر تغییر ناگهانی در رفتار این عضوِ سیاره مانندِ منظومه ی شمسی را رصد کنیم. هر چند وقت یک بار، مدار بیضوی پلوتو آن را به خورشید نزدیک تر می کند، به طوری که پلوتو حتی از نپتون هم به خورشید نزدیک تر می شود که همان حضیض خورشیدی یا perihelion پلوتو می باشد.
حضیض خورشیدی نقطه ای است که در آن یک شی در نزدیک ترین فاصله ی خود نسبت به خورشید قرار گیرد. Aphelion هم زمانی است که یک جسم در دورترین فاصله از خورشید جای بگیرد. این دو نقطه (aphelion و perihelion ) به طور کلی در واحدهای فضایی (AU) اندازه گیری می شوند. هر AU فاصله ی متوسط بین زمین و خورشید است که معادل حدود ۹۳ میلیون مایل یا ۱۵۰ میلیون کیلومتر می باشد.
برای مثال، perihelion زمین حدودا ۰٫۹۸ AU می باشد و aphelion آن هم ۱٫۰۱ AU می باشد. بنابراین می توان گفت که مدار چرخش زمین تقریبا دایره وار است و تفاوت زیادی در فاصله ی نزدیک ترین و دورترین نقطه ی آن از خورشید وجود ندارد. اما از آن جایی که مدار چرخش پلوتو خیلی بیضوی است، بنابراین aphelion آن بسیار بسیار بیش تر از perihelion آن می باشد. پلوتو در دورترین نقطه ۴۹٫۵ AU (حدود ۵۰ برابر بیشتر از فاصله ی زمین تا خورشید) و در نزدیکترین نقطه ۲۹٫۷ AU تا خورشید فاصله دارد. در طرف دیگر، مدار چرخش نپتون هم همانند زمین تقریبا دایروی است و فاصله ی آن تا خورشید بین ۳۰٫۴ تا ۲۹٫۸ AU متغیر می باشد. این بدان معنی است که پلوتو در هر چرخش خود به دور خورشید، به اندازه ی ۰٫۱ AU از مدار نپتون به خورشید نزدیک تر می شود.
بین سال های ۱۹۷۹ تا ۱۹۹۹، مدار پلوتو به خورشید نزدیک تر ازمدار نپتون بود.
پلوتوی شگفت انگیز
این واقعیت که مدار پلوتو بسیار طولانی و بیضوی شکل است تنها مورد عجیب درباره ی این جسم آسمانی نمی باشد. مدار این سیاره همچنین دارای شیبی به اندازه ی ۱۷ درجه می باشد، در حالی که مدار هر ۸ سیاره ی دیگر منظومه ی شمسی تقریبا در یک صفحه واقع شده اند. مدار پلوتو شیب تندی نسبت به مدار دیگر سیارات دارد (البته یادمان نرود که پلوتو دیگر به عنوان سیاره شناخته نمی شود) و مثل یک الاکلنگ در جای خود بالا و پایین می رود. هر چند که این مدار عجیب و غریب دلیل رد صلاحیت پلوتو برای سیاره بودنش نیست، اما احتمالا سایز پلوتو عاملی برای رد صلاحیتش بوده است: دانشمندان می گویند که دلیل رفتار عجیب پلوتو به خاطر این است که کوچک بودن این جسم باعث می شود تا جاذبه ی نپتون بر روی حرکت آن تاثیر بگذارد. البته این نظر دانشمندان هنوز قطعی نمی باشد. در ۴٫۵ میلیارد سال گذشته، پلوتوی کوچک تحت تاثیر جاذبه ی نپتون شتاب گرفته و در نتیجه مدار حرکتش با دیگر سیارت منظومه ی شمسی تفاوت پیدا کرده و این شکل عجیب را به خود گرفته است (اما نه بر خلاف دیگر اشیاء کمربند کویپر).
در آخر باید از صمیم قلب بگوییم که: شاید پلوتو دیگر هیچوقت به عنوان یک سیاره در منظومه ی شمسی پذیرفته نشود، اما ما همچنان آن را دوست داریم!
منبع: curiosity.com
