سیمین دانشور (۱۳۹۰-۱۳۰۰) نویسنده ایرانی که شاید برای کمتر کسی نامی آشنا نباشد؛ خالق اثر مشهور سووشون است. این نویسنده و مترجم ایرانی که تحصیلات خود را در ابتدا در دانشگاه نهران و سپس در آمریکا ادامه داد، همسر جلال آل احمد نویسنده‌‌ی نامی بوده است. در ادامه با معرفی و تحلیل رمان سووشون با نت نوشت همراه باشید.
سیمین دانشور نویسنده‌‌ی پرکاری که آثار داستانی او عبارتند از: آتش خاموش، به کی سلام کنم، شهری چون بهشت، از پرنده‌های مهاجر بپرس، جزیره‌‌ی سرگردانی، ساربان سرگردان، کوه سرگردان و سووشون است.
سووشون مهمترین اثر سیمین دانشور محسوب میشود که به ۱۷ زبان ترجمه شده است و همچنین از پرفروش ترین کتاب‌های تاریخ ادبیات ایران است.
[su_label type=”important”]بیشتر بخوانید:[/su_label] سیمین دانشور: مروری بر زندگی و آثار؛ سیمین ِ سیمین
رمان سووشون
برای شروع باید گفت رمان سووشون را می‌توان به نوعی فصلی نو در داستان نویسی ایران دانست زیرا این رمانِ سیمین دانشور ادبیات داستانی معاصر ایران را دچار تحول کرده است.
دانشور در این داستان پرحرکت و ماجرا، با نثری ساده و رسا، از تحولات منطقه فارس در سال‌های جنگ دوم جهانی روایت میکند. سووشون در واقع داستانی رئال از زندگی یک خانواده در بحبوحه‌‌ی جنگ دوم جهانی و سلطنت رضا شاه پهلوی در شیراز است.
شخصیت‌های داستان سووشون هریک روحیه و عملکرد گروه اجتماعی خاصی را مجسم می‌کنند. البته هیچ یک از آنان در حد تیپ باقی نمی‌‌ماند، همه شان فردیتی خاص دارند و به آسانی از یکدیگر متمایز هستند.
در واقع شاید بتوان گفت که سیمین دانشور در همان آغاز داستان کاری میکند که مخاطب رمان را رها نکند و او را وا می‌‌دارد که همراه با «زری»، شخصیت اول داستان، همراه شود.
همین صفحه رمان سووشون نخست محملی برای معرفی دو شخصیت اصلی، یوسف و زری است. کاری که دانشور در این‌جا میکند، این است که آن‌‌ها را در موقعیتی قرار میدهد و آن چه را که در پیرامون آن‌‌ها اتفاق می‌‌افتد، به وضوح شرح میدهد.
مخاط سووشون در همان ابتدای داستان در می‌یابد که یوسف چه شخصیتی دارد اما پیچیدگی‌های شخصیت در همان ابتدای امر باز نمی‌شود و مخاطب ترغیب میشود که زری و یوسف را بیشتر بشناسد. داستان سووشون را “زری” روایت میکند. زری، قابل فهم ترین قهرمان رمان، در همه‌‌ی چالش‌های داستان حضور دارد و وقایع را به ترتیب توالی زمان واقعی نقل میکند.
بیشتر بخوانید: رمان جزیره سرگردانی سیمین دانشور
ماجراها با ساخت و پرداختی دقیق و هماهنگ پیش می‌روند. وقایع فرعی به طرح اصلی می‌پیوندند، جزئی از آن می‌شوند و درخدمت پیشبرد آن قرار می گیرند تا تصویری کامل از یک داستان رئال را به مخاطب نشان دهند.
“زری” در سووشون شاید به دلیل اینکه راوی است مخاطب را بیشتر با خود همراه میکند. او زنی تحصیلکرده، مسالمت جو و با عاطفه است که می‌خواهد به هر طریقی خانواده‌اش را از گزند اتفاقات بیرون حفظ کند و این موضوع را بیان هم میکند: “زری گریه کنان گفت: هر کاری که می‌خواهند بکنند اما جنگ را به لانه‌‌ی من نیاورند”. (ص ۱۹ رمان سووشون).
در مقابل زری، یوسف قرار دارد که علی رغم عشق و علاقه‌‌ی زیاد به نوعی با هم در تضاد هستند. یوسف مالکی عصبی مزاج است که اهل سازش نیست و بر روی عقاید خود ایستادگی میکند. عقاید یوسف برای زری قابل فهم و حتی مورد ستایش است اما رفتار او و عدم سازش با شرایط و آدم‌ها است که زری را می‌ترساند.
اتفاق دیگری که به نظر می‌رسد “زری” را به شخصیتی ماندگار در ادبیات معاصر ایران بدل میکند، این است که او تنها زنی است که پابه‌پای مردان بار حوادث تلخ را به دوش می‌‌کشد. سایر زنان به انحای مختلف، قربانی جامعه و نگاه جنسی جامعه مردسالار آن روزگار می‌شوند.
مثل بی‌بی، مادرِ یوسف که سر پیری آواره غربت میشود و یا عمه خانم که زنی معتاد در خانه است و قصد دربه در شدن در آینده را در ذهن خود دارد.
زری در یک خانواده تحصیل کرده و غیر مذهبی بزرگ شده است اما او دختری ضد مذهب نیست. برای مثال زمانی که در مدرسه انگلیسی‌ها درس می‌خواند حامی دوست روزه گرفته‌‌اش میشود و از او حمایت میکند یا زمانی که عزادار پدرش است لباس مشکی از تن بیرون نمی‌آورد.
او با ارباب زاده ای جوان و روشنفکر که در خارج درس خوانده ازدواج میکند و تلاش دارد فرزندانش را به طریق متفاوت تربیت نماید اما این شرایط بیرونی جامعه است که یوسف با آن به مبارزه بر می‌خیزد و زندگی زری و یوسف را دچار نا امنی میکند.
حال با گذشت حدود ۵۰ سال از اولین انتشار سووشون هنوز شاهد پوراقبالی این اثر سیمین دانشور و تجدید چاپ‌های آن هستیم و این شاید به این معنی است که رمان «سووشون» از بین رمان‌های ماندگار حذف شدنی نیست.
