بهبود مهارت مطالعه و راه‌های افزایش درک مطلب
شاید شما هم از آن دسته افرادید که عقیده دارید مطالعه خوب نیاز به مهارت خاصی ندارد و همان روش های همیشگی و معمول مطالعه کافی ست. اما مطالعه صحیح یک فرآیند پیچیده است که به طور همزمان بسیاری از مهارت‌ها را درگیر می‌کند و تمام این مهارت‌ها به یک هدف که درک مطلب است، منجر میگردد.
اینکه با یک بار خواندن، هر آنچه در متن هست را فرا بگیریم یک دغدغه‌ی آشناست. باید بدانیم که درست همانند یک ورزش حرفه ای، مطالعه‌ی حرفه ای نیز، نیاز به تمرین دارد و اما سوال اینجاست که چه مقدار از محتوای کتابهایی را که تا به حال خوانده اید به خاطر دارید؟ بهبود مهارت های مطالعه، از زمان اضافی خواندن کاسته و فرد را قادر می‌سازد تا به روش گزینشی و تمرکزی مطالعه کند. بدین ترتیب، اصول یادگیری مهارت مطالعه صحیح فرد را به افزایش درک و تمرکز سوق می‌دهد. در ادامه با جامع ترین راهکارها جهت بهبود مهارت مطالعه با نت نوشت همراه باشید.
بهبود مهارت مطالعه
شاید شما هم از آن دسته افرادید که عقیده دارید مطالعه خوب نیاز به مهارت خاصی ندارد و همان روش های همیشگی و معمول مطالعه کافی ست. اما مطالعه صحیح یک فرآیند پیچیده است که به طور همزمان بسیاری از مهارت‌ها را درگیر می‌کند و تمام این مهارت‌ها به یک هدف که درک مطلب است، منجر میگردد.
از طرف دیگر، درک مطلب یکی از چالش‌های پیش رو برای کودکان به خصوص مبتلایان خوانش پریشی محسوب شده که آن‌ها را حین یادگیری و تمرکز با مشکل مواجه می‌کند. ما در این مقاله راهنمای جامعی از نکات مهارت مطالعه و درک مطلب ارائه می‌دهیم تا با مروری بر آنان مهارت مطالعه صحیح را بهبود ببخشیم.
بیشتر بخوانید: زندگی خوب ؛ راه‌ها و سبک زندگی شاد که حتما باید امتحان کنید!
خواندن برای مطالعه
در حال حاضر، خواندن دارای طیف گسترده‌ای از روش‌های مطالعه است که متناسب با شرایط انجام می‌پذیرد. سبک نرمال خواندن که معمولا برای خواندن یک رمان مورد استفاده قرار میگیرد، با تمرکز بر روی تمام واژه‌ها از شروع تا پایان انجام می‌پذیرد. اگر بخواهید یک مجله مطالعه کنید، ممکن است از روی صفحات رد شوید تا مقاله مورد علاقه‌تان را پیدا کنید. هنگامی که به یک اسم از اسامی دفترچه تلفن نگاه می‌کنید، تقریبا به طور هدفمند تمام اسامی را نادیده گرفته و بر روی یک اسم تمرکز می‌کنید.
این مهارت‌ها می‌تواند بر روی مطالعه روزانه شما اعمال شود. برای بهبود مهارت مطالعه، اهداف خواندن را مشخص کنید، متون صحیح انتخاب کنید، از سبک صحیح خواندن بهره گرفته و از تکنیک‌های یادداشت برداری استفاده نمائید.
اهداف خواندن
مشخص کردن اهداف خواندن کارایی مطالعه شما را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. همه نوشته‌ها قابل خواندن نیستند. از انتخاب و اولویت بندی اطلاعات با توجه به نیازتان بهره ببرید. اهداف مطالعه می‌تواند شامل یک موضوع مقاله یا سمینار، گزارش مختصر، زمینه موضوع انتخابی و مجموعه‌ای از سوالات درباره یک موضوع خاص باشد.
از اهداف خواندن به منزله کمک در شناسایی اطلاعات مرتبط با نیاز فعلی استفاده کنید.
انتخاب یک متن
برای از سر گرفتن مهارت مطالعه صحیح باید متن را متناسب با اهداف خواندن ارزیابی کنید. به طور مثال، تاریخ انتشار را بررسی کنید و مطمئن شوید آیا اطلاعات آن به روز است؟ خلاصه پشت کتاب ناشر را بخوانید و یا نگاهی گذرا به محتوای متن بیاندازید. صفحات مطالب فصل‌های مربوطه را بررسی کنید. برای یافتن موضوع به فهرست رجوع کنید.
اگر متن مناسب شما نبود، آن را کنار بگذارید. در صورتی که متنی را برای بار اول انتخاب می‌کنید، از مهارت‌های مرور اجمالی و سطحی خواندن بهره ببرید تا به مطالعه صحیح و جزئی تمام بخش‌های آن کمک کند.
مرور اجمالی
مرور اجمالی یکی از تکنیک‌های مهارت مطالعه است که بیشتر وقت‌ها حین خواندن دفترچه تلفن کمکتان می‌کند. در واقع طی مرور اجمالی، به سرعت از بخش‌های نامربوط متن می‌گذرید تا واژه‌ها و یا عبارات مورد نیازتان را پیدا کنید.
مقدمه یا پیش گفتار متن، اولین یا آخرین پاراگراف‌های فصل، نتیجه گیری یا خلاصه متن و فهرست کتاب از جمله مواردی است که طی مرور اجمالی باید به آن‌ها توجه کنید.
در این باره ویدئوی آموزشی ببینید: مهارت های مطالعه
سطحی خواندن
سطحی خواندن یکی از اصول مهارت مطالعه سریع بوده که طی انجام آن به کل منظور متن دست یابید. بگذارید چشمانتان جملات یا عبارات حاوی جزئیات را رد کند و بر روی نکات اصلی یا محوری متن متمرکز شود.
پیش از خواندن جزئیات متن، پیش گفتار آن را بخوانید. با خواندن پیش گفتار به درک تازه‌ای از جزئیات متن می‌رسید.
جزئی خواندن و یادداشت برداری
پس از انتخاب اطلاعات مفید شروع به خواندن جزئیات کنید و از تکنیک یادداشت برداری که جزء مهم مهارت مطالعه نیز محسوب گردیده بهره ببرید.
زیر مهم‌ترین کلمات و یا عبارات خط بکشید و یا آن‌ها را هایلایت کنید. مهم نیست روی اصل متون و یا فتوکپی چنین کاری انجام دهید، فقط روی متون قرضی این کار را انجام ندهید.
در صورتی که نمی‌خواهید متن را علامت گذاری کنید، از کلمات کلیدی برای عنوان‌ها استفاده نمائید. شما می‌توانید یک یا دو کلمه کلیدی انتخاب کنید.
حین خواندن، سوالات ترغیب کننده‌ای را مطرح و ثبت کنید. این سوالات باعث میگردد تا بیشتر پیگیر خواندن شوید.
خلاصه نویسی یکی از نکات مطرح مطالعه صحیح می‌باشد. پس از خواندن سعی کنید تا خلاصه ی متن را بنویسید. پس از مطالعه کمی مکث کنید و هرآنچه را که فهمیدید بنویسید. برای آنکه خلاصه‌ای بهتر بنویسید نوشته‌ها را یکبار مرور کنید تا جایی را از قلم نیاندازید.
تکنیک‌های فوق باعث ایجاد تعامل فعال بین شما و مطالعه صحیح شده و رکوردی بی‌سابقه از عملکرد شما به جا می‌گذارد.
سعی نکنید حجم زیادی از متون را بخوانید. این امر باعث استفاده موثرتر از وقتتان نمی‌گردد. همیشه از تکنیک یادداشت برداری استفاده کنید تا سطوح درک و تمرکزتان را افزایش بدهید.
بیشتر بخوانید: بهترین سن یادگیری زبان دوم
افزایش سرعت خواندن
افزایش سرعت خواندن شاید از مهارت مطالعه صحیح هم مهم‌تر باشد. مطالعه گزینشی و متمرکز بودن از عاداتی است که ناچارا منجر به کاهش سرعت خواندن میشود. اگر قصد دارید سرعت مطالعه را افزایش بدهید از برخی تکنیک‌های افزایش سرعت مطالعه بهره ببرید.
متوسط سرعت مطالعه برای هر ۲۴۰ تا ۳۰۰ لغت یک دقیقه است. یک خواننده با سرعت متوسط چشمان خود را روی هر لغت کمی ثابت نگه می‌دارد اما نگه داشتن چشم بر روی ۴ یا ۵ کلمه بدون درک کاری ساده است.
افزایش سرعت مطالعه بدین معنا نیست که سرعت حرکت چشمتان را بیشتر کنید؛ بلکه شما باید سرعت تثبیت چشم روی هر لغت را بالا ببرید و همزمان به درک مطلوب از مطلب برسید.
یکی از ساده‌ترین روش‌های افزایش تثبیت روی لغت این است که صفحه‌ای از یک متن را بردارید و طول آن را به ۳ قسمت تقسیم کرده و دو خط پائین صفحه رسم کنید. با استفاده از یک مداد یا خودکار هر خط را بخوانید و همزمان چشم‌ها را در بخش وسط خطوط هدایت کنید.
افزایش سرعت مطالعه
نگران افزایش سرعت مطالعه نباشید. به جای آن سعی کنید از روش ۳ خطی استفاده نمائید. این تمرین را انجام بدهید و سپس به مرور زمان بدون خطوط تمرین را تکرار کنید تا وقتی که این امر تبدیل به عادت شود و مهارت مطالعه صحیح شما به طور عادی افزایش یابد.
رمزگشایی
رمزگشایی یکی از مراحل حیاتی مهارت مطالعه است. رمزگشایی تا زمانی که کودکان از نحوه نوشتار لغت آگاهی نداشته باشند، کارآمد بوده و از طریق آوا انجام میگیرد. می‌توان گفت رمزگشایی پایه و اساس دیگر مهارت‌های مطالعه است.
رمزگشایی بر اساس مهارت زبانی اولیه تحت عنوان آگاهی واج شناختی شناسایی میشود. آگاهی واج شناختی باعث شده تا کودکان تک صدای لغات را بشنوند و با صدای لغات و هجاها بازی کنند.
رمزگشایی بر توانایی اتصال تک صداها به حروف متکی است. به طور مثال، بچه‌ها باید بدانند حرف خ باعث شده تا صدای خ در واژه خورشید داشته باشد. درک ارتباط بین یک حرف یا حروف و صداها گام مهمی در جهت شنیدن است.
اکثر کودکان گستره مهارت آگاهی واج شناختی را از طریق کتاب‌ها، آهنگ‌ها و ریتم‌ها یاد می‌گیرند. با این حال، تعداد معدودی از کودکان ممکن است با مشکل خواندن اعم از ریتم، شمارش هجا و شناسایی اولین صدای کلمه مواجه شوند.
بهترین روش برای کمک به این کودکان آموزش و تمرین مهارت‌های خاص است. این کودکان باید یاد بگیرند چگونه صداها را شناسایی کرده و با صداها کار کنند. والدین باید از طریق بازی کلمات و خواندن، آگاهی واج شناختی را در آنان افزایش بدهند.
بیشتر بخوانید: زندگی سالم ؛ ساده‌ترین مهارت‌ها برای داشتن یک زندگی سالم و آسوده!
روان خوانی
برای روان خوانی، افراد و به خصوص کودکان باید بتوانند فورا کلمات و یا صدایشان را تشخیص بدهند. روان خوانی سرعت مطالعه را افزایش می‌دهد. بنابراین، روان خوانی یکی از تکنیک‌های مهارت مطالعه است که متن با سرعت بیشتری خوانده و همزمان درک میشود. روان خوانی حتی برای آن دسته از کلماتی که بچه‌ها آن را نمی‌شناسند و طرز صدا دادنشان را نمی‌دانند هم مهم است.
شنیدن و یا رمزگشایی هر کلمه می‌تواند معطوف به تلاش فرد باشد. شناختن کلمه، توانایی تشخیص فوری آن طی یک نگاه بدون در نظر گرفتن صداست. هنگامی که فرد بتواند با سرعت و بدون اشتباهات زیاد متن را بخواند، روان خوان محسوب میشود.
روان خوانان خواننده‌هایی هستند که به سادگی و با سرعت خوب می‌خوانند. آن‌ها گروهی از کلماتی را در کنار هم می‌چینند تا از لحاظ معنا مفهوم یابد. معمولا در این شیوه خواندن فرد به جای خواندن با صدای بلند از صدای مناسب برخوردار است. روان خوانی یکی از تکنیک‌های مهارت مطالعه بوده که برای درک مطلب نیز ضروری است.
لغات
برای درک مطلب پیش رو، باید بیشتر لغات متن را درک کنید. تسلط قوی به لغات یک جزء کلیدی از مهارت مطالعه صحیح و درک مطلب محسوب میگردد.
بیشتر افراد به خصوص کودکان مایل هستند تا لغات جدیدی یاد بگیرند. با برقراری ارتباط و مکالمات مکرر در موضوعات مختلف قادر خواهید بود تا لغات بیشتری بیاموزید. سعی کنید کلمات و ایده‌های جدیدی بیان کنید. بازی با کلمات و جوک گفتن از راه‌های دستیابی به این مهارت است.
خواندن و مطالعه مشترک نیز، دانش لغات کودکان را بهبود می‌بخشد. سعی کنید با صدای بلند بخوانید و وقتی به کلمات جدید رسیدید، صبر کنید و آن‌ها را برایشان معنی کنید. حتی اگر کلمات جدید معنی نشوند، کودک کنجکاوی خود را برای کشف آن از دست نمی‌دهد.
روش‌های فوق می‌تواند برای معلمان و دبیران نیز کارآمد باشد. معلمان می‌توانند با بهره گیری از روش‌های متفاوت کلمات جدیدی را برای تدریس انتخاب کنند و با نکات دستوری یا سوال و پرسش آن‌ها را تفهیم کنند. حتی بازی با کلمات در کلاس‌های درس می‌تواند نمونه‌ای از تدریس باشد که دانش آموزان را به درک بیشتر تشویق می‌کند.
انسجام و ساختار جمله
درک ساختار جمله ممکن است یکی از مهارت‌های نوشتاری به نظر برسد و درک ارتباط مفاهیم درون و بین جملات انسجام نامیده میشود و هردوی این مهارت‌ها در درک مطلب موثرند. دانستن مفاهیم جملات باعث گیرایی بیشتر فرد شده و باعث میشود روی متن تسلط بیشتری داشته باشد.
این مهارت که جزئی از مهارت نوشتاری و حتی مطالعه دسته بندی شده، بیشتر از طریق جمله سازی به کودکان آموزش داده میشود.
استدلال و دانش قبلی
بیشتر خوانندگان آنچه را که می‌خوانند از پیش می‌دانند. بنابراین، داشتن پیش زمینه برای آنان نسبت به متن پیش رو مهم است. آن‌ها باید به توانایی خواندن بین خطوط نیز واقف باشند و با یک خواندن کلی معنای متن را دریابند. حتی اگر معنی تک تک کلمات را نمی‌دانند!
فرد قادر است با بهره گیری از خواندن، مکالمات، فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی و هنر دانش کسب کند. تجربه زندگی و فعالیت عملی فرد را قادر به کسب دانش می‌کند.
اگر قصد دارید به کودکتان آموزش بدهید، از تجارب شخصی و یا مشترک خودتان با او صحبت کنید. به او کمک کنید تا بین دانش فعلی و دانش جدید ارتباط برقرار کند و از او سوالات پایان باز بپرسید تا نیاز به تفکر و توضیحات بیشتری داشته باشد.
تمرکز و حافظه
این دو مهارت بخشی از عملکرد اجرایی خواننده حین خواندن هستند. در واقع تمرکز و حافظه دو مهارت مجزای مطالعه می‌باشند. تمرکز باعث گردیده تا فرد اطلاعات لازم را از متن دریافت کند. با این حال، حافظه باعث شده تا فرد اطلاعات را نگه داشته و از آن جهت ایجاد مفهوم و دانش از متن پیش رو استفاده کند.
می‌توان گفت خوانندگان تا زمانی که مطلبی را درک نکنند، قادر به تشخیص آن نیستند. بنابراین، آن‌ها باید عقب‌تر برگردند و مجددا بخوانند تا از هرگونه سردرگمی حین مطالعه رها شوند. راه‌های بسیاری برای تقویت حافظه وجود دارد. خوانندگان مجبور به انجام فعالیت‌های دشوار به منزله تقویت حافظه نیستند. آن‌ها حتی از طریق برخی بازی‌ها و فعالیت‌ها قادر هستند تا حافظه خود را بهبود ببخشند.
در این باره ویدئوی آموزشی ببینید: تقویت قدرت تمرکز
برای افزایش تمرکز سعی در خواندن مطالب جالب و انگیزشی کنید. خودتان را تشویق کنید تا وقتی هنوز اصل متن برایتان روشن نیست، دوباره آن را بخوانید. حتی در صورت نامفهوم بودن متن، عملکردی مشابه با “با صدای بلند فکر کردن” انجام بدهید و مطمئن شوید که متن را فهمیده‌اید.
نتیجه گیری
با مروری بر نکات مهارت مطالعه می‌توان متوجه شد با گستره‌ای از مهارت‌های مرتبط روبرو هستیم که برای مطالعه صحیح باید تمام آن‌ها را به کار گرفت تا بتوان درست خواند و فهمید.
نمی‌توان گفت مطالعه غیرصحیح محدود به کودکان است. حتی برخی از بزرگسالان نسبت به متن پیش رو بی‌انگیزه بوده و حین خواندن با عدم تمرکز از هدف اصلی متن دور می‌شوند. احتمالا فرد خواننده برای پیش گرفتن مطالعه صحیح باید تمام مهارت‌های خواندن را بررسی کرده و درباره آن‌ها به نتیجه برسد. به طور مثال، ممکن است فردی از توانایی درک مطلب برخوردار نباشد و فرد دیگری سرعت کمی در مطالعه داشته باشد. پس از آنکه مشکل فرد خواننده مشخص شد، می‌توان به رفع آن اقدام ورزید.
