دانستنی‌های سلامتی

فواید روزه: علت روزه گرفتن و انواع روزه در ادیان الهی دیگر را بدانید

نویسنده: پوران ریاضی پور

منتشر شده در ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۸

۴ زمان مطالعه: 4 دقیقه

امروز دیگر هیچ شکی نیست جدای از اعتقادات دینی، یکی از فواید روزه از نظر علمی نوعی سم زدایی بدن است. روزه در ادیان و مکاتب مختلف دنیا چگونه است؟ چه معنایی دارد؟ فلسفه آن چیست؟

فواید روزه موضوع مورد بحث این روزهاست و بسیاری از افراد روزه گیر دوست دارند بدانند که علم و ادیان دیگر در مورد روزه گرفتن چه می‌گویند. ایامی را سپری می‌کنیم که به احتمال زیاد به دلیل تکرار هر ساله آن شاید برایمان عادی شده باشد. در حالی که اگر به عمق فلسفه و هدف آن پی ببریم حس آن همیشه با ما خواهد بود و هر سال منتظر آمدنش هستیم و شاید روزهایی از سال را به یاد آن روزه بداریم. روزه نه تنها در اسلام که در کلیه ادیان، مذاهب و آیین‌ها یک روش روحانی برای تزکیه یا سم زدایی جسم و روح است. در نت نوشت درباره فواید روزه از نظر علمی و روزه در ادیان مختلف بدانید.

فواید روزه برای تناسب اندام و سم زدایی

امروزه طی تحقیقات متعدد از نظر علمی ثابت شده روزه نوعی سم زدایی بدن  است و به طرق مختلف آن را توصیه می‌کنند که استفاده از سوپ‌های ساده، سوپ آب و قلم، یا آب خالص از آن جمله است.

بدن برای انجام فعالیت‌های طبیعی و فعالیت‌های روزانه نیاز به انرژی دارد که از طریق غذا کسب می‌شود. هیچ شکی نیست اگر مدام در حال خوردن انواع و اقسام غذاها، کربوهیدرات ها، شیرینی‌ها و … باشید؛ چاقی رهایتان نمی‌کند. انواع و اقسام رژیم‌ها مثل پالئو، کتوژنیک، مدیترانه‌ای هم خیلی خوب به کار می‌آید و می‌تواند همراه با ورزش تاثیرات مثبتی بر سلامت جسم و روان شما داشته باشد.

مهم این است که بهترین رژیم را با توجه به وضعیت زندگی تان انتخاب کنید. ولی امروز یک تحقیق جالب را در اختیارتان می‌گذاریم تا هر رژیمی را که برای تناسب اندام انتخاب می‌کنید موفق تر از آن بهره بگیرید. با این روش حتی افرادی که ناراحتی معده دارند بدون نگرانی می‌توانند مانع از چاق شدن خودشان شوند.

تحقیقات نشان داده است وقتی میزان انرژی دریافتی بدن را فقط بین ۳۰ تا ۴۰ درصد کم کنید بدن سالم تر شده و حتی طول عمر بیشتری خواهید داشت و به میزان زیاد وزن از دست می‌دهید.

بیشتر کسانی که رژیم می‌گیرند حالا یا با حذف چربی یا کربوهیدرات مسلما پس از مدتی کاهش وزن را تجربه می‌کنند. ولی قبول دارید شخص خسته می‌شود و حتی تاثیرات نامطلوبی مثل ریزش مو و مشکلات پوستی و تغییرات بد روحی را تجربه می‌کند. به هر حال بدن به چربی نیاز دارد تا پوست با طراوت بماند. بدن به کربوهیدرات نیاز دارد تا افت قند خون پیدا نکند.

به همین دلیل یک روش جدید اثبات شده علمی برای داشتن تناسب اندام  روزه است که خوشبختانه ما ایرانی‌ها به دلیل روزه‌های ماه مبارک رمضان با فواید روزه از نظر علمی غریبه نیستیم.

دانشمندان روزه داری متناوب را برای همه افراد توصیه می‌کنند که علاوه بر کاهش وزن، خطر ابتلا به بیماری هایی مثل سرطان، بیماری‌های قلبی عروقی و مشکلات عصبی را به میزان زیادی کاهش می‌دهد.

این نوع روزه داری می‌تواند از یک ساعت تا چند ساعت در روز اجرا شود. مبنای علمی و فواید روزه از نظر علمی را هم برایتان توضیح می‌دهیم.

خوردن غذا درست قبل از ورزش باعث می‌شود تا قند در خون جریان پیدا کرده و صرف مصرف انرژی شود. خوب این که خیلی هم خوب است. ولی میزان اضافه آن در کبد و ماهیچه‌ها به صورت گلیکوژن ذخیره می‌شود. طبیعی است که قند و چربی اضافه را کبد برای مواقع ضروری ذخیره می‌کند تا وقتی شما به غذا دسترسی ندارید از آن‌ها برای صرف انرژی اعمال حیاتی داخلی و فعالیت های  بدنی استفاده کند. شاید بگویید با ورزش میزان انرژی دریافتی از غذا را کنترل می‌کنم ولی معمولا این کار تقریبا غیر ممکن است مگر آن که زیر نظر یک مربی حرفه‌ای باشید.

غذا خوردن بلافاصله پس از فعالیت بدنی باعث می‌شود تا چربی‌هایی که از دست داده اید بلافاصله با غذایی که می‌خورید جایگزین شوند. به همین دلیل خیلی‌ها حتی با وجود ورزش کاهش وزن ندارند.

از طرفی تامین ویتامین‌ها و مواد معدنی باعث رشد بهتر بدن در سن رشد و در سنین دیگر باعث سلامتی هر چه بیشتر بدن می‌شود. به همین دلیل حذف یک ماده یا چند ماده غذایی از برنامه غذایی در کودکان و نوجوانان چاق فقط مانع رشد آن‌ها می‌شود و برای دیگر سنین بیماری و ضعیف شدن بدن را به دنبال دارد.

روزه گرفتن حتی اگر فقط برای یک ساعت باشد، بدون آن که به بدن فرد ضرری وارد کند علاوه بر تناسب اندام، هیچ عارضه جانبی نخواهد داشت.

بیشتر بخوانید: رژیم سم زدایی ۳ روزه

روزه در مکاتب شرق و غرب

در مصر، چین، هند، تبت هر کدام آیین روزه داری را به شکل و سنت خاص خود برگزار می‌کنند. در مصر باستان پس از مردن فرد مهمی همچون فرعون مردم روزه می‌گرفتند و گوشت،‌ انواع نان، غذاهای حاوی گندم و شراب نمی‌خورند و شادی نمی‌کردند.

در چین مکاتبی همچون تائو اعتقاد دارند روزه باعث می‌شود تا به ارواح نیاکانشان توجه کنند. در تبت روزه‌ای چهار روزه وجود  دارد که با دعا شروع می‌شود و به تدریج غذا و آشامیدنی را حذف می‌کنند تا روز آخر که هیچ نمی‌نوشند و نمی‌خورند تا گناهان آن‌ها پاک شود.

لامائیست‌های هند هم ۴ روز در ماه را روزه می‌گیرند. ولی روزه آن‌ها شامل همه غذاها بجز غذاهای حاوی آرد و چای می‌شود. پارسیان هند همین روزه را می‌گیرند ولی غذاهای آردی و چای نمی‌خورند و غروب روزه خود را باز می‌کنند.

بودائیان به طور کلی سعی می‌کنند در روز یک وعده غذا بخورند و معمولا گوشت نمی‌خورند. اضافه بر این هر ماه چهار روز را روزه می‌گیرند. پیروان آئین هندو نیز برای آماگی روحی خود برای دنیای بعد گاهی آنقدر روزه می‌گیرند تا زندگیشان پایان یابد.

سرخپوستان آمریکا و مکزیک نیز روزه را راهی برای تزکیه نفس می‌دانند. در مراسم عزاداری معمولا غذا نمی‌خورند و پرهیز از غذا را راهی برای جبران گناه می‌دانند. تعداد روزه‌های سرخپوستان از یک روز تا چند سال است.

یوگی‌ها هم که گیاه خوار و خام خوار هستند گاهی روزه‌ای به نام سکوت را برگزار می‌کنند. آن‌ها علامتی بر روی لباسشان درج می‌کنند تا افراد دیگر بدانند آن‌ها در حال روزه سکوت هستند و با کسی نمی‌توانند صحبت کنند.

زرتشتیان نیز وقتی یکی از اعضای خانواده یا عزیزی  را از دست می‌دهند به پاس احترام به او سه روز غذای نمی‌پزند و گوشت نمی‌خورند. هر چند شعار همیشگی پندارنیک، گفتارنیک، کردار نیک نوعی روزه و امساک از افکار، اعمال و واژه‌های بد و نفسانی است.

پیروان حضرت یحیی که صائبی یا مندائی هم نامیده می‌شوند در روزهای خاصی از ماه‌ها روزه می‌گیرند که شامل امساک از گوشت، ماهی و تخم مرغ است.

بیشتر بخوانید: روزه متناوب: روشی انقلابی برای لاغری سریع و سلامتی بیشتر که هرگز نا امیدتان نمی‌کند!

روزه در کتاب مقدس

کتاب مقدس که شامل عهد عتیق و عهد جدید است روزه داری پیروان حضرت موسی خلیل الله و حضرت عیسی (ع) را این طور مشخص می‌کند. یهودیان روزه هایی دارند که دین بر آن‌ها تکلیف کرده و در روزهای خاصی با نام‌های خاص بر همه واجب است. دختران از ۱۲ و پسران از ۱۳ سالگی باید روزه بگیرند. این روزه‌ها از طلوع تا غروب آفتاب است. ولی روزه‌های شخصی هم دارند که هنگام فوت والدین یا معلم یا هنگام ازدواج هم عروس و هم داماد می‌گیرند که از غروب آفتاب امروز شروع می‌شود تا غروب آفتاب روز بعد. معمولا شنبه‌ها را روزه نمی‌گیرند و اگر روزهای روزه داری شان به شنبه بیفتد آن را یک شنبه به جا می‌آورند.

در عهد جدید روزه با ۴۰ روز روزه داری پیامبر هنگام مبارزه با شیطان آغاز می‌شود. مسیحیان روزه‌های مختلفی دارند. مثل روزه امساک از غذاهای با منبع حیوانی که در آن فقط آب و میوه استفاده می‌کنند. روزه‌ی دیگری دارند که در آن شراب و غذاهای با منشا گوشتی حذف می‌شود. روزه بسیار سختی هم دارند که برای کفاره گناهان و پاک کردن آنان گرفته می‌شود و نوعی توبه از گناه کبیره به درگاه خداوند است. آن‌ها فقط اجازه دارند هر ۲۴ ساعت فقط یک وعده غذای کوچک میل می‌کنند. دعا و اذکار هم که با مراسم روزه همراه است. روزه عید پاک که به یاد رستاخیز اول پیامبرشان به جا می‌آورند از دیگر روزه‌های مهم مسیحیان است. در فرقه‌های کاتولیک، پروتستان و ارتدکس تفاوت هایی در روزه داری وجود دارد.

در همه این ادیان، مذاهب و فرقه‌ها روزه برای دوری از تمایلات مادی و شیطانی و قوی شدن روح، روان و معنویات است. پاک شدن جسم و روح از کلیه سموم هدف اصلی روزه است.

فواید روزه در اسلام Fasting in Islam

در جاهای مختلفی به روزه در قرآن اشاره شده است که هدف آن ایجاد حس برابری بین غنی و فقیر، درک وضعیت گرسنگان، خالص شدن از هر گونه ناخالصی جسمی و روحی، پاک شدن از گناهان، تقوا پیشگی و مبارزه با نفس است. نفس در قرآن به اماره، لوامه، و مطمئنه تقسیم بندی شده است که یکی از راه‌های رستگاری و رسیدن به همان مقامی است که خداوند انسان را حتی از ملائک جدا می‌کند.

نفس اماره همان نفسی است که انسان را به بدی فرمان می‌هد. نفس لوامه وجدان انسان است که در مقام توبه در می‌آید و با اظهار پشیمانی و ملامت خود سعی در پاک کردن خود دارد. و نفس مطمئنه که غایت اتصال انسان با خداوند است. یاد همیشگی خداوند در افکار و اعمال که او را از هر چه در دنیا و آخرت است مطمئن می‌سازد. این جاست که خداوند از بنده خود راضی می‌شود.

یکی از زیباترین قصه‌های قرآن اشاره به روزه سکوت حضرت مریم است که پس از بارداری، خداوند از او می‌خواهد در برابر پرسش‌های مردم بگوید : «برای خدای رحمن روزه گرفته ام و با هیچ انسانی سخن نمی‌گویم.» روزه سکوت آنقدر اهمیت دارد که بعضی از مراجع دینی روزه سکوت را مجاز دانسته اند.

به همین دلیل در قرآن فواید روزه محدود به امساک از خوردن و آشامیدن نیست، هنگام روزه به خودداری از کلام (روزه سکوت)، تفکر و اعمال نفس لوامه توصیه شده و به جای آن بر تربیت نفس مطمئنه تاکید شده است. رزوه ۳۰ روزه اسلام نوعی مردن و زنده شدن است. آشنایی با مرگ است. دور شدن از امیال شیطانی و رسیدن به پاکی و زیبایی یا همان ذات خداوند است. سفری است که از مادیات شروع می‌شود و به روحانیت می‌رسد.

شعر زیبای مولانا مصداق این سفر روحانی است:

از جمادی مردم و نامی شدم
وزنما مردم به حیوان برزدم
مردم از حیوانی و آدم شدم
پس چه ترسم کی ز مردن کم شدم

باشد که با اتمام ماه مبارک رمضان زندگی جدیدی را آغاز کنیم.

بیشتر بخوانید: برنامه غذایی ۷ روزه، یک رژیم غذایی سالم و عالی برای سلامتی و کاهش وزن