تاریخچه بحث برانگیز جایزه نوبل
حتما همه ی شما با جایزه نوبل که طی وصیت آلفرد نوبل، کارخانه دار و شیمیدان سوئدی و مبدع دینامیت، همه ساله در رشته‌های فیزیک، شیمی، فیزیولوژی و پزشکی، ادبیات و صلح؛ به افرادی تعلق می‌گیرد که بیشترین خدمت را به بشر کرده باشند، آشنایی دارید. بد نیست کمی هم از تاریخچه و جوایز بحث برانگیز و جنجالی نوبل برای شما بگوییم.
حتما همه ی شما با جایزه نوبل که طی وصیت آلفرد نوبل، کارخانه دار و شیمیدان سوئدی و مبدع دینامیت، همه ساله در رشته‌های فیزیک، شیمی، فیزیولوژی و پزشکی، ادبیات و صلح؛ به افرادی تعلق می‌گیرد که بیشترین خدمت را به بشر کرده باشند، آشنایی دارید. بد نیست کمی هم از تاریخچه و جوایز بحث برانگیز و جنجالی نوبل برای شما بگوییم. در ادامه با نت نوشت همراه باشید.
در ۸ نوامبر سال ۱۸۹۵ میلادی، ویلهلم رونتگن به طور کاملا تصادفی اولین جایزه نوبل در فیزیک را از آن خود کرد. او پس از مدتی طولانی کار در آزمایشگاه، متوجه تشعشعات اسرارآمیزی شد که سرتاسر آزمایشگاهش در شهر وین را فرا گرفته بودند. او شروع به آزمایش بر روی این تشعشعات کرد. وقتی صفحات عکاسی در معرض اشعه های کاتدی (پرتوهای الکترون) قرار گرفتند، دچار تحول شدند، حتی وقتی که روی صفحات با کاوری از فویل آلومینیومی هم پوشانده شده بود، باز هم تحولاتی در صفحات دیده می شد. آنا برثا، همسر آقای رونتگن، دست خود را بین اشعه ها و تکه ای فیلم قرار داد و به این ترتیب به اولین مدل عکاسی از استخوان در تاریخ تبدیل شد! وقتی که او عکس اسکلت خود را بر روی فیلم دید، با گریه گفت: “من مرگ خود را دیدم!” خوشبختانه، آنا چندین دهه پس از این اتفاق هم زنده ماند و اشعه های رونتگن که امروزه به نام اشعه ی ایکس یا X-rays می شناسیم باعث نجات جان بسیاری از افراد شده است.
بیشتر بخوانید: مکانیزم های شگفت انگیز دفاعی یک قلعه قرون وسطایی
تصویر اشعه ی ایکس دست آنا، ۱۸۹۵
سرعت بالای به کارگیری این کشف، که در طول یکسال از آزمایشگاه رونتگن به دفاتر فیزیک دانان راه یافت، بسیار بی سابقه بود و از این کشف جدید در همه ی دنیا به خوبی استقبال شد. آلفرد نوبل فقط چند هفته پس از کشف رونتگن وصیت نامه ی خود را تنظیم کرد. اگرچه جایزه نوبل ۶ سال بعد به رونتگن اعطا شد، اما او به عنوان نمونه ای برای برندگان آینده ی این جایزه تبدیل شد، فیزیکدانی تنها که کشف او به سرعت باعث بهتر شدن بشریت شد و این فرایند خیلی سریع، سودمند و بی غل و غش، درست مثل همان چیزی که آلفرد می خواست بود.
بیشتر بخوانید: تاریخچه سس کچاپ ، داستانی جالب که تا به حال نشنیده اید
بیش از ۱۰۰ سال از این اتفاق گذشته است و اکنون به نظر نمی رسد که کمیته ی نوبل دیگر برای قید “زمان” که آلفرد آن را توصیه کرده بود اهمیت قائل باشد. مقررات اجازه می دهند که کشفی که برای مدت ها پیش بوده است هم بتواند جایزه را ببرد. البته تنها تعداد کمی از جوایز نوبل پس از چند سال گذشتن از یک کشف یا اختراع اعطا شده اند، حتی بعضی از این جوایز به کشفی که در حدود ۵۰ سال قبل صورت گرفته است اهدا شده اند.
(Alfred Bernhard Nobel (1833-1896
این فقط یک مورد از انحرافاتی بود که از وصیت نامه ی آلفرد نوبل صورت می پذیرد. البته این در نظر نگرفتنِ بحثِ زمانِ کشف یا اختراع قابل درک است. علم و کارهای علمی زمان می برند، شاید تحقیقات علمیِ چند دهه ی پیش، الان به طور عمومی صورت بپذیرند. گاهی اوقات ده ها سال دیگر برای کشف و تکرار این اکتشافات لازم است. تست هایی که برای هر کشف و اختراع انجام می شوند زمان بر می باشند، ولی وجودشان لازم است تا در داوری هر اکتشاف یا اختراع هیچ گونه عجله ای صورت نگیرد. در این لینک، شما می توانید برندگان نوبل ۲۰۱۷ را مشاهده بفرمایید.
اما همین موضوع گذشت زمان در اعطای جایزه هم یک ویژگی منفی دارد. پروسه ی طولانی اعطای جایزه اغلب از طول عمر دانشمندان و برندگان جوایز پیشی می گیرد، به همین دلیل بسیاری از این محققان قبل از این که از اثر و کارشان “به طور کامل” قدردانی شود از دنیا می روند.
بیشتر بخوانید: ماجرای ۱۱۱ مومیایی طبیعی که در Guanajuato گرد هم آمده اند!
اما بقیه ی اصلاحاتی که در وصیت نامه ی آلفرد نوبل صورت گرفته است تقریبا خائنانه و توطئه آمیز می باشند. نه اینکه خود آقای نوبل شخصا با این اصلاحات موافق نباشند، نه، اما او خودش هم احتمالا آن چه که به عنوان وصیت نامه ی نهایی او درآمده است را به رسمیت نشناسد! این انحرافاتی که اکنون در وصیت نامه ی نوبل صورت گرفته اند باعث تحریف اعتقاد او مبنی بر تعلق جایزه به “کشف های علمی که جهان را جای بهتری می کنند” شده اند و بدتر از آن، بر آینده ی شغلی دانشمندان، به خصوص دانشمندان جوان تاثیر می گذارند.
همانند ۵ جایزه ی نوبل دیگر، جایزه ی نوبل فیزیک هم با سخت گیری های بی مورد اسباب زحمت فیزک دانان شده، در حالی که پروسه ی انتخاب جایزه هم به صورت مخفیانه و راز آلود انجام می پذیرد. در حالی که اعطای جایزه ی فیزیک به فیزیک دانان اکتشافی که در علوم پایه ای فیزیک کار می کنند معمولا کمتر از علوم پزشکی و اقتصاد (که مفاهیم اخلاقی در علوم آن ها ریشه دوانیده است) باید دچار ستیزه و بحث شود، اما این جایزه دارد در زیر سایه ی تعصب های بی جا رنگ و روی خود را می بازد و متاسفانه، این ضربات از “خودی ها” دریافت می شود.
بیشتر بخوانید: تاریخچه سس کچاپ ، داستانی جالب که تا به حال نشنیده اید
در سال های اولیه ی اعطای جوایز، جایزه ی فیزیک به مرض “ضد یهودی ها” دچار شده بود و Philipp Lenard که طرفدار هیتلر بود و قبلا خود هم برنده ی این جایزه شده بود، شخصا کمپینی ضد یهودی را هدایت می کرد تا مانع بردن این جایزه توسط آلبرت انیشتین شود. خوشبختانه، این دوران خجالت آور خیلی وقت است که سپری شده اند. اگرچه، با اینکه در طی بیش از ۱۰۰ سال گذشته، زن های زیادی وجود داشتند که شایسته ی دریافت جایزه نوبل فیزیک بوده اند، اما فقط تا الان ۲ زن موفق به بردن این جایزه شده اند و هیچ زنی از سال ۱۹۶۳ به بعد موفق به بردن نوبل فیزیک نشده است.
۵ جایزه نوبل دیگر هم طی سال های گذشته شاهد بحث ها و ستیزهای فراوانی بوده اند. جایزه ی شیمی که در سال ۱۹۱۸ به فریتز هابر اهدا شد مورد نکوهش زیادی واقع شد، چون هابر از کشف های خود برای تولید اسلحه های شیمیایی استفاده کرده بود. جایزه نوبل در فیزیولوژی یا پزشکی به Antonio Moniz به خاطر کشف ارزش درمانی لوبوتومی در درمان انواع خاصی از بیماری های روانی اهدا شد و اهدای این جایزه بدون توجه به پیامدهای اخلاقی مشکوک آن منجر به تبلیغ این تکنیک شد. و جایزه ی نوبل اقتصاد (این جایزه در وصیت آلفرد نوبل نبود و دیگر هم وجود ندارد) که اکنون به نام جایزه ی علوم اقتصادی Sveriges Riksbank در بزرگداشت نام آلفرد نوبل اعطا می شود، هرچند این جایزه جالب است، اما چه چیزی باعث ایجاد چنین اصلاحات رادیکال در این علم اجتماعی برای وابسته ساختن آن با نام نوبل شده است؟
بیشتر بخوانید: تاریخچه کفش پاشنه بلند , مردان ایرانی کفش پاشنه بلند را به مردان اروپایی معرفی کردند!
اما مجادله آمیزترین جایزه نوبل، جایزه ی صلح آن می باشد که اتفاقا بیش از همه به “قلب” آلفرد نوبل نزدیک بود. از این جوایز مشکوک می توان به تقدیم آن به گردانندگان اصلی جنگ ویتنام در سال ۱۹۷۳ و رهبران اسرائیلی (که برخلاف خواسته ی آلفرد، به هیچ وجه باعث کمتر شدن خشونت در جهان نشده بودند!) در سال ۱۹۹۴ اشاره کرد. در واقع، ۳ تن از برندگان گذشته ی این جایزه طرح دعوی در دادگاه علیه بنیاد نوبل امضا کردند. شکایت آن ها از این بود که اعطای جایزه ی صلح نوبل در سال ۲۰۱۲ به اتحادیه ی اروپا که “سفارشات نوبل درباره ی غیرنظامی کردن دنیا را” به هیچ وجه درک و عملی نکرده بودند، نقض آشکار خواسته های آلفرد نوبل می باشد. حتی اهدای جایزه ی نوبل در ادبیات، به موسیقی دان معروف Bob Dylan در سال ۲۰۱۶ هم باعث اعتراضاتی شد.
در اینکه موسسات مختلف نمی توانند توانایی های بالقوه ی خود را عملی سازند، درس های زیادی برای یادگیری می باشد و جایزه نوبل هم از این قاعده مستثنی نیست. متاسفانه اهداکنندگان این جایزه با برخی تصمیمات خود در حال تیره کردن نام این جایزه می باشند و تا دیر نشده است باید کاری برای آن انجام داد. هنوز برای اصلاحات وقت باقی مانده است.
منبع: www.inverse.com
