سرطان دهان: علل،علائم و درمان‌های این سرطان را بشناسید

نویسنده: تیم تحریریه نت‌نوشت

منتشر شده در ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۸

۰ زمان مطالعه: 4 دقیقه

سرطان دهان در جهان از جمله شایع ترین سرطان ها است. مصرف الکل، تنباکو و قرار گرفتن در معرض نور خورشید به مدت طولانی از علل سرطان دهان است. تجربه جراحت یا بی حسی در محوطه دهان، صورت و گردن از علائم این سرطان به شمار می رود. جراحی و رادیوتراپی نیز راه درمان این سرطان است.

۱+

سرطان دهان در جهان از جمله شایع ترین سرطان‌ها است. مردان بالای ۴۰ سالی که مصرف بالای الکل یا مشتقات تنباکو دارند، و افرادی که سابقه خانوادگی سرطان سر و گردن داشته اند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند. علائم آن شامل جراحت، خونریزی، تورم و بی حسی در محوطه دهانی است. تشخیص زود هنگام این سرطان، بسیار مشکل است اما نکته حیاتی در درمان آن می‌باشد که شامل جراحی و یا رادیوتراپی است. برای اطلاعات بیشتر در رابطه با سرطان دهان در ادامه با نت نوشت همراه باشید.

فهرست عناوین این مطلب

سرطان دهان چیست؟

سرطان‌های دهان و حنجره زمانی به وجود می‌آیند که سلول‌های سرطانی و بدخیم در دهان و گلو تولید می‌شوند. بیشتر این سرطان‌ها از سلول‌های پوششی موجود در آستر مخاط حفره دهانی آغاز می‌شوند. به همین دلیل سرطان دهان، با نام سرطان سلول‌های مخاطی نیز شناخته می‌شود. این تومور می‌تواند به بافت‌های مختلف موجود در محوطه دهانی نظیر زبان، لثه، مخاط گونه ها، سقف دهان، زیر زبان و ریشه دندان‌ها هم سرایت کند.

بر اساس تحقیقات صورت گرفته در انجمن سرطان ایالات متحده، تا سال ۲۰۱۷، نزدیک به ۵۰۰۰۰ نفر در این کشور به سرطان دهان یا حنجره مبتلا خواهند شد و از این میان بیش از ۹۵۰۰ نفر کشته می‌شوند.

پزشکان و محققین، سرطان دهان را بسیار خطرناک می‌دانند. زیرا این نوع از سرطان به طور غیر قابل انتظاری خطر به وجود آمدن دیگر انواع سرطان را بالا می‌برد. تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که از سرطان دهان جان سالم به در می‌برند، ۲۰ برابر بیشتر از دیگران در معرض سرطان‌های ثانویه هستند!

آمار سرطان دهان

سرطان دهان ششمین سرطان شایع در جهان است.
بر طبق گزارشات سازمان جهانی سلامت، وقوع این سرطان در کشورهای در حال توسعه متداول تر است.
به طور متوسط، نزدیک ۵۷ درصد بیمارانی که علائم سرطان دهان را نشان می‌دهند، بیش از ۵ سال عمر خواهند کرد.
این تومور به شدت در مردان شایع تر است؛ به طوری که احتمال وقوع آن در مردان دو برابر زنان است.

عوامل بالا برنده خطر ابتلا

اگرچه همه افراد در معرض ابتلا به این سرطان قرار دارند، اما افرادی که علائم زیر را نشان می‌دهند، بیشتر در معرض خطر هستند.

در مجموع، مصرف بالای الکل و مشتقات تنباکو (حتی در میان افراد غیر سیگاری) ۹۰ درصد عوامل سرطان دهان را شامل می‌شود.

مردان بالای ۴۰ سال
زیاده روی در مصرف الکل
مصرف مداوم الکل
ابتلا به ویروس پاپیلومای انسانی
سابقه خانوادگی سرطان‌های سر و گردن

جالب است بدانید کسانی که همزمان الکل و مواد مخدر مصرف می‌کنند، ۱۵ برابر بیشتر از سایر افراد در معرض خطر این سرطان قرار دارند.

استفاده مداوم از تخت‌های برنزه کردن و قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور خورشید نیز از عوامل مهم ابتلا به شمار می‌روند. قرار گرفتن لب‌ها در معرض نور خورشید یکی از فاکتورهای ابتلا به سرطان دهان می‌باشد. این مساله در مورد کسانی که برنزه کرده اند نیز صادق است. بنابراین در صورتی که در معرض نور خورشید مخصوصا در زمان‌های طولانی قرار دارید از ضد آفتاب‌های مخصوص حاوی SPF استفاده نمایید.

علائم سرطان دهان

متاسفانه، در مراحل اولیه، سرطان دهان علائم قابل توجهی از خود نشان نمی‌دهد. به همین علت، این سرطان می‌تواند بدون اینکه فرد از وجود آن خبر داشته باشد، برای سال‌ها در دهان وجود داشته باشد. گفته می‌شود با معاینه سالیانه و آزمایش‌های ماهانه توسط خود فرد، می‌توان علائم بیماری را در مراحل اولیه آن به خوبی تشخیص داد.

خب، شما باید به دنبال چه چیزی بگردید؟ بنا به گزارشات سازمان جهانی سلامت، مرکز ملی سلامت و انجمن جراحی دهان ، فک و صورت آمریکا، موارد زیر علائم احتمالی سرطان دهان است:

وجود جراحاتی در دهان، سر و گردن که پس از دو هفته التیام پیدا نکرده باشد.
خونریزی مداوم در دهان
احساس بی حسی در دهان، سر یا گردن
وجود توده، تورم و یا برآمدگی در دهان و لب ها
تکه‌های قرمز، سیاه یا سفید در دهان
لق شدن دندان ها
گلو درد در هنگام بلع
گوش درد
ضخیم شدن لثه و یا لب ها
تغییر ناگهانی تن صدا
تورم فک

تشخیص سرطان دهان

مراجعه به پزشک به محض مشاهده علائم گفته شده، بسیار ضروری است. پزشک شما و یا یک متخصص سرطان دهان، روش‌های متفاوتی را برای یافتن و تشخیص سرطان به کار خواهند برد.

اگر پزشک به وجود سرطان دهان در بیمار شک کند با آزمایش هایی بر روی وی با استفاده از سی تی اسکن (CT scan)، اسکن MRI، اشعه X و … سایز تومور و بررسی آسیب یا عدم آسیب به گره‌های لنفاوی مجاور یا ارگان‌های دیگر را بررسی می‌کند.

طبیعی است که پزشک برای تایید سرطان ابتدا محوطه دهانی را به صورت فیزیکی معاینه کند و سپس به سراغ آزمایش‌های اختصاصی تشخیصی برود. در حین معاینه فیزیکی، پزشک با مشاهده و ملامسه، در محوطه دهانی شما به دنبال ضایعات غیر طبیعی می‌گردد. همچنین عقده‌های لنفاوی دو طرف گردن را برای یافتن احتمالی هرگونه تورمی معاینه خواهد کرد.

چنان چه هر نوع ضایعه غیر طبیعی یافت شد، دکتر ممکن است با استفاده از تکنیک هایی نظیر بیوپسی، اندوسکوپی و یا کشت سلولی به دنبال یافتن سلول‌های سرطانی در محل ضایعه باشد.

پزشک شما ممکن است آزمایش ام آر آی یا سی تی اسکن را نیز برای معاینه دقیق محوطه دهانی شما تجویز کند.

انواع روش‌های درمان سرطان دهان

همانند دیگر انواع سرطان ها، تشخیص زود هنگام سرطان دهان نیز بسیار اهمیت دارد. چنان چه به موقع تشخیص داده شود، درمان آن آسان تر و بسیار موثرتر خواهد بود.

در گذشته، نه به علت سخت بودن سیر درمان آن، بلکه به دلیل تشخیص دیر هنگام، آمار مرگ میر ناشی از این سرطان بسیار بالا بود.

پس بار دیگر لازم به ذکر است که معاینه مداوم محوطه دهان بسیار مهم است، مخصوصاً برای افرادی که یکی از علائم ذکر شده را دارند. ۹۰ تا ۱۰۰ درصد افراد مبتلا به این تومور که در مراحل اولیه بیماری تشخیص داده شده اند، به طور کامل درمان شده اند.

درمان سرطان دهان به عوامل مختلفی نظیر مرحله درگیری، مکان تومور در دهان و احتمال ورود سلول‌های سرطانی به خون بستگی دارد.

گزینه‌های درمانی مختلفی برای سرطان دهان وجود دارد. متداول ترین این روش‌ها شامل عمل جراحی و رادیوتراپی است اما آزمایش‌های بالینی در حال بررسی تاثیر شیمی درمانی، درمان فزون گرمایی و اشعه درمانی بر روند درمان این سرطان هستند.

جراحی

متخصصان جراحی سرطان به طور معمول عمل‌های جراحی را برای برداشت سلول‌های سرطانی از دهان انجام می‌دهند. این جراحی‌ها شامل:

برداشتن قسمت وسیع: در این نوع از جراحی، جراح بافت سرطانی را از بافت سالم آن جدا کرده و از دهان خارج می‌کند.
کالبد شکافی گردن: این روش شامل حذف عقده‌های لنفاوی و دیگر بافت‌ها از گردن است. این فرآیند بیشتر در موارد گسترش سرطان به خارج از محوطه دهانی استفاده می‌شود.

پس از حذف بافت سرطانی، جراح ممکن است به شما پیشنهاد جراحی پلاستیک نیز بدهد که شامل استفاده از پیوند پوست، ایمپلنت دندان، و یا روش‌های دیگری برای ترمیم محل شکاف خواهد بود. به علاوه، جراح شما با توجه به روش مورد استفاده ممکن است به شما مراجعه به متخصص گفتار شناسی، متخصص تغذیه، روانشناس و متخصص توانبخشی را تجویز کند.

رادیوتراپی

رادیوتراپی نیز روش رایجی در درمان سرطان دهان است. در طول رادیوتراپی، اشعه‌های ایکس پر انرژی برای از بین بردن و یا محدود کردن رشد سلول‌های سرطانی مورد استفاده قرار می‌گیرند . برای تومورهای کوچک و جزئی، رادیوتراپی ممکن است کافی باشد. برای سرطان‌های پیشرفته تر، این روش ممکن است بعد از عمل جراحی استفاده شود. همچنین می‌توان برای کاهش درد، خونریزی و گلودرد حین بلع که در مراحل پیشرفته تومور به وجود می‌آید از رادیوتراپی استفاده کرد.

اشعه درمانی تفکیک شده همچنان در آزمایشگاه‌ها در حال بررسی است. در این روش درمانی، مقدار مشخصی از اشعه در قسمت‌های مجزا و به صورت چند بار در روز تجویز می‌شود.

درمان فزون گرمایی

محققین همچنان به دنبال روش فزون گرمایی برای درمان سرطان هستند. در این روش درمانی، دمای بافت تومور با هدف از بین بردن سلول‌های آن و یا افزایش حساسیت به اشعه‌های رادیوتراپی بالاتر از دمای طبیعی بدن قرار می‌گیرند.

درمان‌های جایگزین و مکمل

در حالی که روش‌های جایگزین و مکمل می‌توانند به درمان کامل سرطان منجر نشوند، اما ممکن است سبب کاهش علائم مرتبط با بیماری و افزایش تاثیر درمان‌های رایج باشند.

طب سوزنی می‌تواند به کنترل درد، تهوع و استفراغ کمک کند.
ماساژ درمانی می‌تواند به آرامش ذهنی و جسمی کمک کند و اضطراب و خستگی را کاهش دهد.
یوگا می‌تواند به استرس و مشکلات خواب کمک کند.

آزمایش‌های متداول دهان برای تشخیص زود هنگام

غربالگری منظم برای سرطان دهان Oral cancer بسیار حیاتی است. از دکتر یا دندانپزشک خود بخواهید یک بار در سال یک معاینه دهانی انجام دهد تا علائم احتمالی سرطان دهان را جستجو کند، به ویژه اگر شما یکی از عوامل خطر ساز ذکر شده در بالا را داشته باشید.

پزشکان علاوه بر این امتحان سالانه، هر ماه یا هر چند ماه یک آزمایش خود ارزیابی نیز انجام می‌دهند. برای انجام این آزمایش در خانه، همه شما به یک آینه و یک مکان روشن مانند حمام نیاز دارید.