تحلیل تئاتر خانه برناردا آلبا به کارگردانی دکتر علی رفیعی
نمایشنامه خانه برناردا آلبا نوشته فدریکو گارسیا لورکا (با نام کامل اسپانیایی: Federico del Sagrado Corazón de Jesús García Lorca) نویسندهی مشهور اسپانیایی است. این نمایشنامه یکی از سه گانهی مشهور و محبوب لورکا است. این سه گانه حاوی سه نمایشنامه به نام های عروسی خون، یرما و خانه برناردا آلبا است. دکتر علی رفیعی در سال ۱۳۷۷ عروسی خون را به صحنه برد و پس از آن در سال ۱۳۹۳ یرما را اجرا کرد. امسال نیز او سومین نمایشنامهی لورکا از این مجموعه که خانهی برناردا آلبا است به روی صحنه برده است. این نمایش اکنون در تالار وحدت تهران هر شب اجرا میشود. در ادامه با تحلیل تئاتر خانه برناردا آلبا با نت نوشت همراه باشید.
بیشتر بخوانید: تئاتر ابزورد چیست ؟
پیش از تحلیل تئاتر خانه برناردا آلبا باید گفت علی رفیعی که بدون شک یکی از برجسته ترین افراد در هنر تئاتر ایران محسوب میشود، متولد دی ماه ۱۳۱۷ اصفهان است. وی دارای مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد جامعهشناسی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای تئاتر از دانشگاه سوربن پاریس، دیپلم عالی کارگردانی از دانشگاه بینالمللی تئاتر فرانسه و دیپلم بازیگری از مدرسه شارل دولن فرانسه است. این کارگردان و نویسنده همواره سعی داشته تا با دانشی که مدام در حال کسب آن است، تئاتر کشور را به نوعی ارتقا بخشد. شاید در تحلیل آثار علی رفیعی بتوان گفت که این کارگردان به گونه ای نقاش صحنه است. او در نمایش خانه برناردا آلبا و همچنین تمام آثارش قادر است تنها از طریق صحنهی نمایش هر مخاطبی را مجذوب کند. اما این تنها ویژگی آثار علی رفیعی نیست.
بیشتر بخوانید: مروری بر زندگی و آثار محمد چرمشیر
تحلیل تئاتر خانه برناردا آلبا
تحلیل خانهی برناردا آلبا ساختهی علی رفیعی نکات فراوانی وجود دارد. نمی توان خانهی برناردا آلبا را تنها اجرایی صرف از یک اثر مشهور دانست. بلکه خانهی برناردا آلبای رفیعی خود، دارای تشخصی است که این اثر را به اثری مستقل تبدیل کرده است. گفتنی است که این تشخص آثار علی رفیعی که بیشتر هم آثار نویسندگان دیگر چون شکسپیر (رمئو ژولیت)، گلشیری (شازده احتجاب) و آثار دیگری از نویسندگان دیگر بوده به هیچ وجه اتفاقی نیست.
علی رفیعی در هر کدام از این آثار توانسته روایتی تازه مناسب با وضعیت جامعهی کشور، مسائل فرهنگی ایران داشته باشد. در معرفی و تحلیل خانه برناردا آلبای علی رفیعی باید به این نکته پرداخت که تمامی شخصیت های داستان زن هستند. در ابتدای داستان سه نسل از زنان یک خانواده معرفی میشوند. در ابتدا مادربزرگ خانواده از کابوس هایش برای دختران جوان خانواده میگوید. او به ظاهر عقلش را از دست داده است اما حرف هایش معانی بسیاری دارند. او از عشقی پرشور میگوید. عشق عنصری است که در خانهی برناردا آلبا همه تشنهی آن هستند اما همه از آن محروم شده اند حتی خود برناردا که مانع اصلی و مخالف عشق است.
بیشتر بخوانید: نمایشنامه سوء تفاهم اثر آلبر کامو ، زمانی که زمان همه چیز را در خود می بلعد
در تحلیل تئاتر خانه برناردا آلبا باید گفت پدر خانواده در همان ابتدای داستان میمیرد. برناردا پس از این مرگ میخواهد حکمران خانه باشد. اما حکمرانی او یک استبداد یاده نیست. او تمام اعضای خانواده را از ارتباط با بیرون از خانواده منع میکند. به عبارتی او اعضای خانه، خود خانه و خودش را آنقدر منزوی میکند که به گفتهی خود حتی روزنه ای به دنیای بیرون نداشته باشند. او مانند تمام دیکتاتورها و مستبدها خواهان قطع ارتباط قلمروی خود با خارج از آن است. ممکن است که مخاطب با دیدن رفتار برناردا فکر کند که به راستی برناردا دنبال چه چیز است. او با محروم کردن خود و فرزندانش از زندگی طبیعی چه میخواهد؟ شاید بتوان گفت که برناردا نیز مانند دیکتاتور های کوچک و بزرگ دیگر، خود یک قربانی است. او خود نمی داند که در نهایت بیشترین ضربه را خودش خواهد خورد و تنها نبرد میکند. او مذهب، سنت و اخلاقیات را دستمایه قرار داده تا بتواند از طریق آنها دیوارهایی بسازد و در آن حکومتی بر پا کند.
در ادامه تحلیل تئاتر خانه برناردا آلبا باید گفت ندیمهی او زنی است که سالها با این خانواده زندگی میکند و در تمام طول داستان سعی دارد که به برناردا بفهماند این دیوارهایی که بنا کرده او را از خطر در امان نگه نمی دارد و خانواده اش در حال پاشیدن و در آستانهی یک فاجعه قرار دارند. اما برناردا بازهم انکار میکند و نمی خواهد واقعیت را بپذیرد. طرف دیگر داستان دختران برناردا هستند که هر کدام به دلایل مختلف از جمله دلایل فرهنگی، جامعی شناختی وبه ویژه محدودیت هایی که در خانه داشته اند دارای مشکلات زیادی هستند. آنها خوشبختی را تنها بیرون از خانهی خودشان و جایی که به نوعی در آن اسیر شده اند میجویند. دنیای آنها به قدری کوچک شده که هر پنج تا خواهر دلباختهی یک مرد شده اند که تنها صدای پای اسب او را میشناسند و شبهی از آن را دیده اند. بین خواهران در خانهی برناردا آلبا غوغایی برپا شده و این این رقابت تا فاجعه یی بزرگ پیش میرود. فاجعهیی که اگر برناردا جور دیگری بود هرگز اتفاق نمی افتاد. در این نمایش بازیگرانی چون رویا تیموریان، مریم سعادت و مائده طهماسبی و ریحانه سلامت به ایفای نقش میپردازند.
بیشتر بخوانید: تحلیل نمایشنامه عروسی خون اثر فدریکو گارسیا لورکا
