محمود دولت آبادی: مروری بر آثار و زندگی نویسنده

محمود دولت آبادی نویسنده‌‌ی نامدار و برجسته‌‌ی ایرانی است که در مرداد ماه سال مرداد ۱۳۱۹ در دولت ‌آباد سبزوار متولد شد. حال ما می‌خواهیم نگاهی کوتاه بر زندگی و آثار محمود دولت آبادی بیندازیم. در ادامه با نت نوشت همراه باشید.

محمود دولت آبادی

مشهور ترین اثر وی رمان ده جلدی کلیدر است که در بین مخاطبان محبوبیت ویژه‌ای داشته است. او علاوه بر رمان، فیلمنامه، نمایشنامه در کارنامه‌‌ی خود دارد. آثار محمود دولت آبادی تاکنون به بسیاری از زبان‌های زنده‌‌ی دنیا از جمله ایتالیایی، فرانسوی، آلمانی ترجمه شده است. همچنین از آثار دولت آبادی چندین اقتباس سینمایی نیز انجام گرفته است.

بیشتر بخوانید: رمان جای خالی سلوچ اثر محمود دولت آبادی، مرگان که سر از بالین برداشت سلوچ نبود.

زندگی محمود دولت آبادی در روستای دولت آباد خراسان آغاز شد. وی بعد از گذراندن تحصیلات ابتدایی راهی شهر سبزوار شد. در آنجا چند سالی را به مشاغل گوناگون مشغول بود تا اینکه سرانجام به مشهد رفت و در آنجا با سینما و تئاتر آشنایی پیدا کرد. پس از آن بود که به تهران آمد و در تئاتر مشغول بازیگری شد و کم کم به نوشتن پرداخت.

سال ۱۳۵۰ شمسی بود که به دلیل فعالیت‌های سیاسی به زندان افتاد. او رمان کلیدر را در همان دهه آغاز کرد و پس از پانزده سال منتشر کرد.

برخی از آثار مشهور محمود دولت آبادی عبارتند از: اوسنه بابا سلطان (این رمان را مسعود کیمیایی مورد اقتباس سینمایی قرار داد و فیلم خاک را بر اساس آن ساخت)، ته شب، کلیدر، جای خالی سلوچ، تنگنا، سفر، لایه‌های بیابانی، دیدار بلوچ، گاواریان، باشبیرو، از خم چنبر، عقیل عقیل، کلنل، طریق بسمل شدن، آهوی بخت من گزل، اتوبوس، آن مردم سالخورده، ققنوس، کارنامه سپنج، نون نوشتن و … .

می توان گفت که داستان‌های محمود دولت آبادی قابلیت آن را دارند که از هر نظر و در هر گرایشی مورد تحلیل و بررسی قرار بگیرد. اغلب مخاطبان آثار دولت آبادی، آثار وی را تصویر زنده و واقع گرایی از زندگی روستاییان و زندگی در روستا می‌شناسند.

او توانسته است زندگی روستا که شاید کمتر کسی به آن بپردازد را در میان اتفاقات تاریخی گوناگون نشان دهد. شاید دلیل مشخصه‌‌ی آثار او زندگی محمود دولت آبادی در روستا باشد. او توانسته تاثیری که سیاست، اجتماع و اقتصاد بر روستا می‌گذارد و تاثیر متقابل روستا در جامعه در این آثار به وضوح در آثارش نشان بدهد.

بیشتر بخوانید: رمان طریق بسمل شدن نوشته‌ی محمود دولت آبادی، نگاهی نو به جنگ ایران و عراق

بیشتر بخوانید: پیشنهاد شنیدنی: کتاب صوتی «آهوی بخت من گزل» به روایت محمود دولت آبادی

دولت آبادی با شخصیت پردازی و فضاسازی واقع گرایی که البته زاده‌‌ی تخیل ویژه‌‌ی او است در رمان کلیدر نظام ارباب رعیتی را به چالش می‌کشد. شاید بتوان گفت که عمده آثار محمود دولت آبادی آثاری رئالیستی و حتی ناتوالیستی است اما باید گفت که رمان‌های او در یک قالب یا سبک ادبی نمی‌گنجد و شاید یک مخاطب حتی متوجه رگه‌های سورئالیستی هم در آن‌ها بشود.

شاید همین ویژگی در آثار دولت آبادی باعث می‌شود که آثار او به ویژه رمان کلیدر، نقطه‌‌ی عطفی در تاریخ رمان نویسی ایران محسوب شود.

دولت آبادی در آثار خود به موضوعات متنوعی پرداخته که از مهم ترین آن‌ها موضوع مهاجرت، فقر، رنج بی پایان انسان‌ها و … پرداخته است. او توانسته تا با زبانی ساده و شخصیت هایی ساده دل و نه چندان پیچیده واقعیت زندگی مردمانی را در قالب کلمات به تصویر بکشد که این مردمان بخش زیادی از مردم کشور ما را تشکیل می‌دهند.

مردمانی که به دلیل اقتصاد معیوب از شهرها و روستاهای خود به حومه‌‌ی شهرهای بزرگ می‌روند. زندگی در حاشیه‌‌ی شهرها نیز رنج بیشتری را برای این مردمان آسیب دیده به ارمغان می‌آورد.

بیشتر بخوانید: روزگار سپری شده مردم سالخورده نوشته‌ی محمود دولت آبادی

داستان‌های محمود دولت آبادی داستان‌های به شدت بومی هستند که حتی در خیلی از موارد زبان آن نیز زبان روستاهای ایران است اما چه چیز باعث می‌شود که آثار او جهانشمول شوند و مورد استقبال مخاطبان خارجی چه از شرق و چه غرب قرار بگیرند؟

به نظر می‌رسد که این اتفاق به دلیل انسانی بودن آثار وی باشد. انسان‌ها در هر گوشه‌‌ی دورافتاده‌ای در جهان هم که باشند می‌توانند بر انسان هایی دیگر تاثیر گذاشته و این تاثیرات به دلیل اشتراکات انسانی است. اشتراکاتی که در طبیعت زندگی و طبیعت انسان‌ها وجود دارد و شاید این ویژگی‌ها فراتر از مرزها رفته اند.