ادبیات جهان

نان سال های جوانی نوشته‌ی هاینریش بُل، داغِ جنگ!

نویسنده: ياسمن اسمعيل زادگان

منتشر شده در ۲۳ مرداد ۱۳۹۸

۱ زمان مطالعه: 4 دقیقه

رمان نان سال های جوانی The Bread of Those Early Years اثر دیگری است از نویسنده‌ی آلمانی، هاینریش بُل Heinrich Böll که به لحاظ فرمی، فقط یک روز از زندگی پسری جوان به نام فندریچ را (شخصیت اصلی رمان) پس از جنگ جهانی دوم روایت می‌کند و با همین یک روز تمامی زندگی پسر جوان را مقابل چشمان خواننده به تصویر می‌آورد .

با یادآوری روزهای سخت و تلخ گذشته و ترکیب و تاثیر آن در زمان حال، خواننده را در جریان سرگذشت پسر جوان قرار می‌دهد. در ادامه با نقد کتاب نان سال های جوانی از هاینریش بُل با نت نوشت همراه باشید.

بیشتر بخوانید: رمان عقاید یک دلقک اثر هاینریش بل

هاینریش بُل عاشق مردمان ساده و بی‌غل‌وغش است و قهرمانان داستان‌های او درماندگان و شکست‌خوردگانند، اما بُل آنها را شکست‌خورده نمی‌داند و نشان می‌دهد که حرص به کسب مال و مقام، وقتی که انسان می‌تواند علی‌رغم دشواری‌ها تا به آخر انسان باقی بماند، واقعاً در خور استهزاست؛ و هاینریش بُل کسی است که تا به آخر انسان باقی می‌ماند.

نان سال های جوانی: داغِ جنگ!

رمان نان سال های جوانی در واقع، روایتی است از یک روز زندگی پسر که با در هم آمیختن گذشته و حال مخاطب را به عمق ماجرا می‌‌برد. ترس از قحطی و گرسنگی که در واقع یکی از اصلی ترین از مقولات ذهنی شخصیت اصلی رمان، یعنی فندریچ است و مدام در حال تکرار شدن است.

راوی داستان، فندریچ است که از شانزده سالگی در شهر زندگی می‌‌کند. او تعمیرکار لوازم خانگی است و درآمد آنچنانی ندارد و در این بین با رسیدن پیامی از پدرش، پای دختری در زندگی او باز می‌‌شود که بر زندگی او تاثیرات زیادی می‌‌گذارد.

بیشتر بخوانید: و حتی یک کلمه هم نگفت اثری چند بعدی از هاینریش بُل

در نان سال های جوانی هم مثل اکثر کارهایش، روزهای تلخ و تیره و سختی‌های درماندگان و بازماندگان جنگ را به تصویر می‌‌کشد. درون مایه اصلی آثار بُل، دفاع از انسان و زندگی انسانی است و نفی تمام چیزهایی که به انسان و انسانیت لطمه می‌‌زند و باعث ویرانی و معنا باختگی آن می‌‌شود.

جنگ جهانی دوم زمینه ساز بسیاری از آثار هاینریش بُل می‌‌باشد. وی در جنگ جهانی دوم یک سرباز بود ولی حاصل همین سرباز بودن، تجربه‌ای ژرف و تکان دهنده‌ای شد که تمامن رگه‌های آن در آثارش را وجود دارد. نگاه بل به جنگ، سراسر منفی است و چیزی بیهوده تر و فاجعه انگیزتر از جنگ را سراغ ندارد. جنگ و ویرانی‌های بعد از آن بن مایه‌ی اصلی آثار بُل هستند.

در نان سال های جوانی هم مثل اکثر کارهایش، روزهای تلخ و تیره و سختی‌های درماندگان و بازماندگان جنگ را به تصویر می‌‌کشد. درون مایه اصلی آثار بُل، دفاع از انسان و زندگی انسانی است و نفی تمام چیزهایی که به انسان و انسانیت لطمه می‌‌زند و باعث ویرانی و معنا باختگی آن می‌‌شود.

در اینجا نیز، فندریچ، شخصیت اصلی داستان است که جنگ را از نگاه خودش به ما می‌‌فهماند و با تمام کشمکش‌های درونش و نگاهش به دنیای بیرون ما را به دل ماجرا می‌‌برد. زبان بل در رمان نان سال های جوانی ، شفاف و گویا است. پسری که در روزهای اولیه ورود به شهر، تنها از یک نما همه جا و همه چی را می‌‌بیند؛ گرسنگی.

“گرسنگی قیمت‌ها را به من یاد داد، فکر نان تازه کاملا مرا از خود بیخود می‌کرد. من غروب‌ها ساعت‌های متمادی در شهر پرسه می‌زدم و به هیچ چیز دیگر فکر نمی‌کردم به جز نان. چشم‌هایم می‌سوخت، زانوهایم از ضعف خم می‌شد و حس می‌کردم چیزی مثل گرگ درنده در وجودم هست، نان.”

آرزوی خوردن نان داغ حتی در خواب هایش هم دیده می‌‌شود. پسری که پس از سال‌ها کار کردن، پول زیادی بدست آورده ولی همچنان ولع خوردن نان دارد و این نکته‌ی شاید به طاهر ساده، تبعات جنگ است. در کنار قصه‌ی اصلی، بل قصه‌ای دیگر را شروع می‌‌کند و همپای آن قرار ادامه می‌‌دهد، و آن عاشق شدن شخصیت اصلی است.

از جملات مهم رمان که در واقع فکر اصلی اثر در آن دیده می‌‌شود، این جمله است:

“گرسنگی قیمت‌ها را به من یاد داد، فکر نان تازه کاملا مرا از خود بیخود می‌کرد. من غروب‌ها ساعت‌های متمادی در شهر پرسه می‌زدم و به هیچ چیز دیگر فکر نمی‌کردم به جز نان. چشم‌هایم می‌سوخت، زانوهایم از ضعف خم می‌شد و حس می‌کردم چیزی مثل گرگ درنده در وجودم هست، نان.”

چند نکته:

هاینریش بل در نان سال های جوانی The Bread of Those Early Years هم مثل اکثر آثارش مردم ساده و بی پیرایه را به تصویر می‌کشد که از دنیا فقط سختی، آوارگی، درماندگی، تنهایی و فقر نصیبشان شده است. ولی با همه‌ی این ها، همین شیوه‌ی کار و این نگاه ِ ادامه دار با اندک تفاوت، صرفن کارهای بل را شبیه به هم می‌‌کند و در هر اثر، درون مایه‌های یکی را می‌‌بینیم با اندکی تفاوت در فرم و شخصیت ها.

یادبود هاینریش بل در برلین

بدبختی‌های شخصیت اصلی “نان سال های جوانی“، از جنس بدبختی‌های شخصیت دلقک در رمان “Heinrich Böll” است. این تکرارها جدای از سبک و استایل نویسنده، بیشتر آزاردهنده است. چرا که مخاطب در هر اثر، موضوعی واحد و تکراری را می‌‌بیند و این از جذابیت اثر می‌‌کاهد.

نکته‌ی بعدی؛ ادبیات آلمانی زبان، کمی زمان بر و در بهترین کلمه “long & boring” است و در یک اثر بیهوده زمان زیادی روی یک شخصیت و عقایدش، ذهنیتش و مواجه او با مسائل مختلف صرف می‌‌شود و توضیحات و تداعی‌های بیش از حدی که به معنای اخص کلمه، کسالت آور است و خستگی مخاطب را در پی دارد. بل هم وارث همین ادبیات است،

در اکثر کارهایش، توضیحات زیادی راجع به شخصیت‌ها و ذهنیاتشان و چگونگی رفتارشان، گذشته، حال و آینده نگری هایشان، حدیث نفس‌های طولانی و زمان بر دارد.

نکته‌ی بعدی؛ از طرفی، قلم بل نشات گرفته از نگاه اجتماعی و رئال او به مسائل، انسان، زندگی و… است در صورتی که جزییاتی که جهان داستانی او را شکل می‌‌دهند و یا شخصیت هایش را شکل می‌‌دهند و جهان بینی و یا دیدگاه شخصیت‌ها را تغییر می‌‌دهند،

همه و همه… جزییاتِ غلیظ ناتورالیستی اند که به لحاظ سبکی، در سطح مانده اند و به عمق ناتورالیسم چه از لحاظ تم و چه از لحاظ پرداخت، نرسیده اند و این به نوعی معلق ماندن در دو شیوه‌ی نگاه و نگارش است.