روانشناسی و موفقیت

تاثیر فضای مجازی: شبکه‌های اجتماعی چگونه همه را تحت تاثیر خود قرار داده است؟

نویسنده: زهره خانی

منتشر شده در ۲۹ تیر ۱۳۹۸

۲ زمان مطالعه: 7 دقیقه

در قرن حاضر بیشتر دوستان مان در دنیای مجازی و شبکه‌های اجتماعی وجود دارند و تاثیر فضای مجازی بر همه افراد بسیار زیاد و پر رنگ است.در دنیای امروز اینترنت و شبکه‌های اجتماعی جزء گریزناپذیری از زندگی شده است. به هر حال از این طریق اطلاعات بیشتری کسب می‌کنیم، از حال دوستان و بستگانی که راه دور زندگی می‌کنند خبردار می‌شویم.

این افراد گرچه همانند یک دوست واقعی نمی‌توانند کمک موثری در حل مشکلات ما داشته باشند، اما به خاطر حمایت هایشان همواره مورد محبت ما در رسانه های  اجتماعی قرار خواهند گرفت. این دسته از دوستان با ارسال پیام‌های دوست داشتنی، سبب استحکام روابط مجازی می‌شوند.

اما آیا واقعا این نوع روابط می‌تواند سالم و مثبت باشد؟ میزان صمیمیت در این نوع دوستی‌ها را چگونه می‌توان سنجید؟ تاثیر فضای مجازی بر خانواده ها، دختران و پسران و فرزندان ما چقدر است؟

تاثیر فضای مجازی؛ همه گیر و مخرب

هیچ کس نمی‌تواند تاثیر شبکه‌های اجتماعی را انکار کند

آمدن هر تکنولوژی جدید، موجی از وحشت را به وجود می‌­آورد که زندگی ما را خراب خواهد کرد، گوشی­‌های هوشمند نیز از این قاعده مستثنی نیستند.

مطالعه‌ای جدید، برخی از احتیاجات را مورد بحث قرار می‌­دهد و نکته ­ای که واضح به نظر می‌­آید، این است که مدرن بودن، کلیدی است برای فراتر بودن اکثر ما. وقتی که تلفن در اواخر دهه­ ۱۸۰۰ اختراع شد، مردم به خاطر خطر شوک الکتریکی، از دست زدن به آن می‌­ترسیدند و کلیسا از آن به عنوان وسیله شیطان یاد می‌­کرد.

تلویزیون، مردم را از نظر اخلاقی دمدمی مزاج کرده است، نگرانی منتقدان درباره­ آسیب تلویزیون به گفت و کو، خواندن و تغییر الگوی رفتاری خانواده است که نتیجه آن تغییر فرهنگ است. در نهایت، آمدن کامپیوترهای شخصی وحشت اخلاقی را به سطح بی ­سابقه ­ای رسانده است.

CNN مستندی را تحت عنوان «ایمیل، بیشتر از مواد مخدر به IQ آسیب می­ زند» منتشر کرد، منبعی معتبر اطلاع داد: “فیس­بوک و شبکه‌های اجتماعی نمی‌­تواند ایجاد روابط کند”

و منبعی دیگر منتشر کرد که: “چگونه استفاده از فیس­بوک خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌­دهد”.

در رسانه‌های مختلف اجتماعی حوزه دید کمی محدود است. شما می‌توانید هنگام تماشای یک فیلم آن را خاموش کنید، یک بیلبورد را تماشا نکنید یا یک مجله را هرگز خریداری نکنید ولی شبکه‌های اجتماعی این گونه نیست.

معمولا افراد بیشتری در شبکه‌های اجتماعی بی اطلاع پیش می‌روند و تعداد کاربران این شبکه‌ها بسیار زیاد تر از دیگر رسانه‌های اجتماعی است. معمولا روابط به گونه‌ای شده است که برای اطلاع پیدا کردن از افراد می‌بایست از طریق همین شبکه‌ها اقدام کرد.

طبق گفته انجمن ملی غذا، افرادی که بدنی ناموزون و زشت دارند معمولا دچار افسردگی و انزوا می‌شوند و در کاهش وزن وسواس شدیدی به خرج می‌دهند. طی یک تحقیق که توسط گروه دکتر گرف انجام شد شرکت کنندگان به دو گروه تقسیم شدند.

افرادی که روزانه کمتر از ۳۰ دقیقه در شبکه‌های اجتماعی هستند، افرادی که روزانه بیش از ۹۰ دقیقه در شبکه‌های اجتماعی سر می‌کنند.

دیدگاه زنان مورد تحقیق در مورد تصویری که از بدن خود در ذهن شان وجود دارد به این ترتیب بود. زنانی که زمان کمتری در رسانه‌های اجتماعی بودند تصویر بدنی بهتری از خود انتظار داشتند.

بازخوردی که شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها نسبت به این موضوع در زنان ایجاد می‌کند برای زنان کمی خطرناک محسوب می‌شود.

بیشتر بخوانید: افسردگی و اینستاگرام: فیلترهای مورد علاقه افراد چه چیزی درباره افسردگی می گویند!

تاثیر مخرب فضای مجازی بر جوانان

تحقیقاتی که توسط روان شناس و روزنامه نگار معروف بریتانیایی دکتر مکس پمبرتون (Dr. Max Pemberton) و جامعه سلطنتی سلامت عمومی (Royal Society for Public Health) در سال جاری میلادی (۲۰۱۷) انجام گرفت و گفت و گو با بعضی از والدین کاربر شبکه‌های اجتماعی حقایق ناخوشایندی را در مورد تاثیرات مخرب اینستاگرام و شبکه‌های اجتماعی بر سلامت روانی کودکان و نوجوانان ثابت کرد.

کودک با بزرگ شدن و رسیدن به سن ۱۴ سالگی کم کم از خانواده دور شده و تلاش می‌کند با تعامل با دنیای بیرون  شخصیت خود را شکل دهد.

در واقع در این سن بحرانی هر چیزی می‌تواند الگوی نوجوان محسوب شود و بدیهی است وقتی نوجوان در معرض اطلاعات نادرست و غیر واقعی قرار بگیرد نه تنها از شخصیت واقعی خود دور می‌شود بلکه تحت تاثیر تصاویر آنگراندیسمان (بزرگ نمایی شده) و نه چندان واقعی شخصیت‌اش تخریب هم می‌شود.

تحقیقات این روان شناس و جامعه سلطنتی سلامت عمومی بریتانیا درباره تاثیر فضای مجازی بر روی ۱۵۰۰ نوجوان و جوان ۱۴ تا ۲۴ ساله نشان داد که از میان شبکه‌های اجتماعی، اینستاگرام مخرب ترین تاثیر را دارد.

به عقیده آن‌ها دیدن تصاویر مهمانی ها، غذاها، لباس و مد و تعطیلات افرادی که با بزرگ نمایی عکس‌های خود را به نمایش می‌گذارند برای نوجوان و جوانی که به دنبال یافتن هویت اجتماعی است تنها این پیام را دارد: ” پول و مد مهمترین مساله دنیا و زندگی امروز است.”

تصاویری که خیلی هم با آن چه واقعی است تطابق ندارد. پس الگویی در برابر فرزندان قرار می‌گیرد که در دوره حساس شکل گیری شخصیت فقط اضطراب و استرس را به دنبال دارد.

این تصاویر تقریبا دروغین و سطحی از زندگی فردی که آن‌ها را به اشتراک می‌گذارد، نگرش نوجوان را نسبت به خودش تخریب می‌کند و فرد که در حساس ترین دوره زندگی‌اش به دنبال الگویی برای زندگی می‌گردد با دیدن تصاویر میهمانی، جواهرات، میگساری، نوع پوشش و آرایش، مد و لباس چنان بمباران می‌شود که نتیجه‌اش چیزی جز گیج شدن، عدم احترام به خود واقعی و تخریب شخصیت نیست.

در دنیای امروز نمی‌توانیم به همه بگوییم چه عکس هایی را به اشتراک بگذارند چه عکس هایی را نگذارند. ولی باید محدودیتی برای فرزند خود ایجاد کنیم تا در دوران حساس شکل گیری شخصیت‌اش سلامت روحی روانی‌اش به خطر نیفتد و تحت تاثیر فضای مجازی آینده‌اش از بین نرود.

در مورد گوشی ­های هوشمند و رسانه ­های اجتماعی، والدین از چگونگی پیشرفت اخلاقی و رفاه عمومی فرزندانشان و تاثیر فضای مجازی ترس دارند و نگرانند که رسانه‌های اجتماعی، جوانان را تخریب کند و شادی را از آنان بگیرد.

در حالی ­که واضح است بعضی محدودیت‌ها و کنترل ­ها لازم است، ما احتیاج داریم این تکنولوژی ­ها و رسانه‌های جدید را همانند رژیم غذایی چرب، الکل، عشق و ورزش در حد متعادل نگه داریم.

به نظر می­ رسد اصلی ترین خروجی از این مطالعه جدید پاسخ به این سوال است که چرا گوشی‌های هوشمند جوانان ما را خوشحال یا ناراحت می‌­کند؟

بیشتر بخوانید: حریم خصوصی زندگی‌تان را هرگز در شبکه‌های اجتماعی فاش نکنید!

تاثیر فضای مجازی بر خانواده

ابراز عواطف در رسانه‌های اجتماعی و تاثیر فضای مجازی بر خانواده و روابط خانوادگی کمی پیچیده است. فاصله‌ها و عدم درک احساسات طرف مقابل در این نوع روابط سبب می‌شود که معنای واقعی یک رابطه صمیمی به خوبی منتقل نشود اما زمانی که یک عکس به اشتراک گذاشته شد، تحریکاتی محبت آمیز از جانب دوستان مجازی ارسال می‌شود.

بعضی از روابط که در رسانه‌های اجتماعی رخ می‌دهد می‌تواند یک رابطه کاملا سمی و مشکل ساز باشد و منفی ترین تاثیر فضای مجازی بر خانواده باشد.

این نوع روابط خطرناک دنیای مجازی را می‌توان به نحوی تله نامید. همان طور که شما می‌توانید در اوج قله عشق و محبت قرار گیرید همان طور نیز می‌توانید به راحتی از چشم طرف مقابلتان افتاده و نسبت به او حس طرد شدگی داشته باشید.

این انحطاط معمولا در رسانه‌های اجتماعی و روابط خطرناک دنیای مجازی اتفاق می‌افتد.

تحقیقات منتشر شده در سال ۲۰۱۴ در مورد روابط در شبکه اجتماعی فیسبوک نشان می‌دهد که کامنت‌ها در این شبکه وابستگی‌های عاطفی ایجاد کرده و عزت نفس را کمرنگ می‌کند.

تحقیقات مشخص کرده افرادی که دوستان زیادی در این نوع شبکه‌ها دارند، عکس‌های بیشتری را در دنیای مجازی به اشتراک گذاشته و بیشتر بر روی دیوار دوستان خود کامنت می‌گذارند.

این گونه افراد گمان می‌کنند زمانی یک رابطه موفق دارند که ارزش خودشان بالا رفته باشد. روان شناسان اعلام کرده اند که این افراد تمایل شدیدی به ارتباطات در رسانه‌های اجتماعی داشته و می‌کوشند که با حمایت دیگران، میزان اعتبار خودشان را بالا ببرند. در حقیقت این نوع روابط فقط به منزله اعتبار و بالا بردن سطح ارزش خود است.

افرادی هم هستند که با انتشار عکس یک میز شام عاشقانه و مجلل امیدوار هستند یک شخص به خصوص  آن را مشاهده کرده و نسبت به او حس حسادت پیدا کند. این فرد با انتشار عکس‌های عاشقانه نسبت به روابط ناموفق قبلی‌اش ابراز خرسندی و موفقیت می‌کند و سعی در آشکار کردن این حس در شبکه اجتماعی دارد.

روانشناسان می‌گویند این نوع روابط می‌تواند به این معنا باشد که فرد بیش از حد احساس درد و تنهایی دارد و دچار یک جدایی بسیار سخت در زندگی‌اش بوده است.

فرد ضربه دیده می‌کوشد تا به وسیله عکس‌های شاد و عاشقانه اعلام کند که زندگی موفق و بی دردسری را اکنون می‌گذراند.

بهتر است که در این مواقع به جای ادامه دادن به این وضعیت از کمک یک دوست یا یک درمانگر به جای رسانه‌های اجتماعی استفاده کرده و با او کمی صحبت کنید.

پست‌های بسیاری هم در این شبکه‌ها وجود دارد که نشان سلامت روحی روانی فرد است.

مطالعات در مورد کاربران فیس بوک نشان داده است افرادی که عکس‌های خود را در این شبکه به صورت S.O منتشر می‌کنند نسبت به روابط خود راضی تر و با شریک زندگی خود صمیمی تر هستند. این افراد نسبت به افرادی که عکس‌های انفرادی منتشر می‌کنند، به همسرانشان بیشتر علاقه دارند.

این گونه افراد از این شبکه‌ها استفاده می‌کنند حتی عکس هم به انتشار می‌گذارند ولی می‌توان گفت کامنت‌ها و صحبت‌های دوستان مجازی هیچ گونه تاثیری بر روی روابط خانوادگی شان ندارد.

همسران موفق دلایل محکمی برای باهم بودن دارند و نیازی به همراهی و تاثیرگذاری اطرافیان ندارند. آنها به خوبی می‌دانند که چگونه ارزش شریک زندگی شان را بدانند و اجازه ندهند که  لطمه‌ای به زندگی مشترکشان وارد شود.

بیشتر بخوانید: کنترل والدین بر فرزندان در فضای مجازی؛ چرا و چگونه؟

تاثیر شبکه‌های اجتماعی بر دختران و اعتماد به نفس و سلامت روانی آنان!

شبکه‌های اجتماعی بر زنان تاثیر بیشتری می‌گذارد!

مسلما در دنیایی که هر روز بیش از پیش از برابری بین حقوق زنان و مردان صحبت می‌شود، هیچ گاه به دنبال بیان تبعیض بین دو جنس زن و مرد برای یک فعالیت اجتماعی نخواهیم بود. ولی تفاوت هایی در شرایط جسمی و روحی زنان و مردان وجود دارد که قابل انکار نیست.

این روزها بیشتر جوان‌ها در انواع شبکه‌های اجتماعی مخصوصا فیس بوک و اینستاگرام عضو هستند و بسیاری از صفحات مورد علاقه خود را فالو follow می‌کنند.

ولی تحقیقات نشان داده است دختران و زنان جوانی که بیشتر در این شبکه‌های اجتماعی فعال هستند بیشتر از مردان دچار افسردگی می‌شوند و کمتر شادی را تجربه می‌کنند و البته بیشتر بیمار می‌شوند و تاثیر شبکه‌های اجتماعی بر زنان بیشتر از مردان است.

کارا بوکر Cara Booker مسوول تیم تحقیق تاثیر شبکه‌های اجتماعی بر زنان در این باره می‌گوید: «بررسی وضعیت روحی دختران بین ۱۰ تا ۱۵ سالی که در شبکه‌های اجتماعی فیس بوک و اینستاگرام عضو هستند نشان می‌دهد که بسیاری از آن‌ها از نظر روحی و روابط اجتماعی مشکل دارند.» این محقق بریتانیایی اظهار داشت این مشکل در پسران همین گروه سنی کمتر دیده می‌شود.

در این تحقیق ۹۰۰ر۹ دختر و پسر بریتانیایی فعال در شبکه‌های اجتماعی فیس بوک و اینستاگرام برای تاثیر فضای مجازی مورد بررسی قرار گرفتند. به آن‌ها پرسش نامه هایی داده شده تا میزان شادی و وضعیت روحی آن‌ها مورد تحقیق قرار گیرد.

در این تحقیق محققان متوجه شدند دختران بیشتر از پسران در شبکه‌های اجتماعی وقت می‌گذرانند. در گروه سنی ۱۳ ساله این نسبت دو برابر  و در گروه سنی ۱۵ ساله حضور دختران سه برابر پسران بود.

دختران نسبت به پسران بیش از یک ساعت را در شبکه‌های اجتماعی وقت می‌گذرانند و همین عامل اصلی بیماری‌های روحی و جسمی شان است.

میزان افسردگی و عدم نشاط در دختران بین ۱۰ تا ۱۵ ساله نسبت به پسران هم سن و سالشان بیشتر بود. مشکلات عصبی نیز از دیگر بیماری‌های روحی بود که دختران بیشتر از پسران با آن دست به گریبان بودند. تحقیقات همچنین نشان داد این دختران در سنین بزرگسالی بیشتر از مشکلات روحی رنج می‌برند.

بیشتر بخوانید: اعتیاد به فضای مجازی: چگونه اعتیاد به موبایل و شبکه های اجتماعی را ترک کنیم؟

علت تاثیر شبکه‌های اجتماعی بر زنان!

هر چند هم پسران و هم دختران طی سنین ۱۰ تا ۱۵ سالگی به دلیل بروز بلوغ احساس خوبی ندارند، و معمولا شاد نیستند ولی استفاده و حضور در شبکه‌های اجتماعی این مشکل را تشدید می‌کند که برای دختران تاثیر آن بیشتر و طولانی تر است.

دختران نسبت به پسران روش متفاوتی در استفاده از شبکه‌های اجتماعی و تعامل با آن‌ها دارند. با بزرگ شدن دختران و شروع ارتباطات بیشتر در شبکه‌های اجتماعی و نیز حضور بیشتر مردان و متاسفانه اهمیت به ویژگی‌های ظاهری و نه شخصیت افراد، دختران لایک‌های کمتری دریافت می‌کنند.

دختران با مقایسه خودشان با ستاره‌های هالیوود، تصاویر و عکس‌های مدل‌های تبلیغاتی و سلبریتی‌ها بدون در نظر گرفتن نوع گریم فرد و حتی جلوه‌های خاص تصاویر و فیلمها بیشتر دچار سرخوردگی می‌شوند.

حساس بودن دختران نسبت به پسران از دیگر علت هایی است که باعث افسردگی هر چه بیشتر آن‌ها و تاثیر فضای مجازی بر زنان می‌شود.

مارتین گرف، پژوهشگر ارشد در مورد تاثیر شبکه‌های اجتماعی بر زنان می‌گوید: “بیشتر زنان تمایل دارند که ظاهری زیبا با بدنی ظریف و جذاب داشته باشند. ممکن است آن‌ها در مورد نگاه خود نسبت به ظاهرشان اطلاع کافی نداشته باشند. ”

محققان دریافته اند که زنان انگیزه بسیار قوی تر و بیشتری برای تمرینات ورزشی و تلاش‌های سنگین برای زیبا سازی بدن خود دارند.

مارتین گرف می‌گوید: “یکی از سرگرمی‌های جذاب زنان این است که هر روز زمان زیادی را در سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی می‌گذرانند که در این مدت به ارسال تصاویر خود جهت مقایسه با دیگران صرف می‌کنند.”

این کار سبب می‌شود نیروی بالقوه‌ای برای تمرینات سخت در فرد ایجاد شود. در حقیقت ماهیت فراگیر رسانه‌های اجتماعی سبب می‌شود که این یافته‌ها کمی دشوار و پیچیده باشد ولی معمولا خانم‌ها برای رسیدن به بدن دلخواهشان زیاد سخت کوشی می‌کنند.

مردم به طور کلی آن چه که در این شبکه‌ها مشاهده می‌کنند را به راحتی باور و قبول می‌کنند. در حالی که تمام آن چه که شما مشاهده می‌کنید مثبت و واقعی نیست.

زیبایی ظاهری، مسئله ایست که به راحتی می‌توان در این شبکه‌ها مورد ساخت و پرداخت قرار گیرد. زنان و دختران در این گونه شبکه‌ها احساس ناامنی خواهند داشت و اعتماد به نفس خود را کم کم از دست می‌دهند.

از آن جایی که معمولا دختران جوان آسیب پذیرتر از سایر افراد هستند استفاده از این رسانه‌ها می‌تواند سبب افسردگی، اضطراب و اختلالاتی در رژیم‌های غذایی آن‌ها شود.

پیش از آن که تصمیم بگیرید شخص یا روشی را از این شبکه‌ها به عنوان الگو انتخاب کنید، اطلاعاتی که در دسترس قرار دارید را با واقعیت تطبیق داده و از صحت آن مطمئن شوید.

صرفا مشاهده یک عکس از شخصی که در بهترین وضعیت ظاهری به سر می‌برد نمی‌تواند میزان صحت آن را اعلام کند.

بیشتر بخوانید: انتشار عکس کودک در فضای مجازی به این دلایل ممنوع!

راه چاره چیست؟

پاملا روتلیج Pamela Rutledge ls مسوول روانشناسی تیم تحقیق از کالیفرنیا اعتقاد دارد هر چند ارتباط بین شبکه‌های اجتماعی و افسردگی هر چه بیشتر در دختران ما را به تحقیقات بیشتری هدایت می‌کند، ولی باید به والدین گوشزد کنیم بیشتر از پیش مراقب تاثیر فضای مجازی و استفاده فرزندان خود بخصوص دختران از شبکه‌های اجتماعی باشند.

محدود کردن ساعات استفاده از اینترنت، صحبت کردن با فرزندان در مورد مضرات استفاده زیاد از شبکه‌های اجتماعی، الگوسازی درست از افراد موفق، تشویق و هدایت آن‌ها در فعالیت‌های اجتماعی مثبت مثل ورزش و کلاس‌های هنری و البته فرهنگ سازی – اهمیت دادن به شخصیت افراد و نه ویژگی‌های ظاهری – از جمله مواردی است که روان شناسان و این گروه تحقیق برای آگاه سازی نوجوانان به خصوص دختران به والدین و عدم تاثیر شبکه‌های اجتماعی بر زنان توصیه می‌کنند.

منبع + + +