از نظر علمی چرا از شنیدن برخی ترانه ها خسته نمی شویم؟ راز ماندگاری ترانه های جاودان
ترانه های جاودان مثل لالایی مادرانه بعضی از سرودها، قطعات موسیقی درست مثل خلق شگفت انگیزشان، چنان تاثیری دارند که گوش دادن به آن ها محدود به نسل خاصی نمی شود.
دقت کرده اید گاهی هر کجا می روید یک ترانه را می شنوید. در واقع ترانه ای گل می کند و همه آن را در هر مکانی: اتومبیل شخصی، رستوران ها، مهمانی ها، یا گوش دادن با هدفون به تنهایی به آن گوش می کنند. بعضی از ترانه های جاودان که حتی ماندگاری بیشتری دارند. به طوری که چند نسل متوالی آن را دوست دارند. ترانه های جاودان که به قول معروف هیچگاه کهنه نمی شوند.
در نت نوشت امروز علت ماندگاری ترانه های جاودان را بخوانید و نظر خود را با ما در میان بگذارید.
تکرار ترانه های جاودان بدون کهنه شدن
دوست داشتن یک موسیقی و به اصطلاح گل کردن آن تنها محدود به یک ترانه های جاودان نمی شود. حتی گاهی یک آگهی تبلیغاتی چنان شعر دوست داشتنی دارد که مدت ها به اصطلاح رایج بین آدم ها تبدیل می شود. گاهی حتی خواندن یک کتاب کودکانه دارای شعر مثل «حسنی نگو بلا بگو» به دیالوگ های ماندگار بین افراد تبدیل می شود. در مورد ترانه به دلیل همراهی کلام با موسیقی نوعی اعجاز شکل می گیرد. رمز و رازی که واژه های معنا دار با ضرب آهنگ موسیقی روح نواز و گوش نواز می شود. ولی واقعا چرا گاهی یک ترانه های جاودان هیچگاه کهنه نمی شود و با وجود آن که متعلق به دوران خاصی است نسل های متوالی آن را گوش می کنند و حتی شخص علاقه عجیبی به آن پیدا می کند به طوری که حاضر است بارها بارها دگمه تکرار repeat را بزند.
بعضی از ترانه ها هم تاریخ انقضا دارند. یکی دو بار گوش می کنید. برای مدت کوتاهی روی دور هستند و بعد هم به فراموشی سپرده می شوند. واقعا علت ماندگاری بعضی از ترانه های جاودان چیست؟ چرا تاریخ انقضا ندارند؟
من می خواهم زنده بمانم
کمی باورش سخت است ولی راز ماندگاری یک ترانه ارتباط مستقیمی با تکامل دارد. یک موجود زنده برای حفظ و بقای نسل خود یاد می گیرد چگونه از خود مراقبت کند تا زنده بماند، به چیزی برای ادامه حیاتش اعتماد داشته باشد و به چه چیزی نه. حتی راه های مقابله با سختی ها را هم یاد می گیرد تا بیشتر و طولانی تر زنده بماند. اگر فرد چیزی را تجربه کند که برایش خطری نداشته باشد و احساس خوبی برای زندگی به او بدهد مسلما برای بار دوم هم از آن استفاده خواهد کرد. چیزی که روان شناسان به آن «تاثیر صرف مواجهه شدن» mere exposure effect می نامند. گرچه برای هیچ کس عجیب نیست اگر ۵ شب پشت سر هم یک غذا را بخورید خسته می شوید و اعتراض می کنید.
ولی در مورد موسیقی و ترانه های ماندگار این اتفاق نمی افتد. شخص و حتی نسل ها از آن خسته نمی شوند. چون ترانه با دو عامل مهم یعنی زبان و موسیقی در ارتباط است. زبان که چامسکی اعتقاد دارد در انسان ذاتی است و به طور غریزی در مغز برنامه ریزی شده است. و موسیقی که بروس ریچمن می گوید صدای برخاسته از طبیعت است. صدای پرندگان، حشرات، وال ها، امواج آب و حتی برخورد برگ های درختان و صداهای حیوانات.
ارتباط این دو پدیده طبیعی در بشر اولیه باعث شد تا حتی برای ارتباط گرفتن با یکدیگر و شناخت بیشتر از محیط زندگی شان صداهای طبیعت را بشناسند. صداهایی که گاه زیبا بود و گوش نواز مثل آواز پرندگان که زنگ بیداری بود یا صدای غرش یک خرس که می گفت هشیار باش و از خودت مراقبت کن.
بعضی ها حتی اعتقاد دارند ریشه موسیقی که امروزه ما به عنوان ترانه گوش می کنیم تلاش بشر برای حذف صداهای ناخوشایند طبیعت بوده است. از دیگر دلایل، آن چه همه متفق القول به آن باور دارند و البته هنوز هم می توان مشاهده کرد استفاده از موسیقی و واژه برای هماهنگی هر چه بیشتر در انجام کارهای گروهی است. آن چه که هم اکنون همچنان ماهیگیران جنوب ایران با خواندن قطعاتی ریتمیک هنگام کشیدن تورهای سنگین ماهیگیری انجام می دهند.
رمز و راز تترانه های جاودان همین است که واژه یعنی زبان و صدایی که آهنگین می شود یعنی موسیقی؛ هر دو ابزار ارتباطی بشر برای زنده ماندن بوده است.
تاثیر ماندگاری ترانه های جاودان
مغز تقریبا همیشه تنوع را دوست دارد. زود از تکرار خسته می شود. مغز چالش را دوست دارد. به همین دلیل است که گاهی یک ترانه یک روز دوام دارد ولی ترانه های جاودان دیگر سال ها و حتی قرن ها. علت آن را باید در پیچیدگی آن قطعه جست و جو کرد. انتخاب دقیق و درست واژه، معناهای پر مفهوم، ملودی که حس نت ها، ضرباهنگ و زیر و بم ها را القا می کند، و البته تجربیات احساسی فرد از جمله عوامل ماندگاری یک ترانه یا یک قطعه موسیقی است.
طی تحقیقی که دانشگاه میشیگان آمریکا در سال ۲۰۱۳ بر روی تعداد زیادی شرکت کننده انجام داد مشخص شد افراد بیشتر تمایل به شنیدن تکراری ترانه ها یا سرودهایی دارند که شاد و پرانرژی است و آن ها را وادار به تحرک می کند. به همین دلیل است که در سالن های ورزشی بسته به نوع ورزش از موزیک های متنوع استفاده می شود. ولی نتیجه جالبی که در این تحقیق به دست آمد ماندگاری بعضی از ترانه های جاودان غمگین بود. این جا است که جدای از زیبایی و پر معنا بودن واژه ها و موسیقی پای احساس فرد به میان می آید.
دانشمند عصب شناس دانیل جی. لیویتین Daniel J. Levitin با بررسی تاثیر موسیقی بر عملکرد مغز اعتقاد دارد موسیقی یا موزیک حتی از واژه مهمتر است. پر بیراه هم نیست. انسان از ابتدا با صداهای طبیعی زندگی را کشف کرده است و در اولین سال های زندگی نیز بیشتر با صدا آشنا است تا با واژه. حتی کودک در سال های اول زندگی لحن و آهنگ صدا معنای بیشتری برای او دارد تا خود واژه.
بازده احساسی فرد پس از گوش دادن به موسیقی و حالت روحی که پیدا می کند نیز از دیگر یافته های محققانی مثل الکس فرادرا Alex Fradera است. او می گوید این احساس قابل اعتماد است چون پس از گوش دادن به موسیقی شخص کاملا تغییر روحیه را از خوب به بد یا برعکس تجربه می کند. طبیعی است که وقتی یک آهنگ حالتان را خوب می کند دوست دارید مرتب به آن گوش دهید.
امروزه حتی ثابت شده است موسیقی بر روح و روان انسان، حتی بر رشد گیاهان تاثیر می گذارد. حتی در مراکزی مثل خانه سالمندان یا بیمارستان ها از موسیقی به عنوان طب مکمل درمانی کمک گرفته می شود.
گذشته از موسیقی کلاسیک که قرن ها است آن ها را گوش می کنیم هتل کالیفرنیا گروه ایگلز Eagles یا الهه ناز بنان یا گل مریم نوری وترانه هایی دیگر که در حوصله مقاله نمی گنجد، چیزی نیست که از خاطره ها برود. هم پدر و مادرهای مان به آن گوش داده اند هم ما آن ها را دوست داریم هم به احتمال زیاد فرزندان نسل آینده آن ها را گوش خواهند داد.
تاثیری شگفت انگیز بر روح و روان و گوش نواز که گاهی یک ترانه یا موسیقی را به یک شاهکار و جزء ترانه های جاودان همیشه ماندگار تبدیل می کند.
منبع:
curiosity.com
موسیقی ایران
منتصر
۱۷ تیر ۱۴۰۲ at ۱۵:۱۳
هیچ جواب قانعدکننده ای در مقاله نبود