فیلم Us ساخته‌ی جوردن پیل؛ سایه ها می‌دانند که چه تابستانی است!

فیلم Us به کارگردانی جوردن پیل و هنرمندی لوپیتا نیونگ ا، وینستون داک و الیزابت موس داستان خانواده‌ای چهارنفره است که برای گذراندن تعطیلات خود به خانه‌ای ساخلی می‌روند اما در شب اقامتشان در می‌یابند که خانواده‌‌ی دیگری همچون خودشان، اما با رفتاری غریب تر، در پشت درب خانه انتظارشان را می‌کشند. در ادامه با معرفی و تحلیل فیلم Us با نت نوشت همراه باشید.

فیلم Us دومین ساخته‌‌ی Jordan Peele می‌باشد. فیلم نخست او به نام Get out در مراسم اسکار سال ۲۰۱۸ توانست اسکار بهترین فیلمنامه را از آن خود کند و اقبال منتقدان و مخاطبان را در پی داشته باشد.

بیشتر بخوانید: فیلم Get Out ساخته‌ی جوردن پیل؛ ترساندن، نه از روش معمول!

فیلم Us به کارگردانی جوردن پیل

دومین ساخته‌‌ی جوردن پیل نیز توانست نظر بسیاری را نیز جلب کند. فیلم Us در ژانر تریلر روانشناسانه و وحشت قرار دارد. اگر بخواهیم نگاهی روانکاوانه به این اثر داشته باشیم، می‌توانیم آن را از منظر تئوری سایه‌های یونگ تحلیل کنیم. در نوشته پیش رو نیز سعی بر آن شده که بیشتر از این نگاه وارد تحلیل فیلم Us بشویم.

کارل گوستاو یونگ، روانشناس سوییسی که از شاگردان فروید بوده و پس از مدتی راه علمی خویش را از استادش جدا کرده است، مبحثی را به نام سایه‌ها بیان می‌دارد. طبق این نظریه، هر انسانی دارای سایه‌ای است.

بدین معنا که ویژگی‌های بد و منفی هر شخصی در قالب سایه‌‌ی او نقش می‌بندد و اگر رفتار کسی به نظرمان بد می‌آید و از آن آزار می‌بینیم، در اصل خودمان دارای چنین خصیصه‌‌ی ناپسندی هستیم و آن را به دیگری نسبت می‌دهیم.

بیشتر بخوانید: فیلم Nosferatu نوسفراتو اثر فردریش ویلهلم مورنائو؛ اولین فیلم ترسناک تاریخ سینما

اما برای پیش روی به سوی سلامت روان، ما باید سایه‌‌ی خود را بشناسیم و با آن آشتی کنیم. راه شناخت این سایه، شناخت خویشتن است.

تعریف بالا را به خوبی می‌توان در جای جای فیلم Us از همان ابتدا تا به انتها ردیابی کرد. در همان سکانس‌های اولیه ورورد خانواده به خانه ویلایی، هنگامی که دور میز نشسته اند، پدر به پسر خردسالش تذکری می‌دهد و پسر در پاسخ می‌گوید وقتی انگشت اشاره ات به سمت کسی است،

سه انگشت دیگرت به سمت خود توست. یعنی اول خود را متهم کن. این فصل، بیان تصویری بخش اول تعریف سایه هاست. همچنین در جای جای فیلم Us ما با ارقام جفت رو به رو هستیم. فرزندان دوقلوی دوستان این خانواده و حرف واحدی که در یک زمان می‌گویند، نتیجه بازی ورزشی که از تلویزیون پخش می‌شود، ساعتی که یازده و یازده دقیقه شب را نشان می‌دهد.

همچنین تمهید وجود قیچی به عنوان آلت قتاله نیز فرمی جفت دارد. ماسکی که پسربچه از ابتدا بر صورت خویش دارد و همه این موارد تصویری نشان از وجود چیز دیگری به نام سایه می‌دهد. همچنین نشانه دیگری از سایه‌ها که در فیلم Us وجود دارد، یکی بودن سایه‌ها با شخصیت هاست.

که یعنی تفاوتی بین این دو نیست و گویی این دو هر دو یک تن اند. تقلید عینی رفتاری آدم‌های زیرزمین (سایه ها) از آدم‌های بالا یکی دیگر از این اشارات سایه‌ای می‌باشد. تقلیدی که پس از آگاهی به طغیان علیه آن منجر می‌شود.

از دیگر نکات اشاره به این مفهوم روانشناسانه که در فیلم Us به آن اشاره می‌شود، خود شناسی است. بر تابلوی خانه بازی که نخستین بار دختربچه وارد آن می‌شود و با سایه خویش مواجه می‌شود عبارت Find your self که به معنای خودت را پیدا کن می‌باشد، نقش بسته است.

که به معنای خویشتن شناسی و در گذر از آن سایه شناسی و صلح با آن می‌باشد. فیلم Us بیان می‌دارد که نشناختن سایه، آثار فاجعه باری را در پی خواهد داشت تا حدی که می‌تواند از آدمی پیشی بگیرد و در صدد نابودی او بر آید.

بیشتر بخوانید: فیلم آرگو ساخته‌ی بن افلک؛ ماجرای ساختن یک فیلم علمی تخیلی

همچنین انتخاب سیاه پوست بودن خانواده اصلی در فیلم Us نیز چندان از سایه بودن دور نیست. اصولا رنگ سیاه در کنار سایه قرار میگیرد و سایه با رنگ سیاه شناخته می‌شود. درست است که سایه‌های سفید پوستان هم در فیلم دیده می‌شوند اما شخصیت‌های اصلی که محور فیلم هستند سیاه می‌باشند و چنین تمهیدی سایه را بیشتر تداعی میکند.

همچنین انتخاب کلمه ما برای فیلم Us در زیرمتن خود معنای من و سایه ام را می‌دهد. بدین معنی که هر شخص، واحد نیست. بلکه شامل خودش و سایه‌اش که ما را تشکیل می‌دهد می‌شود.

همان طور که گفتیم فیلم Us در ژانر وحشت قرار دارد و المان‌های این ژانر را نیز داراست. از آن جمله که اصولا در برخی از این سبک فیلم ها، موجودی خارجی و ناشناخته بر آدمی حمله ور می‌شود و در صدد نابودی آن برمی آید.

از نمونه‌های اخیر می‌توان به فیلم‌های A quite  place و Birdbox اشاره کرد. در این فیلم Us، این موجود خارجی در قالب سایه‌ها خود را نشان می‌دهد. همچنین فیلم گاهی به اسلشر نیز نزدیک می‌شود. سکانس قتل دوستان این خانواده توسط سایه هایشان چنین رویکردی را داراست.

صحنه هایی پر از خون که با خشونتی زیاد همراه هستند. اما این بدین معنی نیست که لزوما فیلم Us در به اجرا درآوردن این امور، خوب عمل کرده باشد. چرا که در برخی سکانس‌ها فیلم حالتی طنز می‌یابد که هیچ تناسبی با حالت کلی فیلم ندارد.

پس از سکانس کشتار خانواده دوستان، خانواده اصلی در حالیکه جنازه‌های خونین روی کف و میز افتاده اند، با خیال راحت نشسته اند و اخبار را پی گیری می‌کنند. و پدر خانواده با حالتی طنازانه از ماندن در این خانه می‌گوید. صحنه هایی از این دست که بیشتر نوع برخورد کارگردان برای تقلیل حجم وحشت و خشونت سکانس‌های پیشین را نشان می‌دهد، چندان درست و متناسب نیست و از جریان اصلی فیلم بیرون می‌زند. 

از نکات قابل اشاره دیگر در فیلم Us طراحی لباس سایه هاست. آنها همگی لباس متحدالشکل قرمز بر تن دارند که علاوه بر آنکه تداعی اتحاد و ارتش و حمله و غصب کردن را می‌دهند، همین رنگ قرمز بار خشونت و خون ریزی را افزایش می‌دهد.

و در پایان باید گفت فیلم Us گرچه دارای وحشت ظاهری است که دلهره می‌آفریند، اما ترس و لرز اصلی در همین مفهوم سایه هایی است که بیان می‌دارد. ترس از نشناختن و مواجهه شدن با جلوه‌‌ی پلید و تاریک خویش.‌هراس انسان از خویشتن خویش.

پ.ن : عنوان برگرفته از بخشی از شعر در گلستانه، سروده سهراب سپهری