فیلم The Tree of Life درخت زندگی ساخته‌ی ترنس مالیک

فیلم The Tree of Life یا درخت زندگی اثر ترنس مالیک Terrence Malick فیلمی است با رویکرد هستی شناسانه و فلسفی به زندگی انسان که برای بیان برداشت خودش از زندگی از مرگ و هراس و نیستی شروع می‌کند و با خلق یک موقعیت خاص (ضایعه‌‌ی مرگ جوانی نوزده ساله است) افکار و روحیات اطرافیان را در این موقعیت ویژه و حساس بررسی می‌کند. در ادامه با معرفی و تحلیل فیلم The Tree of Life با نت نوشت همراه باشید.

موقعیت دراماتیک فیلمنامه در درخت زندگی در اصل مرگی است که این سیکل را به تعویق انداخته است و نظم و هماهنگی موجود را برهم زده و کاراکترها را دچار بحران و آشفتگی روحی کرده و با این حال به پرسش و پاسخ و بازنگری در مفهوم بودن و نبودن می‌پردازد.

 فیلم The Tree of Life درخت زندگی

این نوع موقعیت نابِ دراماتیک خلق شده در فیلم The Tree of Life ، به تعبیر دیوید بورودل، “موقعیت سرحدی” نام می‌گیرد. موقعیت سرحدی، در واقع موقعیتی است که یکی از ویژگی‌های فیلم هایی با روایت هنری بر اساس الگوی فیلمنامه نویسی غیر هالیوودی به شمار می‌آید.

موقعیت مبتنی بر اساس الگوی هالیوودی نیست، که با الگوی اروسی نوشته شود و نقطه‌‌ی اوج اروتیک وار داشته باشد و بعد به فرود برسد. در این موقعیت کاراکترها به مسیری مایل می‌شوند و سوق پیدا می‌کنند که در بینشی درونی به ذات هستی و کاِئنات و دلایل وجودی و ماهیتی خود فکر می‌کنند.

از دیگر ویژگی‌های این نوع فیلم نامه ها، کاراکترهای منفعل و عدم التزام شان به اکت‌ها و کنش‌های دراماتیک برای دگرگون کردن شرایط موجود است که این نمونه در فیلم The Tree of Life به وضوح نمایان است.

بیشتر بخوانید: فیلم Panic Room اثر دیوید فینچر؛ اتاق مرگ با احترام به فارست ویتاکر

فی الواقع می‌توان گفت این گونه روایت سینمایی در تلاش است تا پاسخ فرهنگی غنی و مناسبی برای مخاطبان خاص یا بهتر است بگوییم قشر فرهیخته‌‌ی سینمای مدرن باشد.

مخاطبانی که به سبب پیشرفت مدنیت و پیشرفت علوم و فناوری و توسعه‌‌ی سطح تحصیلات و دانش، سوپر دانا هستند و ذهنیتی بسیار پیچیده تر و ادراک عمیق تری نسبت به امور دارند و پاسخ‌های بدوی افسانه‌ای درباره‌‌ی رمز و راز هستی اغنایشان نمی‌کند و در عین تشویش و هزاران فکر و خیال، ترس بیشتری نسبت به مرگ دارند. از این رو است که در سال‌های اخیر یکی از سوژه‌های بسیار مورد توجه سینما مفهوم مرگ و چگونگی مواجهه انسان با مرگ و پذیرش و تحمل آن است که در موارد بسیاری در قالب داستان شخصیت هایی بروز و تجلی پیدا می‌کند که از مرگ زودرس خود ناشی از بیماری درمان ناپذیری مثل سرطان است پیش آگاهی می‌یابند.

بیشتر بخوانید: فیلم The Illusionist ساخته‌ی نیل برگر ، نبرد اساطیری خیر و شر

فیلم The Tree of Life یا درخت زندگی در تلاش است تا مخاطب را مجذوب و مسحور ایماژهای منحصر به فرد، ترکیب خاص تصاویر، رنگ‌ها و حرکت‌های آرام دوربین و ریتم کند و تفکر آمیز، در پس زمینه‌‌ی کلام شاعرانه کند و بیش تر احساس و شهود او برای درک مفهوم مبهم فیلم بر می‌انگیزد.

از این رو، فیلم The Tree of Life بیشتر از این که متکی بر تحلیل علت و معلولی رویدادها باشد، متکی بر محوریت عکاسی، تصاویر زیبا و تدوین است و چنین به نظر می‌رسد که با فیلم نامه‌ای پیچیده رو به رو هستیم که طرح داستانی نامتعارف دارد.

فیلم The Tree of Life در واقع از کنار هم چیدن مجموعه‌ای از ایده‌های تاثیرگذار و ناب، ایماژ‌های زیبا و تصویرهای سه بعدی شکل گرفته است. حدود یک پنجم از فیلم نامه پیشنهادهایی برای خلق تصویرهای سه بعدی و ساختگی است که با تصاویر مستند ترکیب می‌شوند.

این تصاویر از دوره‌‌ی تکامل موجودات زنده از یاخته‌های تک سلولی اعماق دریاها استارت می‌خورند و تا حضور دایناسورها در خشکی ادامه می‌یابند و سپس به کویر شنی و دشتی پوشیده از گدازه‌های آتشفشانی برش می‌خورند که برادر بزرگ (پسر خانواده) که اکنون مهندسی موفق در رشته‌‌ی ساختمان است، در سنگلاخ آن قدم می‌زند.

بیشتر بخوانید: فیلم Big Fish ساخته تیم برتون ، در ستایش خیال پردازی و جدال بین حقیقت و خیال.

به دلیل ساختار در ظاهر غیر داستانی فیلمنامه The Tree of Life پیدا کردن نقطه‌های عطف و چرخش داستانی فیلمنامه غیر ضروری می‌نماید و راه گشای این مقوله، تحلیل ساختارگرایانه نیست. اگر چه می‌توان ساختار روایتی فیلم نامه را در فصل‌های بازگشت به گذشته مبتنی بر روایت زمان خطی دانست زمانی که فرزندان خانواده را از خردسالی تا نوجوانی دنبال می‌کند.

در فصل‌های مربوط به گذشته تنها می‌توان به چند صحنه‌‌ی به لحاظ داستانی، نفس گیر اشاره کرد که رویدادهای غیرمنتظره‌ای را شکل می‌دهند: پرخاش و درگیری پدر با فرزندان سر میز غذا، بازی خطرناک راوی و برادر نوجوانش با سیم لخت برق، بازی خطرناک دو برادر با هم که یکی از آن دو مصدوم می‌شود، غرق شدن یکی از همبازی‌های دو برادر در استخر، سرک کشیدن پسر نوجوان تازه بالغ به خانه‌‌ی همسایه که تماما نوستالژیک است.

بیشتر بخوانید: فیلم Finding Neverland در جست‌و‌جوی ناکجا آباد کاری از مارک فورستر، داستان کودکی که هرگز بزرگ نشد

در نهایت فیلم The Tree of Life یا درخت زندگی، در ساحل دریا تمام می‌شود و کاراکتر راوی را در بزرگسالی نشان می‌دهد که در کنار مادر و پدر جوانش، برادر خردسال خودش را در آغوش می‌کشد و پا به پای افراد حاضر در زندگی گذشته‌اش در همان ساحل در فضایی شاعرانه و ویژه بدون هدف پرسه می‌زند و به نوعی این مفهوم را در ذهن تماشاگر بوجود می‌آورد که مردگان در ذهن و رویای زنده‌ها حضور دارند.